Пошук па сайце

Польшча і краіны Балтыі падтрымліваюць прапановы НАУ Падчас праведзенай 9 студзеня сустрэчы кіраўніцтва Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі з Міністрам замежных спраў Польшчы Радаславам Сікорскім былі перададзеныя прапановы ад НАУ аб неабходнасці гарманізацыі гандлёвых санкцый у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі і Расіі, а таксама прапановы аб прыняцці праваабарончага санкцыйнага пакета ў дачыненні да імпарту ў ЕС груп тавараў, якія вырабляюцца палітвязнямі ва ўстановах Дэпартамента выканання пакаранняў МУС рэжыму Лукашэнкі. 12 студзеня дадзеныя прапановы аб прыняцці праваабарончага санкцыйнага пакета, а таксама санкцый у дачыненні да т. зв. Саюзнай дзяржавы, былі перададзеныя ў Канцылярыю прэм'ер-міністра Польшчы ў адказ на просьбу польскага боку. На гэтым тыдні Польшча, Літва, Латвія і Эстонія дамовіліся прасоўваць гарманізацыю гандлёвых санкцый у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі і Расіі. Учора МЗС Польшчы ў сваёй заяве заклікаў прыняць новы праваабарончы санкцыйны пакет у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі за істотнае пагаршэнне правоў чалавека ў Беларусі і грубыя парушэнні нормаў міжнароднага права. Нашыя прапановы знаходзяць водгук сярод краін-партнёраў у Еўрапейскім саюзе. Адказнасць павінна быць рэальнай і дзейснай.

«Дэкларуем далейшую падтрымку вольнай Беларусі з боку Прэзідэнта Польшчы і працяг акцэнтавання Прэзідэнтам пытання Беларусі на сустрэчах на міжнародным узроўні. Гэта ёсць і гэта будзе заўсёды», — заявіў Дзяржсакратар, кіраўнік Бюро міжнароднай палітыкі Канцылярыі Прэзідэнта Рэспублікі Польшча Мешка Паўляк падчас сустрэчы ў Палацы Прэзідэнта Польшчы з намеснікам кіраўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніком Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўлам Латушкам. Павел Латушка перадаў словы ўдзячнасці Прэзідэнту Польшчы за падтрымку беларусаў, якія выступаюць за дэмакратычныя змены ў Беларусі. Павел Латушка акцэнтаваў увагу на сітуацыі з палітычнымі рэпрэсіямі супраць грамадзянскага насельніцтва ў Беларусі, якія зноў маштабаваліся ў апошнія дні: «Узбуджэнне крымінальных спраў у дачыненні да 20 вядомых беларускіх палітыкаў, журналістаў і незалежных аналітыкаў мае мэту абмежаваць магчымасці беларусаў і міжнароднай супольнасці ў доступе да праўдзівай інфармацыі аб сітуацыі ў Беларусі». Міністр у Канцылярыі Прэзідэнта Польшчы пагадзіўся з падыходам, выказаным прадстаўніком АПК, аб тым, што дэмакратычныя, незалежная і еўрапейская Беларусь адпавядае агульным нацыянальным інтарэсам беларускага грамадства і Польшчы. Падчас сустрэчы асабліва адзначана важнасць адказнасці Лукашэнкі і прадстаўнікоў яго рэжыму за ваенныя злачынствы і злачынствы супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў. Перададзена інфармацыя аб дакументаванні дадзеных злачынстваў. Павел Латушка станоўча адзначыў факт выдачы польскай пракуратурай 6 ордараў на арышт прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі, у тым ліку ў дачыненні да кіраўніка турмы ў Жодзіна, цэнтра ізаляцыі правапарушальнікаў (Акрэсціна) у Мінску і іншых датычных да рэпрэсіяў. Падчас сустрэчы: Павел Латушка праінфармаваў аб «электаральнай кампаніі», якая пачалася ў Беларусі, і аб правядзенні 25 лютага «адзінага дня прызначэння дэпутатаў Лукашэнкі», а таксама адзначыў, што дадзеная кампанія не можа быць прызнаная выбарамі; даведзена інфармацыя аб дзеяннях Лукашэнкі, накіраваных на мілітарызацыю Беларусі: значнае павелічэнне ваеннага бюджэта, размяшчэння ядзернай зброі і г.д.; у адказ на просьбу суразмоўцы прадастаўлена інфармацыя аб інкарпарацыі баевікоў ПВК «Вагнер» у структуры ўнутраных войскаў МУС Лукашэнкі; бакі абмеркавалі неабходнасць супрацьдзеяння пагрозам суверэнітэту і незалежнасці Беларусі, якія сыходзяць ад так званай Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі; асобна абмеркаваная тэматыка палітзняволеных, у тым ліку ў кантэксце рэпрэсіяў у дачыненні да блізкіх палітзняволеных і былых палітзняволеных. Павел Латушка агучыў падыход дэмакратычных сіл Беларусі аб неабходнасці неадкладнага вызвалення ўсіх палітзняволеных, у тым ліку і аднаго з вядомых дзеячаў польскай этнічнай меншасці ў Беларусі Анджэя Пачобута. Павел Латушка адзначыў, што Беларусь і Польшча — еўрапейскія дзяржавы, якія маюць сумеснае гістарычнае мінулае. Дзве дзяржавы звязваюць і славутая Бітва пад Грунвальдам, і Канстытуцыя 3 мая. Сувязь народаў, якая прайшла праз стагоддзі, важная і сёння, калі беларусам асабліва неабходная салідарнасць.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Беларусы перасталі атрымліваць афіцыйныя дадзеныя Белстата па многіх пазіцыях. І калі нейкія звесткі становяцца даступнымі, то цвёрда ўпэўненыя, што гэта падман і гэта трэба для нейкіх мэтаў рэжыму Лукашэнкі. Так адбылося ў чарговы раз. Белстат апублікаваў, што ў 2023 годзе колькасць малазабяспечаных беларусаў скарачалася і што за рысай беднасці ў Беларусі знаходзіцца 3,5% насельніцтва, гэта значыць 320 тысяч беларусаў. І гэта чарговая маніпуляцыя і хлусня рэжыму Лукашэнкі. Як і для чаго Белстат маніпулюе? Спачатку прааналізуем як Рысу беднасці ў Беларусі назвалі «узроўнем малазабяспечанасці насельніцтва» і вызначаюць раз у квартал долю жыхароў краіны, якія маюць сярэднедушавы даход ніжэй пражытачнага мінімуму. А бюджэт пражытачнага мінімуму вызначаюць як кошт мінімальнага набору прадуктаў харчавання, тавараў, паслуг і абавязковых плацяжоў і ўнёскаў, якія павінны задаволіць мінімальныя жыццёвыя патрэбы чалавека. З 1 лістапада сярэдні бюджэт пражытачнага мінімуму ў Беларусі складае 367,79 рубля (прыкладна 116 даляраў). Гэта вельмі малая сума для мінімальнага выжывання. І вось тут і крыецца галоўная маніпуляцыя рэжыму — яны самі прыдумалі схему вызначэння «ўзроўню малазабяспечанасці насельніцтва», праігнараваўшы агульнапрыняты сусветны ўніверсальны механізм вызначэння беднасці, якім аперуе ў сваіх справаздачах Сусветны банк. Паводле метадалогіі Сусветнага банка, для вызначэння ўзроўню беднасці ў краінах выкарыстоўваецца паказчык валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва. І па гэтым паказчыку ўсе краіны падзеленыя на тры групы: Краіны з «нізкім» узроўнем валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва — да 1135 даляраў у год. І для жыхароў такіх краін, а гэта Паўночная Карэя, Емен, Эфіопія і інш., вызначаны парогам крайняй беднасці даход у месяц на душу насельніцтва ніжэй, чым 64,5 даляра. Краіны з узроўнем валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва «ніжэй сярэдняга» — ад 1136 да 4465 даляраў ЗША на душу насельніцтва. Для жыхароў такіх краін, а гэта Індыя, Егіпет, В'етнам, Туніс і інш. вызначаны парогам крайняй беднасці даход у месяц на душу насельніцтва ніжэй, чым 109,5 даляра. Краіны з узроўнем валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва «вышэй за сярэдні» — ад 4466 да 13 845 даляраў на душу насельніцтва і краіны з «высокім» узроўнем валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва — больш 13846 даляраў на душу насельніцтва. І для жыхароў такіх краін вызначаны парогам крайняй беднасці даход у месяц на душу насельніцтва ніжэйшы, чым 205,5 даляраў або 649 беларускіх рублёў. Дык вось Беларусь з 2006 года адносіцца да краін з узроўнем нацыянальнага даходу на душу насельніцтва «вышэй сярэдняга» і, адпаведна, парогам крайняй беднасці для жыхара такой краіны як Беларусь будзе даход ніжэй за 205,5 даляра ў месяц ці ніжэй за 649 беларускіх рублёў. І калі ў сям'і з 3 чалавек штомесячны даход складае менш, чым 1947 рублёў (616 даляраў), то такая сям'я ў Беларусі знаходзіцца за рысай беднасці. Таму што чым вышэйшы ўзровень валавога ўнутранага прадукту ў краіне, дарэчы вырабленага грамадзянамі Беларусі, тым даражэйшымі ў ёй будуць тавары і паслугі. Такім чынам Белстат прызнаў, што толькі 320 тысяч беларусаў або 3,5% маюць даход ніжэй за 367 рублёў у месяц і знаходзяцца за рысай беднасці. І што за 2023 год такіх людзей стала на 40 тысяч менш. Для чаго Белстат істотна памяншае колькасць беларусаў, якія жывуць ніжэй за рысу беднасці? Па-першае, каб паказаць, што працэнт жыхароў краіны, якія знаходзяцца за рысай беднасці ніжэй, чым у краінах, якія ўваходзяць у гэтую ж групу краін з узроўнем валавога нацыянальнага даходу на душу насельніцтва «вышэй за сярэдні». Так у Італіі ўзровень беднасці ў краіне склаў 9,7%, у Балгарыі — 22,9%, у Аўстрыі — 14%, у Венгрыі — 12%, у Бельгіі — 13% і нават у партнёра па ваеннай агрэсіі супраць Украіны і партнёра па фарміраванні Саюзнай дзяржавы Расіі — 10,5%. Кожная краіна імкнуцца паменшыць адсотак беднасці насельніцтва рэальна. А Лукашэнка вырашыў як заўсёды — падманам і на паперы. А па-другое, так зручней вяшчаць пра тое, як добра жывецца беларусам у пабудаваным рэжымам Лукашэнкі канцлагеры. Падманваць беларусаў, што ўсе задаволеныя ўзроўнем жыцця і засталося толькі маліцца на дыктатара і працаваць моўчкі і практычна бясплатна на стварэнне таго самага валавога нацыянальнага даходу, які будзе раскрадаць Лукашэнка са сваёй сям'ёй. Яны баяцца паказаць сапраўдны маштаб беднасці насельніцтва Беларусі. Яны баяцца той велізарнай колькасці даведзеных да крайняй беднасці людзей і баяцца іх рэакцыі. А колькасць беларусаў, якія апынуліся практычна ў галечы, сапраўды велізарная. Нават па мінімальных падліках па метадалогіі Сусветнага банка, доля жыхароў Беларусі, якія знаходзяцца за рысай беднасці, складае 2,5 мільёна чалавек ці 27%. І гэта кожны чацвёрты беларус, у якога, паводле тых жа звестак Белстата, узровень сярэднедушавых рэсурсаў у месяц ніжэй за 649 рублёў. Так, беларусы ўмеюць эканоміць, умеюць выжываць, умеюць здавольвацца малым пад лозунгам «абы не было вайны». Але ўсё гэта да пары да часу.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Адносна нядаўна быў апублікаваны чарговы рэйтынг, у які ўвайшла Беларусь пад дыктатурай Лукашэнкі. А дакладней антырэйтынг, бо толькі ў такія Беларусь і трапляе ў апошнія гады дзякуючы «мудрай» палітыцы Аляксандра Лукашэнкі. Што ж гэта за антырэйтынг? У якім чэмпіянаце рэжым Лукашэнкі ўпэўнена заняў 5-е месца, патрапіўшы ў адну турнірную табліцу з Расіяй, Іранам, Сірыяй, Паўночнай Карэяй, М'янмай і Венесуэлай? (Дарэчы, як вам такое суседства ў прынцыпе? Проста гонар бярэ, праўда?) Вядома, гэта сарказм. А трапіла наша краіна ў гэтую кампанію ў сувязі з колькасцю ўведзеных санкцый. І вось як выглядае гэты антырэйтынг: Тут важна звярнуць увагу на паказчык «пасля лютага 2022 года». І мы ўбачым, што амаль палова ўведзеных у дачыненні да Беларусі санкцый — гэта санкцыі, уведзеныя пасля пачатку поўнамаштабнай вайны Расіі супраць Украіны. Вайны, у якой рэжым Лукашэнкі стаў агрэсарам. Чаму гэта важна? Гэта важна для цвярозага разумення рэальнасці. Лукашэнка ўцягнуў Беларусь у вайну. Можна казаць, што на Беларусь не падаюць ракеты і бомбы, што ў нашы гарады не прылятаюць беспілотнікі — гэта так. І гэта, вядома ж, добра. Але не адбываецца гэтага толькі таму, што ў адрозненне ад Расіі і рэжыму Лукашэнкі, і сама Украіна, і яе хаўруснікі — разумныя. З Беларусі ва Украіну прыляцела некалькі сотняў ракет. Увайшла ваенная тэхніка, увайшлі салдаты. Якія забілі тысячы людзей. Рэжым Лукашэнкі забяспечыў гэтае ўварванне з тэрыторыі Беларусі. І калі камусьці здаецца, што гэта не так, калі хтосьці аддае перавагу не заўважаць відавочных доказаў агрэсіі Лукашэнкі — страшных доказаў, такіх як, напрыклад, масавыя забойствы мірных жыхароў ва ўкраінскай Бучы і іншых населеных пунктах Кіеўскай вобласці, якія сталі магчымыя толькі таму, што Лукашэнка забяспечыў уварванне ва Украіну з Беларусі — у гэтым выпадку проста паглядзіце яшчэ раз на гэтую карцінку і паказчык «санкцыі, уведзеныя пасля лютага 2022 года». Гэта санкцыі за вайну. А ракетных абстрэлаў і баявых дзеянняў на тэрыторыі Беларусі няма не таму, што Лукашэнка такі малайчына і збярог ад гэтага нашу краіну. А таму, што на захад ад Беларусі жывуць адэкватныя і цывілізаваныя людзі, а не вар'яцкія варвары і забойцы. Санкцыі — гэта цывілізаваны інструмент рэакцыі на злачынствы і варварства такіх далёкіх ад цывілізацыі персанажаў, як Лукашэнка. І прымусу да спынення іх вар'яцтваў. Менавіта таму мы і дамагаемся ўзмацнення і пашырэння санкцый, выкарыстання гэтага і іншых легальных інструментаў міжнароднага ціску на рэжым, які не спыняе сваіх злачынстваў, які не спыняе масавыя рэпрэсіі ў дачыненні да беларусаў, які ўдзельнічае ў незаконным вывазе ўкраінскіх дзяцей, які выкарыстоўвае нелегальных мігрантаў як зброю ў сваёй гібрыднай вайне з Еўрапейскім саюзам. Мы пастаянна працуем і ўносім прапановы па ўзмацненні эфектыўнасці санкцый, па супрацьдзеянні лабістам, якія спрабуюць іх аслабіць, таму што гэта адзін з нямногіх, а па сутнасці — двух, цывілізаваных інструментаў рэальнага ціску на такія рэжымы, як у Беларусі. Другі інструмент — гэта міжнароднае крымінальнае права, напрыклад, выкарыстанне механізму Міжнароднага крымінальнага суда ў Гаазе, выдачы ордэра якім у дачыненні да Лукашэнкі мы дамагаемся. Але вернемся да санкцый і антырэйтынгу, у які трапіла Беларусь. Пра што нам кажа 5-е месца? Па-першае, Лукашэнка — не чэмпіён і нават не бронзавы прызёр. Прынамсі, пакуль. Але ўжо сапраўды — майстар спорту. Не, не па хакеі. А па санкцыях. Па-другое, гэта кажа пра тое, што Лукашэнка ва ўспрыманні цывілізаванага свету мала чым адрозніваецца ад такіх людаедаў як Башар Асад, Кім Чэн Ын, Мін Аун Хлайн (важак ваеннай хунты ў М'янме) або Нікалас Мадура. Прычым двух апошніх па колькасці санкцый рэжым Лукашэнкі ўжо абагнаў. Ды і ад Паўночнай Карэі ён не моцна адстае. Гэта па сутнасці і ёсць чорная пазнака. Трапіць у такую кампанію Лукашэнку было прасцей простага — ён зрабіў для гэтага ўсё і нават больш. А вось выйсці з яе Беларусь зможа толькі ў адным выпадку — калі рэжым Лукашэнкі будзе скасаваны. Хтосьці скажа: але Лукашэнка ўсё ж далёка да таго ж Асада або Кіма, а тым больш да Хамейні і Пуціна па маштабах зробленага. І наогул у свеце поўна страшных дыктатур, паболей дыктатуры Лукашэнкі. І ў абсалютных значэннях, магчыма, гэты хтосьці будзе збольшага мае рацыю. Але не варта забываць, па-першае, аб геаграфічным становішчы Беларусі — такіх рэпрэсій Еўропа не ведала ўжо вельмі даўно і пакідаць масавы тэрор ля сваіх межаў без увагі ніхто не стане. Па-другое, Лукашэнка — не проста дыктатар, які здзейсніў не менш за 130 тысяч (!) злачынстваў супраць чалавечнасці ў дачыненні да свайго народа, што само па сабе жахліва. І ён нават не проста гібрыдны агрэсар, які захапіў самалёт і зладзіў міграцыйную вайну з ЕЗ. Ён — ваенны агрэсар, які ўзяў удзел у вайне супраць Украіны на баку Расіі. Прадастаўленне тэрыторыі і інфраструктуры для здзяйснення акта агрэсіі па-іншаму не трактуецца. І цяпер, па віне Лукашэнкі, Беларусь аб'ектыўна ўспрымаецца Захадам у цэлым і ЕС у прыватнасці як рэальная пагроза. І будзе так успрымацца, пакуль Лукашэнка будзе знаходзіцца ва ўладзе. А пакуль ён будзе ва ўладзе — ён будзе працягваць здзяйсняць злачынствы супраць беларусаў, што ён і робіць. І будзе працягваць сваю агрэсію. Працягваць падтрымліваць вайну. А значыць, нават нягледзячы на зніжэнне тэмпаў прыняцця, новыя санкцыі будуць уводзіцца. Якая ў гэтага альтэрнатыва? Як Беларусі выйсці з усіх падобных антырэйтынгаў і заняць годныя пазіцыі ў іншых рэйтынгах, накшталт індэкса якасці жыцця, дэмакратыі, інавацый, эканамічнай свабоды і гэтак далей? І калі ў дачыненні да Беларусі не будзе дзейнічаць ніякіх санкцый? Адказ просты — для гэтага ў Беларусі не павінна быць дыктатуры, не павінна быць Лукашэнкі і яму падобных. Санкцыі — гэта адзін з інструментаў, якія могуць дапамагчы нам пазбавіцца ад Лукашэнкі. І мы павінны выкарыстоўваць яго. Нароўні з іншымі інструментамі ціску і паслаблення рэжыму. Але пры гэтым мы павінны памятаць, што цалкам скасаваць дыктатуру і пабудаваць дэмакратыю ў Беларусі можам толькі мы самі. Толькі мы, беларусы, можам паставіць канчатковую кропку ў барацьбе за сваю свабоду. Лукашэнка марыць перагарнуць старонку. І мы, беларусы, можам і павінны яе перавярнуць, але толькі так, каб на наступных старонках гэтага прозвішча больш не было ніколі. Калі мы хочам жыць у краіне, назва якой ні ў адным рэйтынгу не стаіць побач з Паўночнай Карэяй.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Я думаю ўсе памятаюць як Лукашэнка дзесяцігоддзямі карміў нас казкамі пра сярэдні заробак «па пяцьсот». Былі гады, калі беларусы нарэшце дасягалі гэтай запаветнай, усталяванай Лукашэнкам, планкі — хоць, здавалася б, чаму 500? Чаму такая мяжа мараў? Хоць чаго здзіўляцца, калі прапагандысты сур'ёзна абмяркоўваюць, як пераканаць беларусаў, што мяшок бульбы лепшы, чым Мальдывы… Але нават калі гэтыя няшчасныя, а хутчэй злашчасныя пяцьсот даляраў станавіліся явай — здаралася чарговая дэвальвацыя і ўсё пачыналася па-новай. Перыяд 2010-2020 гадоў наогул апынуўся страчаным дзесяцігоддзем для эканомікі Беларусі. Зрэшты і пасля 20-га лепш не стала. Стала яшчэ горш. Сярэдні тэмп росту эканомікі за 2009-2013 гады склаў 3,2%, за 2014-2019 гады — усяго 0,4%, а за 2020-2023 гады і зусім — 0,2%. Шмат у чым гэта звязана з такой з'явай як «пастка сярэдняга даходу». Гэта сітуацыя ў эканамічным развіцці, пры якой дзяржава, якая дасягае пэўнага даходу, захрасае на гэтым узроўні і не можа зрабіць крок у кірунку, каб нарэшце стаць паўнавартаснай развітой краінай. Пастка сярэдняга даходу ўзнікае, калі рост эканомікі краіны запавольваецца і, у канчатковым выніку, спыняецца пасля дасягнення пэўнага ўзроўню. Краіны, што трапілі ў пастку, не ў стане канкураваць як з развітымі эканомікамі з высокімі тэхналогіямі і інавацыямі, так і з эканомікамі з нізкімі даходамі, нізкім узроўнем заработнай платы і таннай вытворчасцю прамысловых тавараў. Сярод прычын траплення ў «пастку сярэдняга даходу» эканамісты называюць нізкую эфектыўнасць інвестыцый, знясіленне інавацый, падаражанне нізкакваліфікаваных працоўных рэсурсаў пры дэфіцыце высокакваліфікаваных, недахоп фінансавых рэсурсаў і сучаснай інфраструктуры, няроўнасць даходаў. І, на жаль, усе гэтыя прычыны характэрныя для беларускай эканомікі. Нягледзячы на спробы нарошчвання інвестыцый, назіраецца іх нізкая эфектыўнасць. Мільярды даляраў закопваюцца на так званыя мадэрнізацыі, прарыўныя ў двукоссях інвестыцыйныя і інавацыйныя праграмы і мегапраекты, накшталт Астравецкай АЭС або Светлагорскага ЦКК. Але ўсё гэта не прыносіць ніякага пазітыўнага выніку ў выглядзе эканамічнага росту ў краіне. Эфектыўнасць інвестыцый разлічваецца як адносіны прыросту ВУП да аб'ёму валавога назапашвання асноўнага капіталу да папярэдняга перыяду. Альбо па-простаму: калі мы ўкладваем рубель, то разлічваем атрымаць два, а ў маштабах краіны — эканамічны рост. Але калі ў выніку мы атрымліваем у лепшым выпадку 50 капеек або адсутнасць росту, то гэта паказвае неэфектыўнасць укладзеных сродкаў. Дык вось доўгі час доля назапашвання асноўнага капіталу ў ВУП у сярэднім расла, а тэмпы росту ВУП — амаль не. Ці нават зніжалася, што дэманструе зніжэнне эфектыўнасці інвестыцый. Што тычыцца інавацый, то за апошнія 13 гадоў адзначаецца рост долі тавараў з невысокай дабаўленай вартасцю, такіх як сельскагаспадарчыя або харчовыя прадукты, і памяншэнне ўдзельнай вагі тэхнічна складаных тавараў: машын, абсталявання, транспартных сродкаў у беларускім экспарце ў Расію. У прынцыпе падобная сітуацыя назіраецца і ў іншых кірунках. Нават звесткі Белстата паказваюць, што доля новых тавараў у беларускім экспарце адносна невялікая: у структуры адгружанай інавацыйнай прадукцыі за 2010-2020 гады яна не перавышала 2%, а ў 2021 годзе склала толькі 0,6%. У глабальным інавацыйным індэксе за 2023 год Беларусь заняла далёкае 80 месца, у той час, калі яшчэ ў 2015 годзе знаходзілася на 53 пазіцыі. Што тычыцца дэфіцыту высокакваліфікаваных кадраў, то тут мы ўсё можам убачыць, нават не звяртаючыся да статыстыкі і рознага роду індэксаў. Мы бачым як гэтыя самыя кадры пасля 2020 года масава з'язджаюць за мяжу. Прычым нелегітымныя ўлады самі іх выганяюць за палітычную нядобранадзейнасць, асуджаючы эканоміку на новыя цяжкасці. Паводле афіцыйных звестак, колькасць незанятых вакансій у Беларусі на 1 снежня 2023 года перавышала 137 тысяч, а з пачатку мінулага года эканоміка краіны страціла больш за 58 тысяч працуючых. З праблемамі ўсё зразумела. Але што можа вырваць Беларусь з «пасткі сярэдняга даходу» і ці ёсць у сусветнай практыцы прыклады яе пераадолення? Так, і гэта нашыя найбліжэйшыя суседзі — Польшча, Літва, Латвія, Эстонія і шэраг іншых дзяржаў Цэнтральнай Еўропы. Багатая прыроднымі рэсурсамі Расія таксама набліжалася да запаветнай мэты, але анэксія Крыма і акупацыя Данбаса, а цяпер ужо і поўнамаштабная агрэсія супраць Украіны перакрэслілі такую перспектыву для Расіі. Так, што ж дапамагло той жа Польшчы ці Літве вырвацца з «пасткі сярэдняга даходу» і чаму гэта немагчыма пры дыктатуры Лукашэнкі? Па-першае, структурныя эканамічныя рэформы, якія спрыяюць развіццю высокапрадукцыйных галін і, адпаведна, спрыяюць павелічэнню прадукцыйнасці працы, прыцягваюць у краіну замежныя інвестыцыі — гэта значыць эфектыўныя фінансавыя рэсурсы, якія ствараюць новую вытворчую інфраструктуру. Але Лукашэнка ніякія рэформы не дапускаў і не дапусціць, калі ўсім будзе кіраваць нябачная рука рынку, а не яго пасінелыя пальцы. Свабодныя рынкавыя стасункі пагражаюць цяперашняму становішчу Лукашэнкі: пры іх адбудзецца пераразмеркаванне нацыянальных багаццяў Беларусі паміж усімі грамадзянамі — як гэта і павінна быць — а не толькі сярод блізкага кола дыктатара. Па-другое, стымуляванне інавацый, каб павысіць эфектыўнасць інвестыцый, працоўных і фінансавых рэсурсаў, павялічыць колькасць высокакваліфікаваных працоўных месцаў. Але узурпатар пярэчыць інавацыям, таму што інавацыі могуць ствараць толькі свабодныя людзі, эканамічна незалежныя ад рэжыму. А гэта галоўная небяспека для яго неабмежаванай улады. Па-трэцяе, і гэта галоўнае — дэмакратызацыя краіны як адзіная магчымая ўмова фарміравання свабоднага творчага асяроддзя для стымулявання інавацый, умацавання інстытутаў, якія забяспечваюць канкурэнцыю, вяршэнства права і абарону права ўласнасці. Але ў сучаснай Беларусі, на жаль, нічога з вышэйпералічанага не адбываецца. Наадварот, нелегітымны рэжым, які незаконна і супраць волі большасці беларусаў, утрымлівае ўладу ў краіне і павярнуў усе гэтыя працэсы назад. Замест дэмакратыі і развіцця рэжым вядзе краіну да таталітарызму, асуджаючы мільёны беларусаў на беднасць і пастаянную барацьбу за выжыванне. Такім чынам, Лукашэнка, падобна злыдню з дзіцячых казак, не толькі скраў у нас галасы, на нашых вачах ён крадзе ў нас і нашых дзяцей будучыню, крадзе надзею на лепшае жыццё. Дыктатура выракае беларусаў знаходзіцца ў вечнай пагоні за запаветнымі пяцьюстамі далярамі, пазбаўляючы надзеі вырвацца з гэтага замкнёнага кола. Толькі адмова ад дыктатуры дасць Беларусі шанец на развіццё. А не канчатковай дэградацыі да мяшка бульбы, пра які беларусы павінны марыць замест Мальдываў.

Крыніца: “Wyborcza” «На Лукашэнку цісне Кітай, і кітайцам не падабаецца цяперашняя сітуацыя на польска-беларускай мяжы, бо яна стварае пагрозу для транзіту іх тавараў. Нават закрыццё аднаго чыгуначнага пераезду было б вялікім ударам па Лукашэнку і Пуціне», — кажа ў інтэрв’ю газеце «Wyborcza» адзін з лідэраў беларускай апазіцыі Павел Латушка. Павел Латушка, беларускі апазіцыянер, былы амбасадар Беларусі ў Польшчы, намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення сустрэўся ў аўторак (16 студзеня) з падляскім ваяводам. Напярэдадні ён размаўляў і з падляскім маршалкам. Яго суправаджалі прадстаўнікі беларускай дыяспары і беларускай меншасці. Падляшша — прыфрантавы край? Гэтым разам Латушка прыехаў у Беласток пасля таго, як на мінулым тыдні прэзідэнт-элект Беларусі Святлана Ціханоўская сустрэлася ў Варшаве з мэрам сталіцы Рафалам Тшаскоўскім, міністрамі замежных і еўрапейскіх спраў, прэзідэнтам Анджэем Дудам і спікерам Сейма Шымонам Галоўням. Яна таксама вяла ў польскай сталіцы паседжанне Аб'яднанага Пераходнага Кабінета. Абмяркоўваліся планы на 2024 год, у тым ліку пошук шляхоў вызвалення палітвязняў і сёлетняя кампанія папулярызацыі «еўрапейскага выбару беларусаў». У Варшаве Ціханоўская заклікала новыя ўлады Польшчы «зрабіць усё магчымае, каб Беларусь “не стала суцяшальным прызам Крамля”». Пасля сустрэчы ў панядзелак (15 студзеня) паміж Паўлам Латушкам і падляскім маршалкам Артурам Касіцкім (PiS) маршалкоўская канцылярыя напісала ў прэс-рэлізе: «Да нядаўняга часу сродкі Еўрасаюза з трансгранічных праграм дазвалялі рэалізаваць важныя, але дарагія польска-беларускія праекты. Ад пачатку агрэсіі Расіі супраць Украіны і пераходу рэжыму Аляксандра Лукашэнкі на бок агрэсара фінансаванне гэтых праектаў было прыпыненае. Ад гэтага прайграла не толькі Беларусь, але і Падляшша. Аднак ваяводскія ўлады бачаць магчымасць атрымання сістэмнай сталай фінансавай дапамогі ад Еўрасаюза на мэты, звязаныя з польска-беларускімі праектамі. Іх праект прадставіў маршалак Касіцкі, які таксама з'яўляецца старшынёй Камісіі па справах Усходняй Польшчы (аб'яднанне пяці ваяводстваў усходняй сцяны і рэгіёну Мазавецкага ваяводства). Маршалак патлумачыў: — Гаворка ідзе пра тое, каб прызнаць гэтыя ваяводствы [на ўсходзе Польшчы] прыфрантавымі рэгіёнамі. Калі б мы атрымалі такі статус, то маглі б разлічваць на сістэмнае супрацоўніцтва з ЕС. У нас ёсць фінансавыя праграмы, накіраваныя на нацыянальныя меншасці, але справа не ў гэтым. Тут патрэбны большы маштаб і грошай, і дзеянняў. Да таго ж гэта два розныя пытанні: нацыянальная меншасць і дыяспара. Як стала вядома, пазіцыя адносна прызнання ваяводстваў усходняй сцяны прыфрантавымі рэгіёнамі ўжо падрыхтаваная. Гаворка ідзе пра асаблівую падтрымку на ўзроўні ЕС для чатырох рэгіёнаў усходняй Польшчы: Падляскага, Люблінскага, Падкарпацкага і Вармінска-Мазурскага ваяводстваў. У гэтым кантэксце ў прэс-рэлізе маршалкоўскай канцылярыі пасля сустрэчы з Латушкам адзначаецца: «Маршалак таксама атрымаў ад Паўла Латушкі абяцанне, што лідары ​​беларускай апазіцыі будуць шукаць падтрымкі гэтых ідэй сярод прадстаўнікоў уладаў ЕС». Смерць чарговага палітвязня Між тым на мінулым тыдні ў Беларусі памёр чарговы палітвязень — 50-гадовы Вадзім Храсько ў віцебскай калоніі. У зняволенні ён быў цяжка хворы, яму не аказалі своечасова медыцынскую дапамогу. Гэта ўжо чацвёртая вядомая смерць палітвязня ў лукашэнкаўскіх турмах. Рэжым Лукашэнкі ўтрымлівае каля 1500 палітычных зняволеных у нечалавечых умовах і кожны дзень падвяргае іх катаванням і рабскай працы. Сярод іх актывіст Саюза палякаў на Беларусі, карэспандэнт газеты «Wyborcza» Анджэй Пачобут, які быў арыштаваны ў сакавіку 2021 года. У лютым мінулага года суд у Гродне прысудзіў яго да васьмі гадоў калоніі нібыта за «распальванне варожасці» і «тэрарыстычную дзейнасць». Рэальнай падставай для арышту і палітычнага працэсу, зрэжысаванага беларускімі ўладамі, стала яго журналісцкая і грамадская дзейнасць. Яго адправілі ў турму ў Наваполацку, адкуль зрэдку даходзяць абрыўкі інфармацыі пра яго становішча, уключаючы яго здароўе. Мяркуецца, што цяпер у Польшчы пражывае 250 тысяч беларусаў і беларусак (з Беларусі). Амаль палова з іх працуе па грамадзянска-прававых дамовах. Многія з іх кіруюць уласнымі кампаніямі. Каля 26 тысяч беларускіх дзяцей вучацца ў польскіх школах, а больш за 20 тысяч студэнтаў вучацца ў польскіх ВНУ. Вялізная частка беларускіх эмігрантаў жыве ў Падляскім ваяводстве, дзе знаходзіцца самая вялікая беларуская меншасць у Польшчы. Агулам, паводле апошняга перапісу насельніцтва, у Польшчы 54,3 тысячы чалавек заявілі пра сваю прыналежнасць да беларускай нацыянальнасці. Патрэбная канкрэтная стратэгія дзеянняў Мы размаўлялі з Паўлам Латушкам у аўторак (16 студзеня) з нагоды яго сустрэчы з падляскім ваяводам Яцэкам Бжазоўскім. Мацей Халадоўскі: Якія канкрэтна дзеянні, на думку Аб’яднанага Пераходнага Кабінета, мусіць прыняць у дачыненні да Беларусі новы ўрад Польшчы? Павел Латушка: — Перш за ўсё, гаворка ідзе пра распрацоўку канкрэтнай стратэгіі дзеянняў. Падтрымка, выказаная словамі праз заявы ў СМІ або прыняцце рэзалюцый, вельмі важная, але самае галоўнае — гэта канкрэтныя дзеянні. У гэтай стратэгіі на першым плане павінны стаяць пытанні, звязаныя з крымінальнай адказнасцю Лукашэнкі. За трыццаць гадоў свайго кіравання ён адказны за мноства злачынстваў, за здзяйсненне якіх яму не было прад'яўлена ніякіх абвінавачанняў. Пасля 2020 года [пасля сфальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў] яго павінны ў першую чаргу абвінаваціць у злачынствах, учыненых у выніку ягоных дзеянняў. Ахвяраў не менш за 136 тысяч. Сюды ўваходзяць згвалтаванні і палітычныя забойствы. Мы даказалі, што Лукашэнка здзейсніў ваенныя злачынствы, калі гаворка вядзецца пра дэпартацыю ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый. Ён павінен паўстаць за іх перад Міжнародным крымінальным судом у Гаазе, і шмат што залежыць ад таго, якія дзеянні можа распачаць польскі ўрад, які можа стаць нашым адвакатам, калі да гэтага дойдзе. Неабходны ордэр на яго арышт. Больш за тое, мы чакаем увядзення сур'ёзных санкцый супраць лукашэнкаўскай Беларусі. Да гэтага часу яны былі мяккімі і расцягнутымі ў часе. Гэта дазволіла яму лёгка прызвычаіцца да іх і нават зарабіць на абыходзе санкцый. У сувязі з парушэннямі правоў чалавека ў Беларусі неабходна ўвесці жорсткі пакет санкцый, у тым ліку на ўсю прадукцыю, якая вырабляецца ў беларускіх турмах, дзе, у тым ліку, паміраюць палітвязні . У ХХІ стагоддзі Лукашэнка прымушае вязняў у турмах працаваць як рабоў, а тавары, вырабленыя ў выніку такой працы, едуць на продаж у ЕС. Прапановы пакета санкцый датычна гэтага пытання таксама ўжо перададзеныя польскаму боку. Яшчэ трэба падтрымліваць незалежныя беларускія СМІ, якія працуюць за межамі Беларусі, у якіх ужо няма сродкаў. Таксама трэба ўвесці санкцыі ў дачыненні да саюзнай дзяржавы, якой з’яўляецца Саюз Беларусі і Расіі на чале з Лукашэнкам як старшынём і Пуціным як яго намеснікам. Для нас гэта важна, таму што Саюз Беларусі і Расіі выкарыстоўваецца для ліквідацыі незалежнасці Беларусі. Што павінна зрабіць Польшча, каб вызваліць палітвязняў у Беларусі, у тым ліку Анджэя Пачобута? — Перш за ўсё, ўвесці санкцыі, пра якія я казаў. Польшча можа ўзначаліць групу лабістаў унутры ЕС. Зараз вядуцца размовы пра тое, што будзе пасля вайны ва Украіне. Ідэя заключаецца ў тым, каб прызнаць наш Аб'яднаны Пераходны Кабінет бокам у гэтых перамовах, але ён таксама можа быць прадстаўлены нашымі партнёрамі – напрыклад, Польшчай. Інакш Беларусь прададуць Расіі. Што тычыцца непасрэдна палітвязняў, то Лукашэнка не хоча іх вызваляць. З кожным днём у турмы трапляе ўсё больш людзей. Іх вызваленне магчымае толькі шляхам канфідэнцыйных перамоваў праз пасярэднікаў, каб спачатку скласці гуманітарны спіс, гэта значыць спіс цяжкахворых зняволеных, у тым ліку анкахворых, жанчын і непаўналетніх. Пры гэтым трэба ўзмацняць ціск на Лукашэнку, каб яму было балюча. Цяперашнія санкцыі не адпавядаюць маштабу рэпрэсій. Трэба памятаць, што Лукашэнка не быў, не ёсць і не будзе гарантам незалежнасці Беларусі. Таксама важна памятаць, што калі афіцыйныя перамовы з Лукашэнкам пачнуцца зараз, то яны скончацца ўдарам у спіну суразмоўцам. І гэта будзе ўспрынята беларусамі, якія выступаюць супраць Лукашэнкі, якія сядзяць у турмах і якіх катуюць, як здрада. У такой сітуацыі, калі свет чакае, што беларусы зноў выйдуць на вуліцы, яны гэтага не зробяць, таму што адчуюць сябе здраджанымі і не будуць мець матывацыі ў вырашальны момант. Кажуць, ёсць праблемы з легалізацыяй знаходжання беларусаў у Польшчы? На чым яны палягаюць? —  Мы абмяркоўвалі гэтую праблему ў Міністэрстве ўнутраных спраў і адміністрацыі, а таксама з ваяводамі, у тым ліку ў Падляскім ваяводстве. Самая галоўная праблема — пашпарты. Лукашэнка забараніў беларусам працягваць тэрмін іх дзеяння за мяжой. Таму людзі застаюцца без дакументаў або вымушаныя вяртацца ў Беларусь, дзе іх затрымліваюць і асуджаюць па вяртанні. Лукашэнка хоча адсекчы гэтую частку грамадства, як бы сказаць ім, што яны яму не патрэбныя, што яны яму здрадзілі. Неабходна выдаваць праязныя дакументы беларусам, якія знаходзяцца ў Польшчы, на тры гады, як і адпаведныя дакументы дзецям, народжаным па-за межамі Беларусі. Трэба ўвесці спрашчэнне візавага рэжыму для тых, хто хоча выехаць з Беларусі, але і дапамагчы тым, хто хоча патрапіць сюды, у Польшчу, напрыклад, з Грузіі, дзе ў чалаека сканчваецца тэрмін законнага знаходжання і ён можа быць дэпартаваны ў Беларусь. Мы стварылі працоўную групу з Міністэрствам унутраных спраў і адміністрацыі, у рамках якой будзем вырашаць гэтыя праблемы. Новы кіраўнік польскага МЗС таксама запэўніў у сваёй дапамозе. Больш за тое, Польшча можа быць лідэрам у выпрацоўцы новай стратэгіі адносна Беларусі дзякуючы таму, што кіраўніком гэтага міністэрства з’яўляецца Радаслаў Сікорскі, які мае вялікі досвед у еўрапейскай і ўсходняй палітыцы. Як, на Вашу думку, Лукашэнка будзе надалей разыгрываць карту міграцыйнага крызісу на мяжы з Польшчай? — На Лукашэнку цісне Кітай, а кітайцам не падабаецца цяперашняя сітуацыя на польска-беларускай мяжы, бо гэта стварае пагрозу для транзіту іх тавараў, напрыклад, у Нямеччыну, а таваразварот Кітаю з Нямеччынай вылічаецца сотнямі мільярдаў еўра штогод. Па-ранейшаму неабходны пастаянны ціск у гэтым плане з боку Польшчы, Літвы, Латвіі, Эстоніі, а таксама Фінляндыі. Рашэнне аб сітуацыі на гэтай мяжы знаходзіцца ў руках Пуціна. Калі ён усё ж захоча нагнятаць гэтую сытуацыю, то Лукашэнка па-ранейшаму будзе ягонай марыянэткай у гэтым плане. Закрыццё аўтамабільных памежных пераходаў з Беларуссю з польскага боку было не самым эфектыўным рашэннем (цяпер на мяжы з Беларуссю на Падляшшы няма ніводнага памежнага пераходу). Нават закрыццё аднаго чыгуначнага пераезду было б ударам па Лукашэнку і Пуціну. Прынцыпова важна ўвесці санкцыі на гандаль таварамі, а не на перамяшчэнне звычайных грамадзян.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Як і любы дыктатар, перакананы ў грандыёзнасці і выключнасці сваёй асобы, Лукашэнка безумоўна думае пра тое, што будзе пасля яго. Пра тое, як сябе ўвекавечыць, пра сваю спадчыну. У той жа час Лукашэнка, асабліва з 2020-га года, сямімільнымі крокамі разбурае беларускі суверэнітэт праз праект г. зв. Саюзнай дзяржавы*. Але ў галаве дыктатара гэты праект па разбурэнні беларускай дзяржавы выдатна жыве з перакананнем, што менавіта ён, як першы прэзідэнт, з'яўляецца стваральнікам гэтай самай дзяржавы і што гэта і ёсць яго галоўная спадчына. Адсюль жа і яго нездаровая гігантаманія з мегапраектамі накшталт БелАЭС, ядзерная зброя, мары аб ядзернай дзяржаве, палацы і рэзідэнцыі, якімі ён замяняе сабе помнікі пры жыцці. Перапісванне Канстытуцыі, законаў, прапісванне для сябе разнастайных гарантый — усё гэта з той жа оперы. Адтуль жа і яго захапленне Гітлерам. Вось і гісторык Аляксандр Фрыдман звярнуў увагу на тэрмін «жыццёвая прастора» ў лексіконе Лукашэнкі, які ў сучаснай гісторыі як раз асацыюецца з канцэпцыяй «жыццёвай прасторы», якой кіраваліся нацысты. Вось толькі нічога з гэтага беларусы не «купляюць». І «народную любоў», пра якую марыць Лукашэнка, яму даводзіцца ўдзёўбваць дубінкамі сілавікоў, масавым тэрорам, катаваннямі ў турмах. Але колькі б Лукашэнка ні планаваў утрымліваць уладу ці нават проста пражыць, ён можа быць упэўненым у дзвюх рэчах: Яго будуць пераследаваць да самага канца яго жыцця — палітычнага ці біялагічнага — за ўсе ўчыненыя ім злачынствы. Якія не маюць тэрміну даўнасці. Ён абавязкова ўвойдзе ў гісторыю — як самы пагарджаны беларускім народам персанаж. І гэта адзіная спадчына, якую ён пасля сябе пакіне. І вядома ж, мы будзем рабіць усё, што ад нас залежыць, каб Лукашэнка кожны дзень прачынаўся з думкай пра гэта — у турэмнай камеры. Дзе яму і яго «спадчыне» самае месца. * Рэкамендуем да чытання даклад аналітыкаў НАУ «Саюзная дзяржава як інструмент прыкрыцця імперскай палітыкі Расіі».

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Пасля Новага года дыктатар вырашыў выдаткаваць больш часу на алкаголь — менавіта такую выснову можна зрабіць, азнаёміўшыся з новымі папраўкамі ў закон аб рэкламе. Новаўвядзенні, падпісаныя дыктатарам, павялічваюць час на рэкламу піва, слабаалкагольных напояў, ігральных устаноў і азартных гульняў. А вось рэклама навучання і працаўладкавання за мяжой — цяпер знаходзіцца пад забаронай. Чым жа выкліканая такая цікавасць дыктатара да алкаголю і адначасова з гэтым агіда да адукацыі? На каго нацэленыя папраўкі і каму яны выгадныя? Мы азнаёміліся з папраўкамі Лукашэнкі і раскажам, да чаго прыводзіць «злоўжыванне» дыктатара алкаголем. Першыя дні студзеня ў Беларусі спалучаныя з новым «наступам» папраўкамі па законах. І Лукашэнка ў гэтым пытанні відавочна «перабраў». Гэтым разам дыктатар пераадольвае барацьбу з ведамі. Чым так не дагадзіла адукацыя за мяжой дыктатару — не складана здагадацца. Але цяпер спробы абмежаваць доступ беларусаў да ведаў сталі тэндэнцыяй. Напрыклад, нядаўна «анансавана» прызнанне Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта «экстрэмісцкай арганізацыяй», а цяпер рэжым абмежаваў рэкламу атрымання адукацыі за мяжой. І гэтыя дзеянні паказваюць стаўленне рэжыму да адукацыі беларусаў. Інвеставаць у адукацыю для Лукашэнкі — нявыгадна. Не выгадна, каб адукаваныя людзі разбіраліся ў эканоміцы і праве, сацыялогіі і дзяржкіраванні, бо такія людзі лепш разумеюць, наколькі правальная палітыка рэжыму. І менавіта адукаваных людзей пераканаць у гэтым складаней за ўсё. Дарэчы, успомнілася мне гісторыя: калі я быў яшчэ навучэнцам школы, мне паступіла запрашэнне з Сан-Францыскага каледжа для таго, каб паступіць на навучанне ў гэты каледж у Злучаныя Штаты Амерыкі. І тады мне ўдалося перадаць ліст сакратару цэнтральнага камітэта кампартыі Беларусі, якая тады рэальна кіравала ў краіне, здаецца, гэта быў таварыш Сакалоў. Пасля гэтага мяне выклікалі да загадчыка аддзела міжнародных адносін цэнтральнага камітэта кампартыі. Я памятаю, перада мной сядзеў пажылы чалавек у акулярах і з такой цікаўнасцю, але з негатывам спытаў: «А навошта вам ехаць вучыцца ў Злучаныя Штаты Амерыкі? Я думаю, што ў нашай краіне вы зможаце атрымаць годную адукацыю». І, вядома ж, мне адмовілі ў праве паехаць вучыцца ў ЗША. Ну што ж, гісторыя паўтараецца, цяпер паўтараецца ўжо ў перыяд кіравання рэжыму Лукашэнкі. Рэжым разумее, што замежныя краіны зацікаўленыя ў высокакваліфікаваных кадрах з Беларусі — і гэта наступная праблема, з якой апошнім часам сутыкнуўся рэжым. І менавіта ў гэтыя кваліфікаваныя кадры не трэба інвеставаць сродкі для атрымання імі досведу і адукацыі. Але рэжым, як і звычайна, вырашае праблему самым простым і ўжо звыклым шляхам: забараніць, абмежаваць, закрыць, робячы пры гэтым прынцыповую памылку — забароны не павышаюць прывабнасць краіны для спецыялістаў, а забіваюць яе; абмежаванні не ствараюць матывацыю заставацца ў краіне, а зніжаюць яе. Наступ на сферу ведаў адбыўся і ў іншых кірунках: па дадзеных СМІ, за снежань-студзень у Беларусі зачынілі каля 10 школ польскай мовы. Сілавікі правялі ператрусы, некалькі выкладчыкаў і дырэктараў устаноў затрымалі. Масавае наступленне на школы замежных моў — яшчэ адна тэндэнцыя. І ўзнікаюць відавочныя пытанні: ці ёсць прававыя падставы зачыняць школы? З якой мэтай гэта робіцца? Дарэчы, тут таксама ўспамінаецца гісторыя. Калі я быў паслом Беларусі ў Францыі, мы прапаноўвалі — гэта была ініцыятыва перш за ўсё французскага боку — адкрыць французскі інстытут у Мінску, які займаецца прадстаўленнем французскай культуры ў замежных дзяржавах. Дагэтуль у Беларусі французскага інстытута не было, не існавала прадстаўніцтва гэтай важнай арганізацыі. Тады дайшло да таго, што дзве дакладныя, якія былі напісаныя Лукашэнку, атрымалі адмоўны адказ. І Кабякоў, Андрэй Кабякоў, будучы ў той момант кіраўніком адміністрацыі, сабраў цэлую нараду. На гэтай нарадзе прысутнічалі міністр адукацыі, міністр культуры, старшыня КДБ, намеснік міністра замежных спраў, шэраг іншых чыноўнікаў, у тым ліку прысутнічаў і я. І ў ходзе абмеркавання мэтазгоднасці адкрыцця прадстаўніцтва французскага інстытута ў Мінску адзін з высокапастаўленых чыноўнікаў — гэта быў, мне здаецца, спадар Бараноўскі, былы пасол Беларусі ў Літве — сказаў: «Дык гэта што, французы плануюць адкрыць курсы па вывучэнні французскай мовы для беларусаў, а ў наступным гэта азначае, што беларусы з'едуць у Францыю?» На што я парыраваў на гэтай нарадзе аўтару гэтай тэзы: «Давайце забаронім вывучэнне і англійскай мовы, інакш усе паедуць у Злучаныя Штаты Амэрыкі». Да якога вар'яцтва можа дайсці рэжым — мы з вамі бачым у тым ліку і сёння. Барацьба рэжыму з «уцечкай мазгоў» ажыццяўляецца па ўсіх франтах — і на ўсіх франтах у самога рэжыму страты. Асаблівае значэнне ў гэтым займае прапаганда. Інфармацыйная барацьба з Польшчай, куды пераехала значная частка беларускага айці-сектара, набыла сістэмны характар. Паглядзіце, як выглядае ў вачах рэжымнай прапаганды Польшча. Прадстаўнікі рэжыму думаюць, што прапагандысцкі наступ на заходнія краіны палепшыць становішча адукацыі ў Беларусі, зробіць яго больш прывабным. Але гэта зусім не так. Перасцерагаючы беларусаў ад атрымання адукацыі за мяжой, рэжым зусім не клапаціцца аб павышэнні якасці адукацыі ў Беларусі. І таму ёсць свае пацверджанні: яшчэ некалькі гадоў таму найбуйнейшая беларуская ВНУ — Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт — пры любым зручным выпадку не абмінаў магчымасці нагадаць пра знаходжанне ў спісе 300 лепшых універсітэтаў свету. Безумоўна, не на самых высокіх пазіцыях, але ў знаходжанні ў аўтарытэтным спісе QS World University Rankings — і гэта не аспрэчвалася. Праўда, сітуацыя кардынальна змянілася ў 2023 годзе, калі БДУ апусціўся ў рэйтынгу адразу на 100 пазіцый — з 288-га месца на 387-ае. Прычына гэтага падзення абумоўленая сярод іншага зніжэннем міжнароднага навуковага супрацоўніцтва — перашкодай для беларускай сістэмы вышэйшай адукацыі, якую стварае сам рэжым Лукашэнкі. Асабліва камічна ў гэтай сітуацыі выглядае павелічэнне рэкламы алкаголю. Зразумела, што рэжыму ў год перад выбарамі адчайна патрэбныя грошы. І прадстаўнікі рэжыму разумеюць, што любая рэклама стымулюе попыт на прадукт, а значыць, спрыяе росту даходу кампаній, якія плацяць у бюджэт краіны акцызы. А тыя самыя акцызы з 1 студзеня 2024 года ў Беларусі павышаныя. Акцызы ўлічаныя ў кошце тавараў, таму чакаецца, што неўзабаве названыя тавары падаражэюць. І для рэжыму гэта яшчэ адна крыніца папаўнення бюджэту. Таму попыт на іх рэжым вырашыў павышаць шляхам павелічэння аб'ёму рэкламы. Дзеля справядлівасці: любая дзяржава папаўняе бюджэт за кошт акцызаў. Але ёсць нюанс. Далёка не любая дзяржава раздзімае сілавы апарат, вылучаючы на яго велізарныя бюджэты, мэта якіх толькі адна — забяспечыць захаванне ўлады нелегітымным дыктатарам; не кожная дзяржава мае патрэбу ў аплаце працы лабістаў адмовы ад санкцый — таму што, як мінімум, далёка не ў дачыненні да кожнай дзяржавы ўводзяцца санкцыі; далёка не любая дзяржава вылучае велізарныя сродкі на працу рэпрэсіўнай машыны. Грошы, якімі папоўніцца бюджэт Беларусі, пойдуць не на дапамогу тым, хто мае патрэбу, і малазабяспечаным сем'ям — рэжым яны не хвалююць. Гэтаму ёсць маса прыкладаў. Напрыклад, такое спакойнае развітанне са спыненым фінансаваннем Беларускага Чырвонага Крыжа замежнымі донарамі — гэтаму пацвярджэнне. Беларускае аддзяленне найбуйнейшай міжнароднай гуманітарнай арганізацыі пазбавілася фінансавання з-за адмовы генсека Шаўцова пакінуць сваю пасаду з-за грубага парушэння прынцыпаў руху. Толькі адзін прадстаўнік рэжыму — спадар Шаўцоў — каштаваў беларусам некалькіх мільёнаў даляраў замежнай дапамогі на гуманітарныя патрэбы. І гэта ў той час, калі той жа рэжым ліквідуе арганізацыі грамадзянскай супольнасці, у тым ліку дабрачынныя і гуманітарныя. А колькі каштуюць беларусам сілавікі, якія працягваюць ладзіць у краіне бязмежны тэрор, мучаць і ламаць лёсы сотням тысяч беларусаў? Колькі каштуе абслугоўванне рэжыму і рэпрэсіўнага апарата? Колькі каштуе нам сам Лукашэнка? Адказ адназначны: Лукашэнка абыходзіцца беларусам занадта дорага. Як жа ў гэтай сітуацыі растлумачыць беларусам, што ўсе гэтыя выдаткі ідуць на «добрыя» намеры? Правільна: павялічыць яшчэ адзін артыкул выдаткаў дзяржаўнага бюджэту — выдаткі на прапаганду. І на антыпольскія наратывы на ТБ, на піяр-кампанію па размяшчэнні ядзернай зброі ў краіне, на рэстаўрацыю іміджу дыктатара, нам, паважаныя беларусы, таксама прыйдзецца «скінуцца». Бо Азаронка, які крычыць мацюкамі — і гэта яшчэ мякка кажучы — з экранаў дзяржаўнага тэлебачання, таксама трэба карміць. Прапаганда — інструмент, які выкарыстоўваецца рэжымам для таго, каб людзі не заўважалі выразныя і адназначныя рэчы, якія адбываюцца ў краіне. Менавіта прапаганда гатовая абгрунтоўваць і забойства мірных пратэстоўцаў у 2020 годзе, і закрыццё школ, і прызнанне ўніверсітэтаў экстрэмістамі, і ваенныя злачынствы Лукашэнкі. Але рэжым павінен памятаць: апраўдання прапаганды ніяк не выключаюць адказнасць самога Лукашэнкі за ягоныя дзеянні і ягоных саўдзельнікаў. Беларускія дэмакратычныя сілы рэжымная прапаганда часта абвінавачвае ў тым, што яны займаюцца дэструктыўнай дзейнасцю. Гэта стары прапагандысцкі прыём — абвінаваціць апанента ў тым, у чым ты сам па вушы замяшаны, нанесці «папераджальны ўдар». І ў той час, калі ў Беларусі зачыняюцца беларускамоўныя выдавецтвы, у той час калі прыцясняецца беларуская мова і культура, у той час, калі з браслаўскага Музея традыцыйнай культуры пасля хапуна звольнілі 7 чалавек, у Варшаве працягвае актыўную дзейнасць Музей Вольнай Беларусі — праект каманды Народнага анткыкрызіснага ўпраўлення. За 2023 год ў музеі праведзена больш за 150 культурна-адукацыйных мерапрыемстваў, удзельнікамі якіх сталі больш за 8,5 тысяч чалавек. У той час, як у Беларусі зачыняюцца прыватныя школы і забараняецца рэклама замежнай адукацыі, за мяжой актыўна дзейнічае праграма «Кадравы рэзерв Новай Беларусі», якая дазваляе падрыхтаваць адукаваных і дасведчаных прафесіяналаў для працы ў Новай Беларусі. У той самы час, калі рэжым прызнае «экстрымісцкай» установу вышэйшай адукацыі, дэмакратычнымі сіламі Беларусі распрацоўваецца праект Беларускага Нацыянальнага ўніверсітэта ў Варшаве. Дык хто экстрэміст? Хто праводзіць дэструктыўную дзейнасць? І ў той час, як Лукашэнка пашырае рэкламу алкаголю, павышае акцызы для папаўнення свайго бюджэту, мы хочам, каб нашыя дзеці атрымалі добрую адукацыю, мы хочам, каб беларусы былі добрымі спецыялістамі, а беларускія ВНУ шанаваліся ва ўсім свеце. Мільёны беларусаў хочуць, каб у краіну вярнуўся закон, а палітычныя зняволеныя — тысячы нявінных людзей, якія выступілі супраць гвалту і несправядлівасці ў Беларусі — былі выпушчаныя. І гэты наш пазітыўны парадак дня. А што ж прапануе беларусам рэжым?

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Вырашэнне актуальных праблем беларусаў за мяжой у фокусе ўвагі дэмакратычных сіл Беларусі. Працягваецца рабочая паездка намесніка кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі ў Падляскае ваяводства. 16 студзеня адбылася сустрэча з новым ваяводам Падляскага ваяводства Яцэкам Бжазоўскім — прадстаўніком урада Польшчы ў дадзеным рэгіёне краіны. Падчас сустрэчы Павел Латушка ініцыяваў абмеркаванне праблемных пытанняў легалізацыі беларусаў, якія вымушана пакідаюць тэрыторыю Беларусі і цяпер пражываюць у Польшчы. Гэтыя пытанні закранаюцца беларусамі падчас сустрэч з прадстаўнікамі Аб'яднанага Пераходнага Кабінета і каманды НАУ. Падчас сустрэчы акцэнтавана ўвага на: пытаннях апастылявання дакументаў, у тым ліку магчымасці выкарыстання дамовы аб прававой дапамозе з мэтай пазбегнуць неабходнасці прастаўлення апастылю на дакументах, якія прадастаўляюцца ў органы дзяржаўнай улады і кіравання Польшчы; праблемах з выдачай польскага праязнога дакумента (dokument podróży) і падаўжэнні яго тэрміну дзеяння да 3 гадоў, а таксама магчымасці выдачы дадзенага дакумента для дзяцей беларусаў, якія нарадзіліся на тэрыторыі Польшчы; афармленні запрашэнняў ад грамадзян Беларусі, якія пражываюць на тэрыторыі Польшчы, для атрымання польскіх віз; пытаннях беларускамоўнай адукацыі ў ваяводстве для беларускай этнічнай меншасці і дыяспары, функцыянаванні ліцэяў з дадатковым вывучэннем беларускай мовы ў Гайнаўцы і Бельску Падляскім, а таксама магчымасці стварэння беларускамоўных школ выхаднога дня для беларускіх дзяцей; пытаннях функцыянавання Цэнтра беларускай культуры, які ствараецца ў Беластоку; пытаннях функцыянавання польска-беларускай мяжы, у тым ліку ў кантэксце правядзення рэжымам Лукашэнкі гібрыднай вайны з выкарыстаннем нелегальных мігрантаў у дачыненні да краін-членаў Еўрапейскага саюза, якія з'яўляюцца суседзямі Беларусі. Дасягнута дамоўленасць з ваяводам Падляскага ваяводства аб прыняцці на яго ўзроўні неабходных дзеянняў з мэтай вырашэння праблем, якія ўзнікаюць у беларусаў. Адначасова з гэтым абагульнены матэрыял будзе накіраваны ў працоўную групу, створаную паміж Міністэрствам унутраных спраў Польшчы і Аб'яднаным Пераходным Кабінетам, для выпрацоўкі рашэнняў праблемных пытанняў. Павел Латушка падчас сустрэчы падзякаваў за канструктыўнае стаўленне ўладаў рэгіёну да праблем беларусаў і падтрымкі беларускай этнічнай меншасці, а таксама адзначыў гатоўнасць Аб'яднанага Пераходнага Кабінета працягваць супрацоўніцтва. Павел Латушка адзначыў, што новыя дэмакратычныя ўлады ў Беларусі зробяць усё магчымае для забеспячэння правоў польскай этнічнай меншасці ў Беларусі, іх права на вывучэнне польскай мовы і развіццё польскай культуры ў адпаведнасці з усімі міжнароднымі стандартамі. Павел Латушка таксама правёў сустрэчы з Архіепіскапам Беластоцкім і Гданьскім Польскай аўтакефальнай праваслаўнай царквы Якавам; кіраўніцтвам Беларускага саюза ў Польшчы, які прадстаўляе беларускую этнічную меншасць; кіраўніцтвам «Радыё Рацыя» і тыднёвіка беларусаў у Польшчы «Ніва»; вядомымі прадстаўнікамі беларускай этнічнай меншасці Яўгенам Вапам, Алегам Латышонкам, арганізатарам фестывалю «Тутака» Паўлам Станкевічам і дырэктарам Цэнтра беларускай культуры Анатолем Вапам. Напярэдадні ў беларускім хабе «Новая Зямля» таксама адбылася двухгадзінная сустрэча з прадстаўнікамі беларускай дыяспары ў Беластоку, у межах якой Павел Латушка адказаў на пытанні пра ўнутраную сітуацыю ў Беларусі, выбары ў Каардынацыйную Раду, дапамогу і вызваленне палітвязняў, санкцыйны ціск і іншыя пытанні. Важна адзначыць, што ў ходзе сустрэчы беларусы ў першую чаргу закранулі пытанні магчымых дзеянняў з іх боку для таго, каб змяніць сітуацыю ўнутры Беларусі і спрыяць больш хуткаму вяртанню на Радзіму. Гэта падкрэслівае матывацыю беларускай дыяспары, якая пражывае ў Падляскім рэгіёне, да садзейнічання дэмакратычным зменам у Беларусі.

Намеснік кіраўніка НАУ Арцём Брухан у размове з адказным у НАУ за рэгіянальнае развіццё Юрыем Губарэвічам на канале «Кадравы рэзерв» пра асаблівасці працы ў мясцовых органах улады. Падчас працы ў мяне склалася ўражанне, што абласны Савет дэпутатаў — гэта па сутнасці філіял аблвыканкаму. У якім сэнсе? Напрыклад, Савет павінен зацвердзіць бюджэт. І не дэпутаты гэты бюджэт ствараюць і распісваюць. Абласны бюджэт, напрыклад, па культуры ствараецца ўпраўленнем культуры — і так робіцца ў кожным упраўленні. Потым фінансавае ўпраўленне яго зацвярджае і толькі потым можна ісці з гэтым рашэннем у Савет дэпутатаў. То бок праект рашэнння Савета дэпутатаў рыхтуецца ў органе выканаўчай улады. Гэта нонсэнс, але так і ёсць. Канешне, можа знайсціся нейкі смелы чалавек, які скажа: «Слухайце, тут вось нешта трэба змяніць». Фармальна — яны могуць. Але хто гэта будзе рабіць? Яны ж там сядзяць не для гэтага, а каб падпісаць, падмахнуць, прагаласаваць, націснуць кнопку — і ўсё. Што варта памяняць? Галоўнае, каб абласны Савет дэпутатаў стаў рэальна выбарчым органам, які ўплывае на працу выканаўчай улады. Аблвыканкам як выканаўчы орган улады не будзе мяняць сутнасці, пакуль дэпутаты не абіраюцца народам, не даюць справаздачы перад народам, а выконваюць функцыі «ківал».

Легалізацыя беларускага бізнесу, адкрыццё Цэнтра беларускай культуры ў Беластоку, вырашэнне праблем беларускай дыяспары ў Польшчы — асноўныя тэмы, закранутыя ў рамках сустрэчы намесніка кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі з маршалкам Падляскага ваяводства Артурам Касіцкім, якая адбылася 15 студзеня ў Беластоку. Падчас сустрэчы Павел Латушка падзякаваў за прынятае рашэнне аб адкрыцці Цэнтра беларускай культуры ў Беластоку і адзначыў значнасць дзейнасці такой арганізацыі. Акцэнтаваная важнасць прыняцця гэтай пастановы менавіта ўладамі Польшчы, што падкрэслівае запатрабаванасць стварэння беларускага культурнага інстытута ў рэгіёне і будзе спрыяць далейшаму развіццю беларускай культуры ў Падляскім ваяводстве. У ваяводстве гістарычна пражывае найбуйнейшая група этнічных беларусаў, якая ў апошнія гады пашырылася і дзясяткамі тысяч беларусаў, якія вымушана пакінулі Беларусь. Будучы паслом Беларусі ў Польшчы, Павел Латушка ў 2008 годзе адкрываў культурны цэнтр Беларусі ў Беластоку як дыпламатычную ўстанову, аднак у наступным рэжым Лукашэнкі прыняў рашэнне аб пераносе культурнага цэнтра ў Варшаву, гэты цэнтр практычна не функцыянуе. У бягучы момант створана юрыдычная асоба культурнага цэнтра і адкрыты разліковы рахунак. Маршалак праінфармаваў, што з бюджэту ваяводства сёлета плануецца вылучыць звыш 340 тысяч еўра на дзейнасць культурнага цэнтра. Цэнтр будзе ўзначальваць Анатоль Вап, прадстаўнік беларускай этнічнай меншасці ў Польшчы. Павел Латушка праінфармаваў аб тым, што ў Падляскім ваяводстве, паводле дадзеных польскай статыстыкі, дзейнічае 731 кампанія з беларускім удзелам — па дадзеным параметры ваяводства займае другое месца ў Польшчы. У адказ на прапанову Паўла Латушкі маршалак пацвердзіў зацікаўленасць у правядзенні асобнага мерапрыемства, арыентаванага на малы бізнес рэгіёна, для абмеркавання праблемных пытанняў, звязаных з легалізацыяй бізнесу, узаемадзеяння з банкаўскімі структурамі і іншых. У ходзе сустрэчы таксама былі абмеркаваныя пытанні выкарыстання сродкаў Еўрапейскага саюза, якія раней вылучаліся на трансгранічнае супрацоўніцтва Беларусі і Польшчы. У сувязі з дзеяннямі рэжыму Лукашэнкі гэтая фінансавая падтрымка была спыненая. Ваяводства звярнулася ў Еўрапейскую камісію з прапановай змяніць заканадаўства для таго, каб сродкі маглі быць выкарыстаныя на патрэбы рэгіёну і арыентаваныя на беларускую этнічную меншасць і дыяспару, якая пражывае тут, а таксама падтрымку культурных, эканамічных, сацыяльных, грамадскіх і іншых праектаў. Дасягнута дамоўленасць, што Аб'яднаны Пераходны Кабінет прапануе ў рамках кансультатыўнай групы «Беларусь-ЕС» падтрымаць дадзеную ініцыятыву мясцовых органаў улады. Падчас сустрэчы былі закранутыя пытанні адукацыі на беларускай мове і стыпендый выбітным дзеячам беларускай культуры, якія маглі б быць прафінансаваныя з сродкаў Падляскага ваяводства. Была атрымана папярэдняя згода маршалка ваяводства вылучыць такія сродкі ў сувязі з тым, што беларускія дзеячы культуры падвяргаюцца рэпрэсіям. Павел Латушка працягне прасоўванне дадзенага пытання сумесна з прадстаўніцай Аб'яднанага Пераходнага Кабінета па нацыянальным адраджэнні Алінай Коўшык. Дасягнута дамоўленасць аб тым, што маршалак будзе гатовы разгледзець прапанову аб правядзенні стажыровак у рамках праекта «Кадравы рэзерв для Новай Беларусі» ва ўпраўленні маршалка.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол 2024 год — гэта найважнейшы год у палітычным календары як для дыктатара Лукашэнкі, так і для дэмакратычна настроеных беларусаў. Справа ў тым, што ўжо сёння фактычна стартавала найдаўжэйшая электаральная кампанія ў Беларусі. 25 лютага ў Беларусі адбудзецца г. зв. адзіны дзень галасавання, а па сутнасці — г. зв. выбары ў мясцовыя органы ўлады і «парламент». Наша пазіцыя — гэта «бязвыбары», адзіны дзень прызначэння чыноўнікаў у органы, якія павінны абірацца народам. Але гэты працэс важны для дыктатара Лукашэнкі. Пасля незаконнага рэферэндуму 2022 года «Усебеларускі народны сход» атрымаў статус канстытуцыйнага органа. І, паводле лукашэнкаўскай канстытуцыі, УНС склікаецца на першае паседжанне не пазней, чым праз 60 дзён пасля выбараў «дэпутатаў». Гэта значыць самі па сабе «бязвыбары» не маюць ніякага значэння. Але з улікам таго, што значна ўзрастае роля УНС, становіцца зразумела, чаму для рэжыму важна правесці лютаўскую «выбарчую» кампанію стэрыльна і безальтэрнатыўна. Пасля таго, як будзе скліканы УНС, а паводле канстытуцыі гэта не пазней за 60 дзён пасля «бязвыбараў», на ім будзе абраны прэзідыум УНС і, самае галоўнае, — старшыня УНС. Не даводзіцца сумнявацца, што гэта будзе Лукашэнка. Верагодней за ўсё ў 20-х чыслах красавіка будзе скліканы першы ў гісторыі Беларусі УНС, які паводле лукашэнкаўскай канстытуцыі будзе мець статус канстытуцыйнага органа. І пасля таго, як Лукашэнка будзе абраны яго старшынёй, ён пачне сумяшчаць дзве пасады. З улікам заяў дыктатара пра важнасць гэтага года і ўзрослай згадкі прэзідэнцкіх выбараў, можна зрабіць выснову пра тое, што пасля УНС можа стартаваць прэзідэнцкая кампанія дыктатара. Як мінімум да ліпеня 2025 года ён можа сумяшчаць дзве пасады, але прывід жніўня 2020 года будзе падштурхоўваць яго правесці прэзідэнцкія выбары раней чым летам 2025 года. І лагічнай бачыцца адпрацаваная схема з адзіным днём галасавання, грамадства абвыкне да таго, што выбары праходзяць зімой у лютым. На дадзены момант можна выказаць здагадку пра два найбольш рэальных сцэнары таго, як Лукашэнка будзе вырашаць задачу недапушчэння двоеўладдзя: Дыктатар сумяшчае дзве пасады і зноў ідзе на выбары прэзідэнта зімой 2025 года. У такім выпадку не ствараецца альтэрнатыўны цэнтр сілы, паколькі ўсё завязана на адным чалавеку. Дыктатар становіцца старшынёй УНС, а на прэзідэнцкія выбары ідзе чалавек настолькі адданы Лукашэнку, каб не спрабаваць ствараць якой-небудзь альтэрнатывы. На нашу думку, гэта можа быць толькі член сям'і дыктатара, а менавіта — Віктар Лукашэнка. Таксама магчымы сцэнар, пры якім Лукашэнка становіцца старшынёй УНС, а на прэзідэнцкія выбары ідзе ўзгоднены з Крамлём чалавек. Гэты чалавек будзе працаваць у рамках створанай дыктатарам сістэмы. Але гэты сцэнар з высокай доляй верагоднасці прывядзе да ўладнай калізіі і Лукашэнка страціць рэшткі сваёй зрэзанай улады, паколькі аператыўнае кіраванне апынецца не ў яго руках і Масква зможа больш актыўна ўплываць на ўнутрыпалітычныя працэсы ў Беларусі. У Беларусі пачаўся электаральны цыкл даўжынёй паўтары гады. Для таго, каб разумець, як дзейнічаць нам, неабходны аналіз сітуацыі і выпрацоўка рашэнняў, якія мы будзем рэалізоўваць. Мы прапануем свае варыянты дзеянняў.