Пошук па сайце

Арыгінал артыкула: lemonde.fr Расія не адзіная, хто гвалтоўна перавозіць украінскіх дзяцей на сваю тэрыторыю. Менш вядомы той факт, што Беларусь, якая з'яўляецца галоўным хаўруснікам Масквы ў вайне ва Украіне, таксама ўдзельнічае ў гэтай незаконнай дзейнасці, якая можа быць кваліфікавана як ваеннае злачынства. Усяго з пачатку расійскага ўварвання ў лютым 2022 г. у Беларусь было дэпартавана больш за 2150 украінцаў ва ўзросце ад 6 да 15 гадоў, якія пражывалі на акупаваных Расіяй тэрыторыях, паводле афіцыйных заяваў і дакументаў беларускага боку, з якімі азнаёмілася рэдакцыя Le Monde, а таксама матэрыялаў, сабраных беларускім апазіцыянерам Паўлам Латушкам, які ў сакавіку быў завочна прысуджаны ў Мінску да 18 гадоў пазбаўлення волі пасля фіктыўнага судовага працэсу. Павел Латушка, які ўзначальвае Народнае антыкрызіснае ўпраўленне, якое базуецца ў Польшчы, 27 чэрвеня накіраваў доказы датычнасці Беларусі да гэтага злачынства ў Міжнародны крымінальны суд (МКС). У сакавіку МКС выдаў ордэр на арышт прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна і ўпаўнаважанай па правах дзяцей Марыі Львовай-Бяловай за арганізацыю незаконнай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей у Расію. У перспектыве ордэр на арышт можа быць выдадзены і Аляксандру Лукашэнку. Еўрапарламент ужо прыняў 13 верасня рэзалюцыю, якая асуджае «незаконнае перамяшчэнне больш за 2150 дзяцей, у тым ліку сірот, з акупаваных Расіяй тэрыторый Украіны ў так званыя лагеры адпачынку ў Беларусі, дзе яны падвяргаюцца русіфікацыі і індактрынацыі». Парламент лічыць, што «Аляксандр Лукашэнка нясе такую ж адказнасць за гэтыя ваенныя злачынствы, як Уладзімір Пуцін і Марыя Львова-Бялова», і заклікае МУС «выдаць аналагічны міжнародны ордэр на арышт» беларускага лідара. Мінскі рэжым не хавае, што звяртаецца да гэтых прымусовых перасоўванняў. Наадварот, ён сцвярджае, што гэта проста «гуманітарныя» акцыі, закліканыя даць невялікую перадышку дзецям, якія пакутуюць ад вайны. У жніўні Аляксандр Лукашэнка публічна прызнаў сваё непасрэднае дачыненне да гэтага ў цесным супрацоўніцтве з Расіяй. «Мы дамовіліся з Уладзімірам Пуціным, што будзем фінансаваць гэтыя паездкі з бюджэту Саюзнай дзяржавы [дагавор, які злучае Расію і Беларусь]», – сказаў ён. «Мы гэта рабілі і будзем рабіць, не асцерагаючыся ніякіх папрокаў». Беларусь, якая служыць тылавой базай для расійскіх войскаў з пачатку ўварвання ва Украіну, пахвалілася тым, што вясной прывезла «больш за тысячу дзяцей». У аўторак, 19 верасня, з акупаваных Данецкай, Луганскай і Запарожскай абласцей прыбыла новая група з 48 украінскіх дзяцей. На кадрах, перададзеных афіцыйнай прэсай, відаць, як яны дзякуюць уладзе, трымаючы ў руках чырвона-зялёныя сцягі, у суправаджэнні АМАПу. У красавіку прарэжымныя СМІ таксама з захапленнем паведамлялі аб прыбыцці «па ўказанні Аляксандра Лукашэнкі» 350 дзяцей з Данбаса, якія былі дастаўленыя цягніком у Мінск «для аздараўлення» ў лагеры «Дубрава», недалёка ад сталіцы. «Будзе шмат сустрэч і забаўляльных мерапрыемстваў», – гаворыцца ў артыкуле Belarus Today. «Самае галоўнае, каб кожнае дзіця запомніла сваё дзяцінства такім, якім яно павінна быць: спакойным, цікавым і шчаслівым». На самай справе праграму можна ахарактарызаваць трыма словамі: індактрынацыя, мілітарызацыя і русіфікацыя. Дзеці наведалі канцэрт сясцёр Груздзевых, беларускіх эстрадных спявачак і крамлёўскіх прапагандыстаў. На відэазапісе іх выступу відаць, як дуэт на сцэне, усміхаючыся, жадае амерыканскаму і ўкраінскаму прэзідэнтам Джо Байдэну і Уладзіміру Зяленскаму «здохнуць», каб «жыць у міры», а «Пуціну – квітнець і ўзяць кантроль над усёй Украінай». Таксама была арганізаваная экскурсія ў мілітарызаваны клуб «Рысь» часткі № 3214 Міністэрства ўнутраных спраў, вядомы жорсткім прыгнётам мірных пратэстаў пасля фальсіфікаванага перавыбрання Аляксандра Лукашэнкі ў 2020 годзе. Дзеці ўдзельнічалі ў майстар-класах па стральбе, глядзелі дэманстрацыю ваеннай тэхнікі і рукапашнага бою. Па словах Паўла Латушкі, большасць з гэтых украінцаў пасля заканчэння знаходжання ў Беларусі вяртаюцца на акупаваныя тэрыторыі, але некаторыя з іх затым адпраўляюцца ў Расію. Беларускі апазіцыянер дадае, што ў яго ёсць доказы таго, што «сіроты [якія знаходзіліся ў Беларусі] потым былі ўсыноўленыя ў Расіі». У краіне выяўлена не менш за шэсць лагераў, у тым ліку тры ў Мінскай вобласці. Самы буйны з іх – «Дубрава», які належыць дзяржаўнай кампаніі «Беларуськалій», аднаму з найбуйнейшых у свеце вытворцаў і экспарцёраў угнаенняў. Яе дырэктар Іван Галаваты сёння з'яўляецца адным з ключавых удзельнікаў гэтых прымусовых перасоўваннях. У верасні 2022 года сама кампанія абвясціла на сваім сайце, што прыняла «1050 дзяцей ва ўзросце ад 6 да 15 гадоў» і будзе працягваць гэта рабіць. Гэтая дзейнасць падаецца як гуманітарная і недвухсэнсоўна праходзіць пад лозунгам: «дапамога ўкраінскім дзецям». Паездкі арганізуе дабрачынны фонд беларускага паралімпійца Аляксея Талая, які публічна заявіў, што дзейнічае ў супрацоўніцтве з беларускімі ўладамі. Нягледзячы на назапашвальныя доказы, роля Аляксандра Лукашэнкі ў дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей з самага пачатку расійскага ўварвання застаецца практычна невядомай. Праблема ў тым, што нашыя заходнія партнёры сканцэнтраваныя на расійскай агрэсіі, – кажа Павел Латушка. Вельмі дзіўна, што яны, падобна, забыліся пра Беларусь, хоць Лукашэнка з'яўляецца суагрэсарам і дазволіў Пуціну выкарыстоўваць гэтую краіну для нападу на Украіну». Яшчэ больш трывожным з'яўляецца той факт, што Беларускі Чырвоны Крыж, найбуйнейшая дабрачынная арганізацыя краіны, заявіла пра свой «актыўны» ўдзел у гэтых гвалтоўных перасоўваннях. У ліпені ў інтэрв'ю дзяржаўнаму тэлеканалу «Беларусь 1» з акупаванага ўкраінскага горада Лысічанска кіраўнік гэтай гуманітарнай арганізацыі Дзмітрый Шаўцоў заявіў, што «Беларускі Чырвоны Крыж прымаў, прымае і будзе прымаць актыўны ўдзел» у перамяшчэнні дзяцей у Беларусь, каб, паводле яго слоў, даць ім магчымасць «забыцца жахі вайны» і «адпачыць». Некалькімі тыднямі раней кіраўнік Беларускага Чырвонага Крыжа быў зняты на акупаваных тэрыторыях у камуфляжы, з літарай «Z» на руцэ – расійскім сімвалам падтрымкі вайны на Украіне. Усведамляючы магчымую шкоду сваёй рэпутацыі, Міжнародная федэрацыя таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца (МФТЧК і ЧП) выказала «глыбокую заклапочанасць». Яна заявіла, што «даведалася пра гэты візіт і гэтыя дзеянні са сродкаў масавай інфармацыі», якія «супярэчаць яе гуманітарнай місіі» і абавязку выконваць нейтралітэт. Міжнародная гуманітарная арганізацыя пачала расследаванне, высновы якога чакаюцца ў кастрычніку. Яна таксама заклікала Дзмітрыя Шаўцова сысці ў адстаўку да гэтага часу. Безвынікова. Наадварот, на пазачарговай сесіі XXVI з'езда арганізацыі, якая адбылася ў Мінску 7 верасня, сп. Шаўцоў быў зноў абраны кіраўніком Беларускага Чырвонага Крыжа. МФТЧК і ЧП, якая мае 191 аддзяленне па ўсім свеце, не хаваючы свайго здзіўлення, адмовілася ад каментароў на час правядзення расследавання. Федэрацыя патлумачыла, што нацыянальныя арганізацыі Чырвонага Крыжа маюць «уласны юрыдычны статус» і федэрацыя «не ажыццяўляе ні нагляду, ні кантролю за іх дзейнасцю». «Беларусь – гэта крута» Грубае прызнанне кіраўніка Беларускага Чырвонага Крыжа ставіць пад сумнеў ролю іншай міжнароднай гуманітарнай арганізацы – ЮНІСЕФ. Дзіцячы фонд ААН таксама працуе ў Беларусі з украінскімі дзецьмі, часам у цесным супрацоўніцтве з Беларускім Чырвоным Крыжом. Беларускія ўлады заявілі, што яны супрацоўнічаюць з гэтымі дзвюма арганізацыямі, каб «прымаць украінскіх дзяцей для аказання медыцынскай дапамогі». «Мы робім гэта адкрыта і празрыста, у тым ліку ў супрацоўніцтве з міжнароднымі арганізацыямі і фондамі сістэмы ААН, у прыватнасці з Чырвоным Крыжам і ЮНІСЕФ», – заявіла ў ліпені старшыня парламенцкага камітэта па справах сям'і Людміла Макарына-Кібак. На сайце ЮНІСЕФ размешчаны аповед дзевяцігадовага Багдана, які прыехаў з Марыупалю ў «летні лагер, арганізаваны ЮНІСЕФ і Беларускім Чырвоным Крыжам для ўкраінскіх дзяцей». «Беларусь – гэта крута», – кажа хлопчык, які, паводле звестак арганізацыі, прыехаў разам са сваёй сям'ёй. «Мы збіраемся пакуль застацца тут. А вяртацца нам няма куды, таму што наш дом згарэў». У гэтым тэксце, апублікаваным у сакавіку, ЮНІСЕФ падкрэслівае, што «дзякуючы яго працы 2160 дзяцей і іх сем'яў атрымалі псіхасацыяльную падтрымку». Гэта тыя самыя ўкраінскія дзеці, якія былі гвалтоўна перамешчаныя? Павел Латушка, лідар беларускай апазіцыі, катэгарычны: «Так, гэта яны». У адказ на запыт Le Monde ЮНІСЕФ запэўніў, што гэтыя ўкраінскія дзеці «былі дапушчаныя да прыбыцця [у гэтыя летнія лагеры] іх бацькамі або законнымі апекунамі, якія часова пражываюць у Беларусі». Прадстаўнікі арганізацыі дадалі, што «супрацоўнічалі з Беларускім Чырвоным Крыжам для аказання экстраннай гуманітарнай дапамогі» і што яны «ўважліва сочаць» за ходам расследавання дзейнасці гуманітарнай арганізацыі. Украіна сцвярджае, што да цяперашняга часу выявіла больш за 19 000 дзяцей, дэпартаваных у Расію, але лічыць, што гэтая лічба можа быць значна вышэй.

У інтэрв'ю DW Павел Латушка звяртаецца да Захаду з заклікам выпрацаваць стратэгію ў дачыненні да Беларусі і спадзяецца, што яны хаця б ускосна прызнаюць беларускі эміграцыйны кабінет. DW.: Беларусь ужо страчаная на доўгія гады? Павел Латушка: Я, канешне, веру ў перамены ў Беларусі. Але ці адбудзецца гэта будзе залежыць ад шматлікіх фактараў. Важным элементам магла б стаць стратэгія падтрымкі для беларускага грамадства, якую павінны стварыць у Еўрасаюзе і ЗША. Яе адсутнасць пакідае Беларусь у руках Расіі. Адзіная краіна, у якой ёсць стратэгія, што рабіць з Беларуссю, — гэта Расійская Федэрацыя. Ці не баіцеся вы, што дэмакратычны свет цяпер занадта заняты вайной ва Украіне, каб думаць пра Беларусь? Зразумела, што самая важная тэма цяпер – гэта Украіна і вайна, якую Расія пачала супраць яе пры падтрымцы Беларусі. Аднак калі б у 2020 годзе дэмакратычны свет прызнаў Святлану Ціханоўскую прэзідэнтам Беларусі і калі б у Мінску быў створаны дэмакратычны ўрад, то стаў бы Пуцін рызыкаваць агрэсіяй супраць Украіны? Магчыма, так, але дакладна не ў бок Кіева, таму што гэтая атака была пачата з тэрыторыі Беларусі. Таму, каб Украіна перамагла і каб у далейшым не ўзнікла пагроз, неабходна зразумець ролю рэжыму Лукашэнкі і распачаць адпаведныя дзеянні. Што гэта значыць? Прайшло тры гады з таго часу, як беларусы выйшлі на вуліцы, каб сказаць «не» Лукашэнку, выступіць супраць ягонай дыктатуры і запатрабаваць свабоды. У 2020 годзе Лукашэнка загадаў расстрэльваць пратэстоўцаў. Былі забітыя, больш за 60 тысяч беларусаў арыштавалі, тысячы з іх пасадзілі ў турмы. У 2021 годзе ён пачаў вайну супраць ЕС, выкарыстоўваючы мігрантаў, і загадаў скрасці грамадзянскі самалёт Ryanair. У 2022 годзе ён прадаставіў тэрыторыю Беларусі расійскай арміі, каб яна магла ажыццявіць агрэсію супраць Украіны. У 2023 годзе ён упусціў у Беларусь ядзерную зброю і групу Вагнера. Ці будзе Захад чакаць наступных крокаў Лукашэнкі? Праз некалькі гадоў палякі, літоўцы і іншыя суседзі Беларусі могуць вельмі здзівіцца таму, што беларусы бачаць у іх ворагаў. У выніку прапаганды, якой яны падвяргаюцца? Так. Створаны магутны расійска-беларускі медыяхолдынг, закліканы пераканаць беларусаў у тым, што Украіна — вораг. Тое самае будзе і з Польшчай. Беларусь стане ўсёй зонай уплыву Расіі. Сёння большасць беларусаў гэтага не хочуць. Мы хочам дэмакратызацыі, а не праўлення Лукашэнкі. Мы хочам быць у Еўропе, а не ў Расіі. Апошняя канфэрэнцыя беларускіх дэмакратычных сілаў прыняла рэзалюцыю, што наша стратэгічная мэта – уступленне ў Еўрасаюз. Вядома, гэта будзе больш працяглая перспектыва, але гістарычна, культурна і ментальна мы з'яўляемся часткай Еўропы. Без сумневу. На жаль, сітуацыя складаная, паколькі за апошнія два гады было закрыта каля 1300 няўрадавых арганізацый. Палітычных партый няма. Незалежных СМІ няма. Хтосьці скажа, што гэта таму, што мы не змагаемся. Але ў турмах сядзяць тысячы беларусаў, а Лукашэнка кожны дзень затрымлівае яшчэ больш, і кожны дзень беларусаў прысуджаюць нават да 20-25 гадоў. Вядома, перамены ў Беларусі залежаць ад нас, беларусаў. Але без міжнароднай падтрымкі, напрыклад такой, як у Польшчы падчас першай «Салідарнасці», цяжка ўявіць, што гэта адбудзецца хутка. І такой падтрымкі вы чакаеце з боку Захаду? Захад павінен паказаць, што ён мацнейшы і гатовы змагацца за дэмакратыю і свабоду. Дыктатар разумее толькі мову сілы. Таму ў стратэгію павінна ўключыцца пытанне адказнасці за злачынствы, учыненыя рэжымам. Лукашэнка падазраецца ў трох самых цяжкіх міжнародных злачынствах: агрэсіі супраць краін-суседак, ваенных злачынствах, у тым ліку дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый, і, нарэшце, злачынствах супраць чалавечнасці. Разам з нашымі літоўскімі партнёрамі мы сабралі доказы адносна 136 тысяч ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі. Лукашэнка яшчэ не здзейсніў толькі генацыду. Як павінен рэагаваць Захад? Жорсткія санкцыі. Не такія слабыя, як зараз, і, галоўнае, нічым не адрозныя ад Расіі ў дачыненні да Беларусі, бо такія паводзіны дазваляюць Лукашэнку ператварыць Беларусь у цэнтр кантрабанды на ўсход. Імпарт у Беларусь працягвае расці, і большая частка гэтых тавараў ідзе ў Расійскую Федэрацыю. Якія санкцыі супраць Беларусі маглі б спыніць гэта? Моцныя, якія ўплываюць на фінансавую сістэму і спыняюць гандаль. Неабходна атакаваць эканамічную сістэму Беларусі так, каб паставіць рэжым Лукашэнкі на калені. І я кажу гэта як чалавек, які адказвае за санкцыйную палітыку ў Аб'яднаным пераходным кабінеце Беларусі. Захад можа запатрабаваць вызвалення палітычных зняволеных. Іх тысячы, многія з іх паміраюць. 11 ліпеня мастак Алесь Пушкін памёр пасля пераводу з турмы ў бальніцу, паколькі ў турме яму не была аказана медыцынская дапамога. Лукашэнка забараніў аказанне медыцынскай дапамогі палітвязням. І гэта жудасна, гэта трагедыя. Аднак сусветная прэса пра гэта не піша. Што будзе з прывезенымі ў Беларусь вагнераўцамі? У Беларусі ўсё яшчэ знаходзяцца некалькі сотняў наймітаў з групы Вагнера. Паводле атрыманай намі інфармацыі, частка з іх звольнілася са службы, частка падпісала кантракты ў Расіі, а частка адправілася ў Афрыку выконваць там загады Крамля. Астатнія заключылі кантракты з Міністэрствам абароны Беларусі і прыватнай ахоўнай кампаніяй «ГардСэрвіс», створанай у 2019 годзе ўказам Лукашэнкі. Аднак, паколькі грамадзяне іншых краін не могуць служыць у войску ці ў прыватных ахоўных кампаніях, Лукашэнка выдаў ім беларускія пашпарты. Што вы думаеце пра плот на мяжы? Што гэта тактычнае рашэнне, а не стратэгічнае. Як дыпламат я разумею, што кожная краіна павінна клапаціцца пра сваю бяспеку. Мы гаворым пра неабходнасць стратэгіі, якая прывядзе да таго, што Беларусь стане дэмакратычнай краінай. Тады ніякі плот ўжо не спатрэбіцца. У адваротным выпадку праз некалькі гадоў можа адбыцца спроба агрэсіі супраць іншых суседзяў: Латвіі, Літвы ці Польшчы, ці зноў супраць Украіны. На дадзены момант другі сцэнар здаецца больш верагодным. Таму што сённяшняя Беларусь – абсалютна таталітарная краіна. Цяпер там знішчаюць нават беларускую культуру. У вераснёўскім рэпертуары Нацыянальнага тэатра імя Янкі Купалы, кіраўніком якога я быў, цяпер усяго адзін спектакль на беларускай мове. Усе астатнія на рускай мове. Гэты тэатр заўсёды ставіў спектаклі толькі на нацыянальнай мове беларусаў. Плануюцца змены і ў адукацыі. Ствараецца новая гісторыя, згодна з якой мы заўсёды былі з Расіяй. Але гэта няпраўда! Мы былі ў Рэчы Паспалітай, мы былі Вялікім Княствам Літоўскім. Гэта наша гісторыя. А як наконт пашпартоў? Лукашэнка падпісаў указ, згодна з якім грамадзяне Беларусі, якія пражываюць за мяжой, больш не змогуць падаваць заяву на атрыманне новага пашпарта ў консульскіх установах. Калі тэрмін дзеяння старых сертыфікатаў скончыцца, ім прыйдзецца паехаць у краіну па новыя. І трэба памятаць, што пасля пратэстаў 2020 года сотні тысяч беларусаў з'ехалі ў Польшчу, Літву, Латвію, Чэхію і Германію. Для іх вяртанне ў Беларусь можа азначаць турэмнае зняволенне. Лукашэнка стварыў спецыяльную камісію для праверкі. Умовай атрымання новага пашпарта абавязкова будзе неабходнасць пісьмова пацвердзіць, што Лукашэнку прызнаюць прэзідэнтам. Таксама прыйдзецца прасіць яго аб літасці. Заяўнік на пашпарт павінен будзе гэта зрабіць? Так. Лукашэнка ўжо неаднаразова публічна казаў: «На калені! Устаньце на калені і папрасіце прабачэння, папрасіце літасці! І цяпер ён хоча рэалізаваць гэты сцэнар. Многія беларусы, вядома, не паедуць у краіну, і перад нашымі партнёрамі ў ЕС паўстане сур'ёзнае пытанне, што рабіць з сотнямі тысяч беларусаў, у якіх скончыўся тэрмін дзеяння дакументаў. У нас ёсць адказ. Як урад у выгнанні, мы ўжо распрацавалі новы пашпарт для Беларусі, які прайшоў праверку Еўрапейскай камісіяй, камісарам па міграцыйнай палітыцы. Але яго адабрэнне знаходзіцца ў руках нацыянальных урадаў: Германіі, Літвы, Польшчы, Чэхіі і іншых. Мы заклікаем іх прызнаць гэты дакумент. А можа спачатку прызнанне ўрада? Прызнанне нашага пашпарта было б дэ-факта прызнаннем Пераходнага кабінета. Не наўпрост, але ўсё ж. Гэта стане прэцэдэнтам еўрапейскага маштабу. Ніхто не памятае, каб за апошнія паўстагоддзя ў Еўропе хтосьці ва ўладзе вырашыў выгнаць з краіны такую велізарную колькасць уласных грамадзян. Гэта палітычная чыстка. На нашых вачах знікае мая Беларусь, а Захад маўчыць. Ці быў пераходны кабінет сфармаваны як урад у выгнанні? І калі так, ці прасіў ён прызнання ў іншых краін? Гэта складаная тэма, паколькі умовай прызнання ўрада з'яўляецца кантроль над краінай, якую яно прадстаўляе, ці, прынамсі, над яе часткай. Але падчас Другой сусветнай вайны ў Лондане дзейнічалі восем агульнапрызнаных урадаў у выгнанні, уключаючы польскае. У нас сітуацыя іншая. Святлана Ціханоўская была абраная прэзідэнтам краіны, але не прыступіла да сваіх абавязкаў, паколькі Лукашэнка адправіў яе за мяжу. А ў Захаду ёсць праблема з прызнаннем створанага ёй ўрада як легітымным прадстаўніком беларускага грамадства. Вядома, мы ўвесь час гаворым пра гэта з нашымі партнёрамі. Магчыма, гэта адбудзецца паступова, напрыклад, шляхам прызнання нашых пашпартоў. Важна стварыць як мага больш такіх фактаў. Вялікі Вам дзякуй. Аўрэліюш М. Пендзівол Інтэрв'ю ўзята 6 верасня 2023 года на XXXII Эканамічным форуме ў Карпачы.

Дзясяткі спартоўцаў-афіцэраў узброеных сіл Беларусі і супрацоўнікаў спецслужбаў рэжыму Лукашэнкі – могуць узяць удзел у Алімпійскіх гульнях у Парыжы Тэзісы Паўла Латушкі, намесніка кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, для панэльнай дыскусіі «Спартсмены-дысідэнты на міжнародных спартыўных спаборніцтвах – як спартсмены, якія кінулі выклік недэмакратычным рэжымам, могуць быць дапушчаныя да прадстаўлення сваёй краіны». 2-і Еўрапейскі Кангрэс па спорце і турызме, Закапанэ, 27 верасня 2023 года 1. Беларускае грамадства моцна адрозніваецца ад расійскага. У Беларусі – большасць супраць Лукашэнкі і супраць вайны ва Украіне. У Расіі – большасць за Пуціна і за вайну ва Украіне. 2. Пры гэтым маштабаў рэпрэсій, у якіх беларусы жывуць ужо трэці год, Расія яшчэ нават не бачыла. 3. І нягледзячы на ўсе рэпрэсіі, спартоўцы і спартовыя спецыялісты Беларусі знаходзілі і знаходзяць у сабе сілы казаць парушэнням правоў чалавека ў Беларусі і вайне ва Украіне НЕ. 4. І тут хацелася б адзначыць, што за гэтым НЕ спартовец сустракае падвойную дыскрымінацыю. 5. З аднаго боку такога спартоўца-дысідэнта дыскрымінуе сам рэжым – яго выключаюць са зборных, звальняюць, уключаюць у чорныя спісы на працу (цяпер асабліва нашумелы выпадак з такімі спісамі ў футболе), саджаюць у турму. 6. З іншага боку – спартоўца выключае з міжнароднага спорту сама міжнародная федэрацыя. У залежнасці ад спецыфікі віду спорту федэрацыя выключае спартоўца-дысідэнта ці таму, што ён грамадзянін Беларусі, ці таму, што нацыянальная федэрацыя не ўключае яго ў спісы на ўдзел. 7. Грунтуючыся або на прыкмеце пашпарта, або на прадстаўніцтве нацыянальнай федэрацыі. 8. Пра што тут ідзе гаворка. Некаторыя міжнародныя федэрацыі ўжываюць абсалютны бан на ўдзел спартсменаў з Беларусі. 9. Іншыя ж наадварот дапускаюць, УВАГА, па спісах ад нацыянальных федэрацый Беларусі, спартсменаў з Беларусі, але пад нейтральным ці ўвогуле афіцыйным сцягам Беларусі (напрыклад, баявыя віды спорту) на спаборніцтвы. 10. У такой сітуацыі атрымліваецца, што беларускі спартовец-дысідэнт ніяк не абаронены. Ён знаходзіцца па-за сістэмай свайго нацыянальнага спорту і, як вынік, па-за сістэмай міжнароднага спорту. Пры спробах абароны інтарэсаў такога спартоўца мы як яго прадстаўнікі нярэдка атрымліваем адмовы ад міжнародных федэрацый у разглядзе нашых запытаў на ўдзел спартсмена, так як мы, УВАГА, Не з'яўляемся прадстаўнікамі нацыянальнай федэрацыі. 11. Адсюль вынікае выснова, што запыты нацыянальнай федэрацыі, напрыклад, кікбоксінга і муай-тай Беларусі, якую ўзначальвае сумна вядомы Караеў, падлягаюць разгляду міжнароднай федэрацыі. А запыты прадстаўнікоў дэмакратычных сілаў, і самога спартоўца-дысідэнта – не. Нагадаем, што Караеў будучы міністрам унутраных спраў быў уключаны ў санкцыі краін ЕС і ЗША за цытата «правадзімую кампанію рэпрэсій і запалохвання ў 2020 годзе, у прыватнасці незаконныя арышты і жорсткае абыходжанне, у тым ліку катаванні мірных пратэстоўцаў, а таксама запалохванне і прымяненне сілы супраць журналістаў». 12. І тут Федэрацыя кікбоксінга не адзінкавы выпадак, дзе на кіроўнай пасадзе знаходзіцца асоба з вайсковых структур або асоба, прызнаная кашальком Лукашэнкі. Так, напрыклад, можна ўзгадаць Федэрацыю міні-футбола Беларусі, якую ўзначальвае Хаменка Сяргей, так званы генерал-маёр, які цяпер з'яўляецца міністрам юстыцыі і ліквідуе рэшткі прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці ў Беларусі, напрыклад цяпер, гэта ў ліквідацыі ГА Дзеці Чарнобыля. Раней яшчэ на пасадзе намесніка міністра ўнутраных спраў Хаменка быў уключаны ў санкцыйны спіс ЕЗ за цытата «правадзімую кампанію рэпрэсій і запалохвання ў 2020 годзе, у прыватнасці незаконныя арышты і жорсткае абыходжанне, у тым ліку катаванні». Можна прывесці прыклад Аляксея Алексіна, уключанага ў санкцыі ЗША і ЕС як кашалёк Лукашэнкі. Алексін уваходзіць у апякунскую раду Дабрачыннага фонду развіцця тэніса, ініцыятарам стварэння якога некалі выступіў экс-кіраўнік Беларускай тэніснай федэрацыі Аляксандр Шакуцін. Пры гэтым Шакуцін таксама знаходзіцца пад санкцыямі ЕС як кашалёк Лукашэнкі. 13. Пры гэтым у 2020 годзе МАК устанавіў, што беларускі спартовец-дысідэнт можа быць дапушчаны да міжнародных стартаў незалежна ад нацыянальнай федэрацыі, калі яго спартыўнае дасягненне адпавядае ўзроўню спаборніцтва. Але гэтая сістэма допуску так і не запрацавала. 14. Што мы прапануем, Ужыць досвед Польшчы па допуску спартоўцаў з Беларусі і Расіі, а менавіта дапускаць спартсмена, які мае выразна выяўленую грамадзянскую антываенную пазіцыю; у якога адсутнічае фінансаванне з боку ўладаў Беларусі/Расіі або асоб, афіляваных; які мае нейтральны статус (забарона на выкарыстанне дзяржаўнай сімволікі) дадаць крытэрый адсутнасці афіляванасці з ваеннымі структурамі, які ўсталяваны МАК. Мы склалі спіс, які ўжо ўключае больш за 150 спартсменаў і функцыянераў, звязаных з мілітары. Спіс будзе перададзены і МАК і федэрацыям. Аднак нас турбуе некаторая пасіўнасць МАК і федэрацый у праверцы спартсменаў на іх афіляванасць з сілавымі структурамі. Азначанае можа прывесці да таго, што ў Парыж на Алімпіяду прыедзе дэлегацыя спартсменаў-афіцэраў сілавых структур Беларусі, напрыклад, у колькасці 10/20 чалавек. дазволіць допуск беларускіх спартсменаў да міжнародных стартаў наўпрост (без заяўкі ад нацыянальнай федэрацыі) , па спартыўным прынцыпе 15. Паказаная сістэма робіць немагчымым удзел спартоўцаў, якія падтрымліваюць рэжым, і ў той жа час дазваляе аднавіць правы спартоўцаў-дысідэнтаў па ўдзелу ў стартах. 16. Акрамя таго, лічым важным пачатак працэдуры МАК па прыпыненні прызнання НАК Беларусі ва ўмовах бесперапынных рэпрэсій і ваенных злачынстваў Лукашэнкі, выкарыстання ў гэтым нацыянальныя спартыўныя інстытуты, функцыянераў і спартсменаў-прапагандыстаў выкарыстанне механізму абмежавальных захадаў / санкцыйнай візавай палітыкі для нядопуску спартоўцаў-прапагандыстаў, мілітарыстаў у дэмакратычныя краіны. выкарыстанне механізму абмежавальных мер у дачыненні да нацыянальных федэрацый.

Неафіцыйная крамлёўская прапаганда кінулася адмаўляць інфармацыю аб транзіце ўлады ў Беларусі і яго ўмовах, якія сталі адной з асноўных тэм сустрэчы Пуціна і Лукашэнкі ў Сочы. Што толькі пацвярджае сказанае намі. Тым часам сам план замены Лукашэнкі ўжо даўно запушчаны і рэалізуецца. Гэта і праціснутыя Крамлём папраўкі ў Канстытуцыю, і актыўнае развіццё прарасійскай псеўдаграмадзянскай супольнасці ў Беларусі пад патранатам Рассупрацоўніцтва, і гарманізацыя партыйнай сістэмы Расіі і Беларусі, у выніку якой астатнія партыі з'яўляюцца клонамі расійскіх. Усё гэта кажа пра што? Пра тое, што Крэмль актыўна рыхтуе транзітны сцэнар менавіта да моманту, калі Беларусь увойдзе ў перыяд электаральных кампаній, першая з якіх – так званыя парламенцкія і мясцовыя выбары – ставіць сваёй мэтай цалкам заняць «парламент» і мясцовыя саветы прарасійскімі сіламі ў асобе кандыдатаў ад партый-клонаў, у першую чаргу «Белай Русі». Сыходзячы з гэтага, можна прагназаваць, што наступным этапам стане фарміраванне так званага УНС, дзе большасць месцаў зоймуць таксама прарасійскія дэлегаты. Ці варта нагадваць, што па выніках змены Канстытуцыі менавіта УНС валодае правам аб'яўляць імпічмент Лукашэнку? Гэта значыць да прэзідэнцкіх выбараў Лукашэнка ўжо можа і не «дажыць». А крэсла старшыні УНС у фармаванай канфігурацыі, насуперак надзеям Лукашэнкі, па сутнасці ператвараецца ў намінальнае. Для Лукашэнкі фактычна падрыхтаваны сцэнар Назарбаева і ён гэта разумее. Але наўрад ці ён можа хоць неяк гэтаму супраціўляцца. Усё выглядае наадварот – ён сваімі рукамі дапамагае гэтаму сцэнару адбыцца. Гэта ж ён практычна знішчыў і звёў на нішто любыя формы арганізацыі грамадзянскай супольнасці ў Беларусі – менавіта беларускай грамадзянскай супольнасці. Гэта ён ліквідаваў беларускія незалежныя СМІ, палітычныя партыі, перапісаў Канстытуцыю, падпісаў усе саюзныя праграмы і агульную з Расіяй Вайсковую дактрыну ў рамках так званай Саюзнай дзяржавы. Гэта ён уцягнуў Беларусь у вайну супраць Украіны, размясціў у нашай краіне расійскую ядзерную зброю, перавёў на ваенныя рэйкі і практычна цалкам зрасціў эканоміку Беларусі з расійскай. Менавіта Лукашэнка насцеж адкрыў «рускаму свету» браму ў Беларусь, спадзяючыся, што гэтыя «заслугі» яму залічацца. І так, усе гэтыя дзеянні Лукашэнкі, якія нельга назваць інакш, чым дзяржаўнай здрадай і нацыянальнай здрадай, сапраўды дазволілі яму ўтрымацца ва ўладзе з дапамогай Расіі. Улада – усё, што цікавіць гэтага персанажа, і менавіта гэта і адыграла з ім злы жарт. Бо менавіта прага ўлады і гатоўнасць ісці дзеля яе на ўсё ўрэшце і робіць Лукашэнку ненадзейным у вачах Крамля. Які не можа рызыкаваць, асабліва цяпер, калі фронт сыплецца, а саюзнікі па АДКБ ужо садзяцца за стол з Байдэнам і нават праводзяць сумесныя вучэнні з ЗША, як Арменія. Аднак намер Крамля прыбраць Лукашэнку і замяніць яго на новую марыянетку – гэта ўсё ж дзве розныя задачы. І калі з першай яны цалкам у стане справіцца, то пасадзіць на пасад маскоўскага стаўленіка ім не дазволяць ні дэмакратычныя сілы, ні народ, ні нашы міжнародныя партнёры. Што ў Лукашэнкі, што ў крамлёўскіх «нарыхтовак» няма і не будзе ні падтрымкі, ні прызнання, ні легітымнасці, якія б камбінацыі яны не спрабавалі разыграць. Беларусь – не Расія і ніколі ёю не стане. Будучыня Беларусі ў Еўропе. А імперскія праекты Расіі, той жа АДКБ, ужо пачынаюць развальвацца на вачах.

Што азначае намер дыктатара павялічыць абавязковую адпрацоўку для студэнтаў-бюджэтнікаў да 7 гадоў і ўвесці адпрацоўку для студэнтаў-платнікаў? Днямі «заслужаны настаўнік» Беларусі па прозвішчы Лукашэнка збіраў вялікую нараду па пытаннях адукацыі. Адным з пытанняў стала тэма абавязковага размеркавання студэнтаў, у тым ліку – і платнай формы навучання. Дыктатар, нібыта вельмі заклапочаны пытаннем адтоку кадраў з Беларусі, заявіў пра тое, што цяперашнія тэрміны размеркавання – мізэрныя і іх неабходна падымаць да 5, а то і 7 гадоў, і размяркоўваць неабходна не толькі бюджэтнікаў, але і платнікаў. Падпяваў яму і т. зв. міністр адукацыі Іванец, які сказаў, што гэтае пытанне знаходзіцца ў распрацоўцы і на кантролі і што адпаведныя змены ўжо рыхтуюцца для ўнясення ў Кодэкс аб адукацыі. Акрамя таго, і дыктатар, і міністр, заявілі, што ў Беларусі нібыта наогул няма платнай адукацыі і студэнты платнай формы навучання навучаюцца «за капейкі» ў параўнанні з Захадам. Вельмі сумняюся, што хоць хтосьці з бацькоў, чые дзеці сёння вучацца ў беларускіх ВНУ, падзяляюць гэтае меркаванне. Бо мы ж выдатна ведаем, што сярэдні заробак у Беларусі нават блізка не супастаўны з сярэднім заробкам у Еўропе, напрыклад, у нашых найбліжэйшых суседзяў – Польшчы і Літвы: а гэта паўтары тысячы еўраў у Польшчы і дзве тысячы еўраў у Літве, адпаведна. Але менавіта гэтым дыктатар і яго міністр абгрунтоўваюць ідэю ўвесці абавязковае размеркаванне для платнікаў. Для бюджэтнікаў жа цяперашнюю абавязковую адпрацоўку ў 2 гады плануюць павялічыць аж да 7 (!) гадоў. Тлумачачы гэта тым, што малады спецыяліст, які адпрацаваў 2 гады абавязковага размеркавання, звальняецца. У прыклад дыктатар прывёў настаўнікаў і лекараў. Ну, давайце паглядзім, колькі сёння ў сярэднім зарабляюць маладыя беларускія настаўнікі ў сярэдняй школе? У сярэднім 450-650 рублёў пасля выліку падаткаў на 1 стаўцы. Ёсць яшчэ нейкія пытанні да маладых спецыялістаў? Але замест таго, каб займацца стварэннем для іх нармальных, чалавечых умоў, справядлівай, годнай аплаты працы і магчымасцяў для развіцця дыктатар прапануе – правільна, зрабіць іх прыгоннымі на 5-7 гадоў. І мы ж разумеем, што гэта напэўна не закране дзяцей чыноўнікаў, дэпутатаў, якія атрымаюць адмацаванні і ніякага абавязковага размеркавання ім не пагражае. А тых з іх, каго і размяркуюць – размяркуюць, натуральна, «па блаце». Мне складана нават уявіць, наколькі дэматывуюць падобныя планы рэжыму будучых студэнтаў і іх бацькоў. Ды і не толькі будучых, для многіх студэнтаў навучальны год толькі пачаўся, а хтосьці толькі паступіў на першы курс. Але ж ад рэжыму можна чакаць чаго заўгодна і планаваныя ім змены ў Кодэкс аб адукацыі цалкам могуць закрануць і тых студэнтаў, хто ўжо праходзіць навучанне. Ну і колькі студэнтаў цяпер захоча паступаць у беларускія ВНУ? Колькі студэнтаў ад граху далей вырашыць забраць дакументы ўжо цяпер? А куды ім ісці ў такім выпадку? Куды паступаць? Дзе вучыцца? Адказ, на жаль, можна спрагназаваць ўжо цяпер. Менавіта на жаль, а правільней нават сказаць – да жаху, бо ў гэтым і заключаецца самая страшная для нашай Беларусі і яе інтэлектуальнага капіталу навіна. Так, нейкая частка таленавітай моладзі, якая ведае мовы і чые бацькі змогуць гэта дазволіць, паступіць у еўрапейскія ВНУ. А астатнія? Баюся, што адказ – Расія. Якая і так гадамі выцягвала з Беларусі інтэлектуальны капітал. А цяпер па сутнасці, дзякуючы Лукашэнку, атрымала магчымасць паставіць гэта на паток. Паставіць на паток знішчэнне нашай эліты, нашай таленавітай моладзі. Менавіта знішчэнне, бо што чакае беларускіх студэнтаў у расійскіх ВНУ? Русіфікацыя, атручэнне рускай прапагандай, перавыхаванне і сціранне нацыянальнай ідэнтычнасці. Паўтару: рашэнне Лукашэнкі аб размеркаванні мае не толькі кароткатэрміновыя наступствы, але ў сярэднетэрміновай перспектыве вядзе да катастрофы для нашай краіны. Сваім рашэннем Лукашэнка не спыняе «уцечку мазгоў» з Беларусі, а фактычна запускае працэс знішчэння вышэйшай адукацыі і будучай інтэлектуальнай эліты нацыі. І ўсё роўна, свядома ён гэта робіць ці не, але гэта – чарговы прыклад таго, як неадэкватны дыктатар цягне нашу краіну ў «рускі свет» і пазбаўляе Беларусь будучыні. Што рабіць? Гэта вялікі выклік для ўсіх нас. І адзіным надзейным рашэннем з'яўляецца ліквідацыя рэжыму Лукашэнкі ў Беларусі. Упэўнены, большасць маладых людзей і іх бацькоў, якія жадаюць сваім дзецям і сваёй краіне годнай будучыні – цалкам з гэтым згодныя. Але таксама гэта і новая сур'ёзная задача для дэмакратычных сіл і нашых партнёраў. Незалежна ад таго, праіснуе гэты рэжым яшчэ год ці больш, лепш менш, вядома, але – цяпер як ніколі раней нам неабходныя нацыянальныя ўніверсітэты ў Еўропе . Мы павінны і будзем змагацца за моладзь, змагацца за нашую нацыянальную эліту. Таму што нацыянальная адукацыя, нацыянальны ўніверсітэт – адна з найважнейшых умоў захавання беларусаў як нацыі і Беларусі як незалежнай дзяржавы. А тым, хто сёння працуе ўнутры рэжыму Лукашэнкі, але разумее, што ён вядзе Беларусь да нацыянальнай катастрофы, таму ж так званаму міністру адукацыі Іванцу, які актыўна падыгрываў дыктатару на той нарадзе, я скажу тое, што казаў ужо неаднаразова: Беларусы заўсёды змогуць дамовіцца з беларусамі. Рэжым Лукашэнкі неабходна спыніць. Бо толькі так можна спыніць нацыянальную катастрофу і ўратаваць ад яе нашу краіну. Уключайце мазгі.

Перастаць трымаць грошы на карце і перайсці на наяўныя разлікі — гэта самае простае, што можа зрабіць кожны для супраціву дыктатуры Працягваем серыю відэаролікаў аб эканамічным ціску на рэжым і абароне сваіх зберажэнняў. У папярэдніх відэа мы падрабязна абмеркавалі 2 складніка формулы #Банкоматобменникбанк: «Абменнік» і «Банк». Сёння мы пагаворым аб «Банкамаце» і зафіксуем нашу стратэгію эканамічнага пратэсту. — Чаму здымаць заробак у дзень паступлення і не трымаць грошы на банкаўскай карце — гэта самая здаровая фінансавая звычка ва ўмовах дыктатуры? — Галасуем рублём: яшчэ адзін даступны спосаб выказаць пратэст супраць злачынстваў Лукашэнкі. — Наша агульная стратэгія эканамічнага пратэсту: 1) валюту не мяняем, а купляем і зберагаем; 2) уклады выводзім і не адкрываем новых; 3) увесь час абнаяўніваем рахункі і вядзем разлікі толькі ў рублях. Адмова ўтрымліваць рэжым Лукашэнкі — гэта яшчэ адзін крыж, які мы разам паставім на дыктатуры! *Раім таксама паглядзець: Ні цэнта для Лукашэнкі: як абараніць свае зберажэнні? 2022: год вялікага рабавання беларусаў

18 верасня Павел Латушка правёў сустрэчу ў Вільні з намеснікам Міністра юстыцыі Літвы Габіяй Грыкартэ-Даўгірдзе. Галоўная тэма сустрэчы: прыцягненне рэжыму Лукашэнкі да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя ў дачыненні да беларускага народа. Літоўскаму боку прадстаўлена справаздача «Злачынствы супраць чалавечнасці ў Беларусі», падрыхтаваная Цэнтрам права і дэмакратыі Justice Hub пры падтрымцы НАУ. Згодна са справаздачай на тэрыторыі Беларусі з мая 2020 года па май 2023 года ахвярамі гэтых злачынстваў сталі не менш як 136 тысяч чалавек. Падчас сустрэчы абмеркаваны прававыя механізмы прыцягнення да адказнасці прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі за ўчыненне аднаго з найбольш сур'ёзных міжнародных злачынстваў. У рамках сустрэчы было адзначана, што ў якасці прававых міжнародных механізмаў адказнасці могуць быць задзейнічаны наступныя: міжнародны крымінальны суд, крымінальны пераслед у рамках нацыянальнага правасуддзя Літвы за злачынствы, учыненыя на тэрыторыі Беларусі (універсальная юрысдыкцыя), спецыяльны трыбунал па Беларусі. Асобна абмеркаваны пытанні забеспячэння адказнасці рэжыму Лукашэнкі за парушэнне міжнародных абавязацельстваў перад Літвой у рамках Міжнароднага суда ААН (за арганізацыю нелегальнай міграцыі). Кіраўнік НАУ таксама прадставіў інфармацыю аб новых фактах ваенных злачынстваў, якія ўчыняюцца рэжымам Лукашэнкі ў дачыненні да ўкраінскіх дзяцей. Павел Латушка і Габія Грыкайце-Даўгірдзе абмеркавалі перспектывы стварэння трыбунала за агрэсію, здзейсненую ў дачыненні да Украіны, і прыцягненне да міжнароднай адказнасці за акт агрэсіі Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў. У гэты ж дзень адбылася сустрэча Паўла Латушкі з дырэктарам Дэпартамента палітыкі ўсходняга суседства МЗС Літвы Дарыусам Віткаўскасам. Мэта сустрэчы - узаемадзеянне па пытаннях міжнародна-прававой адказнасці рэжыму Лукашэнкі. Было адзначана, што Лукашэнка і яго рэжым учынілі 3 з 4 найбольш цяжкіх міжнародных злачынстваў: злачынствы супраць чалавечнасці, ваенныя злачынствы і агрэсію. Асобная ўвага была нададзена магчымаму закрыццю пунктаў пропуску на літоўска-беларускай мяжы ў выпадку далейшай эскалацыі рэжымам сітуацыі з выкарыстаннем нелегальных мігрантаў. Эканамічныя і персанальныя санкцыі у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі з боку ЕС і нацыянальныя санкцыі Літвы сталі адной з ключавых тэм сустрэчы. Павел Латушка адзначыў, што увядзенне гандлёвага эмбарга з'яўляецца адным з найбольш істотных інструментаў ціску на рэжым з мэтай вызвалення палітычных зняволеных. У якасці магчымых дадатковых санкцыйных інструментаў намеснік кіраўніка АПК таксама назваў: Увядзенне гандлёвых квот. Замарозка карэспандэнцкіх рахункаў банкаў. Увядзенне адказнасці за абыход санкцый. Пашырэнне сектаральных санкцый. Персанальныя санкцыі ў дачыненні да суддзяў рэжыму Лукашэнкі. Пытанне легалізацыі беларускіх грамадзян у Літве і прызнання пашпарта Новай Беларусі таксама стала прадметам сустрэчы ў МЗС Літвы. Асобна Павел Латушка звярнуў увагу партнёраў, што НАК Лукашэнкі і спартыўныя федэрацыі працягваюць парушаць правы спартсменаў, рэалізуючы палітыку дыскрымінацыі і ідэалагічнага фільтравання. Спартыўныя чыноўнікі і асобы, звязаныя з імі, удзельнічаюць у злачынствах, у т.л. вайскоўцаў. Гэтыя абставіны не могуць ігнаравацца пры прыняцці рашэнняў аб удзеле спартоўцаў з Беларусі ў міжнародных стартах і Алімпійскіх гульнях 2024. Павел Латушка ўзняў пытанне аднаўлення ў правах беларускіх вольных спартсменаў, якія маюць пацверджаную грамадзянскую пазіцыю супраць дыктатуры і ваеннай агрэсіі. Праінфармаваў партнёраў аб тым, што сярод палітвязняў ёсць прадстаўнікі нацыянальнага спорту. «Сістэма рэгулявання адносін у міжнародным спорце дэманструе сваю архаічнасць і няздольнасць эфектыўна рэагаваць выклікі. Трэба дзейнічаць рашуча і прынцыпова, секунды і метры не вартыя чалавечых жыццяў» — адзначыў Павел Латушка.

14 верасня ў Гожуве-Велькапольскім адкрыўся інфармацыйна-кансультацыйны пункт для беларускага бізнесу. На адкрыцці выступіў намеснік кіраўніка Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі і кіраўнік НАУ Павел Латушка. Адно з пытанняў, якія абмяркоўваліся падчас паездкі Паўла Латушкі ў Гожув-Велькапольскі ў чэрвені гэтага года, гэта наладжванне сувязяў паміж мясцовымі ўладамі і прадпрымальнікамі з аднаго боку, і прадстаўнікамі беларускага бізнэсу з другога, з мэтай інфармавання апошніх аб праграмах падтрымкі і правілах вядзення бізнесу. Таксама выказвалася ідэя стварэння адзінай крыніцы інфармацыі па гэтай праблематыцы, а таксама адукацыйнай і кансультацыйнай службы. Гэта значна спрасціла б дзейнасць беларускіх прадпрымальнікаў і рамеснікаў. І вось зараз такі інфармацыйна-кансультацыйны цэнтр створаны ў Любускім ваяводстве. Мяркуем, што гэта можа стаць добрым прыкладам для іншых рэгіёнаў Польшчы. Гэты цэнтр стане месцам прыцягнення актыўных беларусаў, якія будуць імкнуцца пачаць або працягнуць сваю справу менавіта ў гэтым заходнім ваяводстве Польшчы. Свой выступ Павел Латушка пачаў з урыўка рамана «Над Нёманам» выбітнай польскай пісьменніцы, ураджэнкі Беларусі Элізы Ажэшкі. Дзеянні рамана разгортваюцца пасля падаўлення агульнага для палякаў і беларусаў студзеньскага паўстання 1863 года. Царскія ўлады пераследавалі паўстанцаў, змагаліся з мясцовай культурай і рэлігіяй, прымалі дыскрымінацыйнае заканадаўства да мясцовых ураджэнцаў, пазбаўлялі іх уласнасці і вымушалі пакінуць родныя краі. Праз 160 гадоў беларусы зноў сутыкнуліся з падобнай праблемай. Каля 500 тысяч нашых грамадзян з-за рэпрэсій і пераследу вымушаны пакінуць радзіму, тысячы беларусаў сядзяць у зняволенні па палітычных матывах, карныя нелегітымныя ўлады рыхтуюцца пазбаўляць беларусаў грамадзянства і ўласнасці. Большасць беларусаў, якія пакінулі краіну, апынуліся ў Польшчы. Яны хочуць легальна працаваць, вучыцца, выплачваць падаткі, развіваць сваю справу і рабіць свой унёсак у эканамічнае развіццё Польшчы, якая адкрытая для выхадцаў з Беларусі. Толькі у рамках праграмы «Poland Business Harbour» пачынаючы са жніўня 2020 года беларусам было выдадзена больш за 113 тысяч віз. Цяпер ідзе размова аб пашырэнні гэтай візавай праграмы на іншыя віды дзейнасці акрамя сферы IT. Ужо зараз беларускія прадпрымальнікі і рамеснікі ўносяць свой уклад у польскую эканоміку (у тым ліку ў выглядзе павелічэння падатковых паступленняў, стварэння новых працоўных месцаў). Беларускі бізнес летась устанавіў гістарычны рэкорд па новых рэгістрацыях у Польшчы — колькасць ізноў адкрытых кампаній, у якіх адным з заснавальнікаў з'яўляецца юрыдычная або фізічная асоба з Беларусі, у параўнанні з 2021 годам падвоілася. Усяго на тэрыторыі Польшчы на пачатак 2023 года дзейнічала 4980 бізнэсаў, якія належаць кампаніям і грамадзянам з Беларусі. Пры гэтым са студзеня 2022 года па канец чэрвеня 2023 года амаль 12 тысяч грамадзян Беларусі зарэгістраваліся ў Польшчы ў статусе індывідуальных прадпрымальнікаў. Таксама расце і агульная колькасць беларускіх грамадзян, якія працуюць у Польшчы. У ліпені гэтага года ў Польшчы ў фонд сацыяльнага страхавання ўносілі ўнёскі 122,7 тысячы беларусаў. Студэнты з Беларусі таксама ўваходзяць у Польшчы ў тройку найбуйнейшых груп замежнікаў, якія навучаюцца ва ўніверсітэтах краіны. У той самы час агульная сітуацыя ў Беларусі, як у цэлым у краіне, так і для беларускага бізнэсу ў прыватнасці, толькі пагаршаецца. Колькасць індывідуальных прадпрымальнікаў за 2022 год у Беларусі скарацілася на 4,2%. Іх колькасць знізілася за мінулы год ва ўсіх рэгіёнах і сталіцы. Апроч беларускага бізнэсу ў Беларусі пакутуе і замежны капітал. Напрыклад, да бізнэсу з Польшчы, таксама як і бізнэсу з іншых еўрапейскіх краін, рэжым Лукашэнкі ставіцца як да бізнэсу з «недружалюбных» дзяржаў. Колькасць кампаній з польскім капіталам на працягу апошніх чатырох гадоў няўхільна скарачалася (2019 г. – 345 кампаній, 2020 г. – 328, 2021 г. – 322, 2022 г. – 303). Нелегітымныя беларускія ўлады забаранілі кампаніям з замежным капіталам, у тым ліку польскім, прадаваць акцыі і долі ў Беларусі. Таму капітал сыходзіць з Беларусі і шукае надзейную гавань для інвестыцый і развіцця бізнесу. І такой гаванню можа стаць Любускае ваяводства.

Беларускія апазіцыянеры лабіруюць у Швейцарыі ўзмацненне жорсткасці пазіцыі для міжнароднага абвінавачання дыктатара Лукашэнкі. Адказнасць тут можа ляжаць і на швейцарскім Чырвоным Крыжы Бернхард Адэхналь (арыгінал артыкула) «Не, сітуацыя не памякчэла, — кажа Ўладзімір Астапенка. — Кожны дзень мы чуем пра новыя арышты, кожны дзень людзей катуюць. І кожны месяц мы чуем пра смерць зняволеных, якім адмоўлена ў медыцынскай дапамозе”. Так Астапенка апісвае сітуацыю ў сваёй роднай краіне — Беларусі. Да 2020 года 60-гадовы дыпламат знаходзіўся на службе пры шматгадовым прэзідэнце Аляксандры Лукашэнку. Але пасля таго як Лукашэнка сфальсіфікаваў выбары і жорстка здушыў пратэсты грамадзянскай супольнасці, Астапенка з'ехаў у выгнанне і зараз прадстаўляе беларускія дэмакратычныя сілы ў Брусэлі. На гэтым тыдні Астапенка разам з невялікай камандай адправіўся ў Швейцарыю, каб прыцягнуць увагу да таго, што не толькі Расія, але і партнёр Уладзіміра Пуціна Лукашэнка ў Беларусі топчуць нагамі правы чалавека. «Насамрэч усе факты ў наяўнасці, — кажа Астапенка, — не хапае толькі палітычнай волі Захаду і рашучасці дзейнічаць. Вось ужо больш за два гады мы просім аб дапамозе і заклікаем да рэальных дзеянняў». У сваім багажы яны маюць першае комплекснае даследаванне «Злачынства супраць чалавечнасці ў Беларусі» — гэта юрыдычны аналіз магчымасцей міжнароднай супольнасці, і перш за ўсё Міжнароднага крымінальнага суда, прыцягнуць беларускі рэжым да адказнасці. На думку Астапенкі, «Беларусь сёння — гэта вялізная турма. Таму нам патрэбная падтрымка абвінавачання Лукашэнкі Міжнародным крымінальным судом». У Швейцарыі беларускія апазіцыянеры сустракаюцца з прадстаўнікамі міжнародных арганізацый у Цюрыху і Жэневе. З якімі менавіта, застаецца таямніцай. Асобы сябраў каманды Астапенкі таксама не раскрываюцца, паколькі яны маюць сваякоў у Беларусі і асцерагаюцца помсты з боку рэжыму. Беларусь не ўваходзіць у лік 123 дзяржаў свету, якія прызнаюць юрысдыкцыю Міжнароднага крымінальнага суда. Але беларускія эксперты спасылаюцца на прыклад М'янмы, адкуль ахвяры дыктатуры былі вымушаныя бегчы ў суседнія дзяржавы, якія прызнаюць гэты крымінальны суд, а суддзі ў Гаазе вырашылі, што такія злачынствы, учыненыя у самой М'янме, таксама трапляюць пад юрысдыкцыю суда. Гэтае рашэнне можа прымяніць і да Беларусі, лічыць апазіцыя, бо большасць ахвяраў Лукашэнкі былі вымушаныя бегчы ў Польшчу ці ў краіны Балтыі. Уладзімір Астапенка прыводзіць прыклад грамадзянкі Беларусі і Швейцарыі Наталлі Хершэ, якая за ўдзел у акцыі пратэсту правяла амаль паўтара года ў беларускай турме, дзе яна падвяргалася псіхалагічным і фізічным катаванням. Ёй удалося выйсці на волю і яна можа стаць сведкай у Міжнародным крымінальным судзе, кажа Астапенка: «І яшчэ ёсць як мінімум тры ахвяры лукашэнкаўскіх рэпрэсій, якія змаглі бегчы ў Швейцарыю». Яшчэ адна нагода для міжнароднага ўмяшання ў справы Лукашэнкі, на думку дэмакратычных сіл — гэта перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей у Беларусь. Устаноўленыя факты, калі ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый перамяшчалі ў спецыяльныя лагеры, каб яны сталі «добрымі расійскімі грамадзянамі», а затым аддавалі іх на ўсынаўленне расійскім бацькам. Гэтаму ёсць мноства дакументальных пацверджанняў. У сувязі з гэтымі дэпартацыямі Міжнародны крымінальны суд выдаў міжнародны ордэр на арышт Уладзіміра Пуціна і ягонай упаўнаважанай па правах дзіцяці Марыі Львовай-Бяловай. Аднак рэжым Аляксандра Лукашэнкі таксама датычны да гэтых выкраданняў дзяцей з Украіны. «Гэта пачалося яшчэ да вайны, — паведамляе былы пасол Астапенка. — У жніўні 2021 года каля 40 дзяцей былі вывезеныя ў Беларусь з дзіцячага дома № 1 Данецка. На працягу некалькіх тыдняў яны падвяргаліся расійскай індактрынацыі, затым іх адправілі назад на акупаваную тэрыторыю і адтуль — у Расію. У нас ёсць доказы таго, што сёння яны могуць быць усыноўленыя расейскімі бацькамі». Пасля ўварвання Расіі ва Украіну выкраданні ўкраінскіх дзяцей, як сцвярджаецца, праходзілі некалькімі хвалямі. Уладзімір Астапенка гаворыць пра 2100 хлопчыкаў і дзяўчынак ва ўзросце ад 6 да 15 гадоў, якім цягам двух-трох тыдняў «прамывалі мазгі» ў лукашэнкаўскай Беларусі. Наступная перавозка запланаваная на верасень: «Украінскіх дзяцей вязуць з акупаваных тэрыторый у Беларусь. Гэта ваеннае злачынства». Рэжым Лукашэнкі падае выкраданні як «гуманітарную акцыю на карысць ахвяраў вайны», апазіцыя называе гэта хлуснёй. «Замест медычнай дапамогі дзеці атрымліваюць лекцыі ад расійскіх прапагандыстаў і праваслаўных святароў», — гаворыць Уладзімір Астапенка. Як выяўляецца, да такой дэпартацыі датычны і Беларускі Чырвоны Крыж. У гэтага сур'ёзнага абвінавачання ёсць сведка — кіраўнік Беларускага Чырвонага Крыжа Дзмітрый Шаўцоў пацвердзіў у тэлеінтэрв'ю, што яго арганізацыя была датычная да выкрадання. Ён кажа пра «рэабілітацыю дзяцей», у арганізацыі якой удзельнічаў і надалей будзе ўдзельнічаць Беларускі Чырвоны Крыж. У адказ на гэта Міжнародная федэрацыя Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца, якая базуецца ў Жэневе, выказала сваю «глыбокую заклапочанасць» у адносінах да пазіцыі члена сваёй федэрацыі. Аднак прадстаўнік апазіцыі Уладзімір Астапенка таксама лічыць, што і ў швейцарскага Чырвонага Крыжа ёсць пэўныя абавязацельствы. Да гэтага часу ён быў адным з найбуйнейшых спонсараў беларускай партнёрскай арганізацыі. Прадстаўнік швейцарскага Чырвонага Крыжа пацвердзіў, што за апошнія чатыры гады для Беларусі выдзяляўся бюджэт у памеры аднаго мільёна франкаў, яшчэ 130 000 франкаў прадугледжаныя на 2023 год. Гэтыя грошы прызначаліся для рэалізацыі супольнага з беларускім Чырвоным Крыжом праекта «Паслугі па доглядзе і клопаце аб пажылых і ўразлівых людзях дома». Незалежна ад бягучых падзей, швейцарскі Чырвоны Крыж ужо прыняў рашэнне аб сыходзе з Беларусі ў 2024 годзе. На гэты раз госці з беларускай апазіцыі не мелі прамога кантакту са швейцарскім Чырвоным Крыжом. Тым не менш, Уладзімір Астапенка адзначае, што праца па перакананні міжнародных арганізацый толькі пачынаецца, і выказвае надзею, што «Швейцарыя таксама дапаможа нам перадаць Лукашэнку міжнароднаму суду».

Прамова Паўла Латушкі на цырымоніі ўручэння медаля «75-годдзе місіі Яна Карскага» Анджэю Пачобуту Шаноўны спадар Станіслаў Пачобут! Шаноўны спадар Маршалак! Шаноўнае спадарства! Для мяне вялікі гонар мець магчымасць выступіць сёння перад вамі менавіта тут у горадзе Любліне. Менавіта тут быў закладзены гістарычны падмурак і аформілася цывілізацыйная блізкасць нашых народаў. Беларускага і польскага. Люблінская унія для Вялікага Княства Літоўскага стала магчымасцю ў тым ліку выстаяць перад пагрозай з усходу, Маскоўскім княствам. І сотні гадоў гэтая пагроза з усходу імкнулася знішчыць беларускі народ і нашу дзяржаўнасць. Менавіта пры падтрымцы Расіі ў 2020 годзе дыктатар Лукашэнка змог утрымацца ва ўладзе і ўжо больш за тры гады рэпрэсуе грамадзян Беларусі. Сёння ў Беларусі толькі афіцыйна 1519 чалавек з'яўляюцца палітычнымі зняволенымі, кожны дзень адбываюцца затрыманні ў розных гарадах Беларусі. Усё гэта суправаджаецца гвалтам і катаваннямі. З мая 2020 года па май 2023 года зафіксавана 136 000 ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці – забойстваў, катаванняў, згвалтаванняў. Адным з тых, каго спрабуе зламаць рэжым Лукашэнкі, з'яўляецца Анджэй Пачобут. Для беларускага народа ён – герой. Для польскага народа ён – герой. Ён наш агульны герой! Гэта той чалавек, які сімвалічна аб'ядноўвае нас сёння ў барацьбе супраць дыктатуры і тыраніі. Ён прыклад стойкасці і прынцыповасці. Ёнахвяруючы сваёй свабодай, здароўем і рызыкуючы жыццёмпрацягвае змагацца за ідэалы нават за кратамі. Такая ахвярнасць гэта ўчынак вельмі моцнага і мужнага чалавека. Схіляюся перад грамадзянскім подзвігам Анджэя Пачобута. І я перакананы, што нам удасца вызваліць усіх палітвязняў і ў тым ліку героя нашых двух народаў – Анджэя Пачобута, які з'яўляецца таксама прыкладам для заходніх палітыкаў у сваёй прынцыповасці і вернасці ідэалам правоў чалавека і дэмакратыі. Але для таго каб вызваліць Анджэя Пачобута і ўсіх палітвязняў нам патрабуецца падтрымка міжнароднай супольнасці. Сёння для сотняў тысяч беларусаў другім домам стала Польшча. Беларусы ўдзячныя Польшчы і палякам за магчымасць жыць і працаваць у Польшчы. І мы не забудзем пра гэта. Як і не забываем пра гераічную перамогу войскаў Канстанціна Астрожскага над маскавітамі пад Оршай у 1514 годзе. І вельмі сімвалічна, што пад Люблінам размяшчаецца літоўска-польска-ўкраінская брыгада імя гетмана Канстанціна Астрожскага. Сёння Украіна на пярэдняй лініі цывілізацыйнага супрацьстаяння коштам жыццяў сваіх грамадзян змагаецца з агрэсарам. Вельмі важна, што сярод тых, хто змагаецца за Украіну ёсць і беларускія добраахвотнікі. Падтрымліваючы іх і дапамагаючы ім мы дапамагаем Украіне. Сёння краіны Люблінскага трыкутніка – гэта Украіна, Польшча і Літва. Аднак, выступаючы сёння ад імя Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, упэўнены ў тым, што гістарычная перспектыва для беларусаў гэта Еўропа, але ў першую чаргу гэта стратэгічнае партнёрства з самымі блізкімі суседзямі – Польшчай, Украінай і Літвой. І горад Люблін зноў прагучыць як тое месца, дзе з'явіўся новыінтэграцыйны праект – Люблінскі квадрат, дзе 4-м бокам стане Беларусь! Упэўнены, што мы разам зможам дапамагчы Украіне перамагчы, вызваліць Беларусь, вызваліць Анджэя Пачобута і тысячы палітычных зняволеных. Дзякуй за магчымасць выступіць у Любліне.

Сёння (8 верасня) — Дзень беларускай вайсковай славы. Гадавіна знакамітай Бітвы пад Оршай, у якой войскі Вялікага Княства Літоўскага, нашыя гераічныя продкі, разбілі амаль утрая большыя сілы маскоўскіх захопнікаў. Захопінікаў, што і 500 год таму, і зараз імкнуцца падпарадкаваць ды паняволіць нашую зямлю і наш народ. Але ж як і 500 год таму, так і зараз Беларусь жыве. І будзе жыць. Бо справа князя Астрожскага працягвае жыць і дагэтуль. У першую чаргу ў нашых героях-добраахватніках, што сёння са зброяй у руках разам са сваімі ўкраінскімі пабрацімамі зноў змагаюцца — і перамагаюць варожую навалу. І менавіта яны у першую чаргу годныя гэтага свята, годныя вайсковай славы. Слава нашым героям! Жывым і загінулым. Вы — прыклад, вы — гонар, вы — годнасць Беларусі. І будучыня войска незалежнай Беларусі. Віншую вас са Святам вайсковай славы! Дзякуй вам, кожнаму і кожнай! Але ж ёсць і іншыя вайскоўцы. Сучасная беларуская армія. Ці годная яна гэтага свята? Не, сёння я не магу так сказаць. Але тым не менш, ўпэўнены, што большасць з вас таксама разумее — дзе і хто наш сапраўдны вораг. Адкуль, як і 500 год таму, зыходзіць рэальная пагроза для Беларусі. І вы бачыце, што менавіта Лукашэнка прывёў яе да нас на парог. Што «рускі свет», якому ён насцеж расчыніў вароты ў Беларусь і ва Украіну, проста так не спыніцца. І няхай Расія ўжо пачынае разумець, што вайну супраць Украіны ёй не выйграць. Але адчуваючы сябе ў Беларусі як дома, яна ўпэўнена, што нашую краіну яна зможа пакінуць сабе. Расійская прапаганда нават не хавае гэтых намераў і ўжо пералічвае вобласці, на якія яна прэтэндуе першымі. Расійскія аналітыкі як і само расійскае кіраўніцтва лічаць незалежнасць Беларусі непаразуменнем і гістарычнай памылкай. Дарэчы, як і Лукашэнка, які лічыць незалежнасць выпадковасцю і адносным паняццем. Усе амаль 30 гадоў свайго кіравання ён крок за крокам здаваў нашую незалежнасць і наш суверэнітэт на карысць Расіі. І ў выніку дазволіў чужынскім салдатам спакойна разгульваць па беларускай зямлі, як па сваёй. Дазволіў зрабіць з Беларусі інструмент ваеннай агрэсіі. Ператварыць нашую зямлю ў расійскі вайсковы плацдарм. Але гэта наша зямля. І нашыя продкі змагаліся за яе стагоддзямі, упісаўшы шмат слаўных старонак у гісторыю барацьбы беларусаў за незалежнасць ды за само існаванне. І галоўнай пагрозай для Беларусі ўвесь гэты час была ў першую чаргу менавіта Расія — у розных яе гістарычных выявах. Яна толькі мяняла назвы і маскі, але ніколі не адмаўлялася ад сваіх імперскіх амбіцый. Ад жадання падпарадкаваць і поўнасцю кантраляваць Беларусь. І вы бачыце, вы не можаце не бачыць, што Беларусі зноў прыйдзецца сутыкнуцца з гэтымі амбіцыямі. Зноў давядзецца абараняць сваю зямлю, сваю незалежнасць, сваю радзіму. І вы не можаце не бачыць, хто цягне нашую краіну наўпрост у лапы агрэсара. Хто ўвесь гэты час хлусіў вам, называючы сябе «гарантам» незалежнасці і суверэнітэту — і адначасова гандляваў Беларуссю, прадаваў яе па частках. Абы толькі забяспечыць сабе чарговы тэрмін ва ўладзе. Але сёння Лукашэнка больш не патрэбны нават сваім крамлёўскім гаспадарам. Гандляр суверэнітэтам ім больш не патрэбны — бо яны больш не хочуць гандлявацца. Яны жадаюць проста браць. Выдатна ведаючы, што «гарант» пагадзіцца і на гэта. Абы толькі зберагчы ўжо нават не ўладу, не ілюзію ўлады — а сваю ўласную шкуру. Але яны забылі спытаць у нас, беларусаў. Забыліся спытаць у вас, вайскоўцаў. Ці гатовыя мы аддаць ім сваю краіну? Упэўнены, што большасць беларусаў адкажа цвёрда — не! Гэта наша зямля! Сапраўды, сёння я не магу павіншаваць з Днём вайсковай славы ўсіх вайскоўцаў, што знаходзяцца на службе ў Беларусі. Але ж я пытаю ў вас — няўжо вы гатовыя аддаць рускім нашую Радзіму? Няўжо гатовыя дазволіць Лукашэнку прадаць яе Расіі? Ці гатовыя дзеля яго і ягоных крамлёўскіх «старэйшых братоў» здрадзіць прысяге, вайсковай славе і памяці ўсіх тых, хто стагоддзямі абараняў права Беларусі і нашага народа на існаванне? Выбар просты. Слава альбо ганьба. Лукашэнка і Расея – альбо незалежная Беларусь. Не памыліцеся.

Тэзісы выступу Паўла Латушкі на панэлі «Заходні свет у адносінах да Беларусі — што пайшло не так?»на XXXII Эканамічным форуме ў Карпачы Ёсць вядомы выраз: «Адзінае, што патрэбна для трыюмфу зла — гэта каб добрыя людзі нічога не рабілі». І няма нічога больш згубнага для бяздзейнасці добрых людзей, чым памылка, што нешта знаходзіцца па-за сферай іх уплыву, а з'яўляецца сферай уплыву зла. Але зло не павінна мець сфераў уплыву. І аніводная краіна ў свеце не павінна быць сферай уплыву зла. Незалежныя, свабодалюбівыя народы і краіны не могуць і не павінны лічыцца сферай уплыву зла пад назвай «рускі свет». Але менавіта гэта доўгі час адбывалася з Беларуссю, якая занадта доўга лічылася сферай уплыву Расіі сярод нашых заходніх партнёраў. І гэта і ёсць адказ на пытанне — «што пайшло не так у адносінах Захаду да Беларусі». А сёння мы бачым жудасныя наступствы гэтай памылкі. Бо прама зараз у цэнтры Еўропы ідзе не адна, а адразу дзве вайны, развязаныя Расіяй. Вайна Расіі супраць незалежнай еўрапейскай Украіны. І вайна Расіі супраць незалежнай еўрапейскай Беларусі. І ў абедзвюх войнах нелегітымныя ўлады Беларусі б'юцца супраць Украіны і супраць Беларусі, б'юцца за Расію. Але ёсць тыя, хто б'ецца за Беларусь замест іх. Гэта беларускія дэмакратычныя сілы, гэта Аб'яднаны Пераходны Кабінет Беларусі, Народнае антыкрызіснае ўпраўленне. Гэта беларускія добраахвотніцкія фармаванні ва Украіне. І таксама, як Украіне, нам патрэбныя рашучыя пра-актыўныя саюзнікі, якія маюць стратэгію. Бо дагэтуль, будзем шчырымі, пра-актыўнай стратэгіі ў нас не было. Так, на нашай тэрыторыі зараз не ідзе баявых дзеянняў і таму я не прашу ў вас Хаймарсы, Леапарды ці знішчальнікі F-16. Захоп Беларусі Расіяй ажыццяўляецца інакш. Гэта гібрыдная акупацыя, на якую Расея вытрачае вялізарныя рэсурсы. Расія вытрачае мільярды на ўтрыманне ва ўладзе марыянеткавага рэжыму Лукашэнкі, на забеспячэнне яго масавых рэпрэсій, на рэалізацыю інтэграцыйных праграмаў так званай Саюзнай дзяржавы — неасавецкага праекта Расіі па паглынанню Беларусі. На выкараненне нацыянальнай свядомасці і ідэалагічную перапрашыўку беларусаў у духу ідэй рашызму і «рускага свету». На размяшчэнне ядравай зброі і бясконцыя ваенные вучэнні на нашай тэрыторыі. Расія сёння — адзіная краіна, у якой ёсць стратэгія ў дачыненні да Беларусі. Гэта стратэгія паглынання Беларусі ў рамках праекта Саюзнай дзяржавы і яе растварэння ў «рускім свеце». Правадніком гэтай стратэгіі, інструментам яе рэалізацыі з'яўляецца марыянеткавы рэжым Лукашэнкі. Ён даказаў гэта, стаўшы саўдзельнікам вайны супраць Украіны ў 2022 годзе і працягвае даказваць гэта сёння, удзельнічаючы ў ваенных злачынствах Расіі, у дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый, размяшчаючы ў Беларусі расійскую ядравую зброю і наймітаў ПВК Вагнер. І знішчаючы ўсё беларускае. І ўсё ж — мы, беларусы, да гэтага часу не здаліся. «Вайна міроў» у Беларусі — вайна «рускага міру» супраць свету дэмакратычнага — яшчэ не скончана. Але вядучы яе практычна ў адзіноце, пры катастрафічна малых рэсурсах, мы, дэмакратычныя сілы, рызыкуем яе прайграць. Таму стратэгія, пра якую я кажу — гэта Стратэгія нарошчвання патэнцыялу беларускіх дэмакратычных сіл у нашай бітве за Беларусь з «рускім светам». На кожным з франтоў, дзе гэтая бітва ідзе. 1. Інфармацыйны фронт. Неабходна значна павялічыць падтрымку беларускіх незалежных СМІ як на фінансавым, гэтак і на адукацыйным узроўні. Мы павінны мець моцную і прафесійную супрацьвагу прапагандзе і медыяхолдынгу Саюзнай дзяржавы, які ствараецца зараз. Прапаганда «рускага свету» у Беларусі накіравана супраць дэмакратыі, ліберальных каштоўнасцяў, супраць Еўропы і Захаду. «Рускі свет» — наш з вамі агульны вораг. І нельга дазволіць яму захапіць розумы беларусаў. У беларускіх незалежных медыяў павінны быць значна большыя бюджэты і магчымасці на прафесійную адукацыю і павышэнне кваліфікацыі сваіх супрацоўнікаў, пашырэнне штату. І безумоўна — на прасоўванне і значнае пашырэнне ахопу пра-беларускага кантэнту, на ягоную рэкламу. 2. Ідэалагічны, культурны і грамадзянскі фронт. Неабходна значнае павелічэнне падтрымкі грамадзянскага сектара і культуры. У першую чаргу — праектаў, накіраваных на захаванне нацыянальнай ідэнтычнасці і прасоўванне нацыянальна-арыентаванай і пра-еўрапейскай свядомасці беларусаў, у супрацьвагу пра-расійскай свядомасці. 3. Эканамічны фронт. З прычыны таго, што санкцыі ў дачыненні да Расіі і рэжыму Лукашэнкі дагэтуль не гарманізаваныя цалкам, Беларусь стала шэрай зонай для абыходу санкцыяў. У той жа час, эканоміка і ВПК Беларусі ў межах Саюзнай дзяржавы фактычна зліліся ў адзінае цэлае з эканомікай і ВПК Расіі. Нельга губляць час. Нельга дазваляць агрэсарам узмацняць ваенную машыну за кошт Беларусі. Необходна: Як мага хутчэй цалкам гарманізаваць санкцыі ў дачыненні да Расіі і рэжыму Лукашэнкі ў Беларусі; Увесці найстражэйшы кантроль за іх выкананнем і пачаць цвёрда караць за іх парушэнне; Зрабіць спансіраванне рэжыму Лукашэнкі для Расіі максімальна дарагім. Самым эфектыўным сродкам, безумоўна, з’яўляецца тарговае эмбарга рэжыму Лукашэнкі. І мы вітаем выстаўлены гатоўнасць Польшчы і краінаў Балтыі цалкам зачыніць межы з Беларуссю для руху тавараў. Важна, каб гэта былі ня толькі вантажны аўтамабільны, але і чыгуначны рух. Адначасова ж важна пакінуць магчымасць перамяшчэння для звычайных грамадзянаў Беларусі. 4. Палітычны фронт. Адзіная палітычная супрацьвага рэжыму Лукашэнкі — гэта Аб'яднаны Пераходны Кабінет Беларусі на чале з абраным прэзідэнтам Святланай Ціханоўскай. Для ўзмацнення яго патэнцыялу неабходна: 1) прызнаць Кабінет адзіным легітымным органам улады, які прадстаўляе Беларусь — Пераходным урадам Беларусі. Нелегітымны рэжым Лукашэнкі і ягоныя эліты павінны ўсвядомець — існуе прызнаная альтэрнатыва, за якой стаіць моцная міжнародная падтрымка. Гэта вельмі важная умова, магчыма — адна з вырашальных для расколу элітаў; 2) другая важная ўмова — выдача ордэру на арышт Лукашэнкі за здзяйсненне ваенных злачынстваў і злачынстваў супраць чалавечнасці. Вы ведаеце, што каманда НАУ ўжо накіравала ў МУС камунікацыю аб ролі рэжыму Лукашэнкі ў незаконным перамяшчэнні і пераадукацыі ўкраінскіх дзяцей. Таксама пры нашай падтрымцы нашымі партнерамі Justice Hub была падрыхтаваная грунтоўная справаздача аб злачынствах рэжыму супраць чалавечнасці і распрацаваныя адпаведныя механізмы ягонага прыцягнення да адказнасці. Міжнародны ордэр на арышт Лукашэнкі — гэта тое, што зробіць яго таксічным для ўласнага атачэння і паскорыць раскол у ім. Я веру ў такі сцэнар, веру, што беларусы заўсёды змогуць дамовіцца з беларусамі. І менавіта таму трэба аказаць Кабінету ўсебаковую падтрымку для вызвалення Беларусі ад рэжыму Лукашэнкі і «рускага свету», забеспячэння незалежнасці і еўрапейскай перспектывы для Беларусі. 5. Геапалітычны фронт. Фактычна, усё пра што я казаў вышэй зводзіцца да простага пытання: Якую Беларусь вы хочаце ўбачыць заўтра: расейскую “Беларуссію” ці еўрапейскую Беларусь? І калі адказ — еўрапейскую Беларусь, то ўсе задачы, аб якіх я казаў вышэй, павінны легчы ў аснову нашай агульнай стратэгіі. Агульнай і пра-актыўнай. Бо пакуль мы бачым зусім іншую Беларусь. Беларусь, якая з`яўляецца ўдзельнікам не еўрапейскіх, а расійскіх праектаў: ​​Саюзнай дзяржавы, АДКБ, ЕАЭС і СНД. Так званая Саюзная дзяржава — гэта аснова і галоўны інструмент імперскай палітыкі Расіі. І таму я хачу нагадаць вам словы былога Міністра замежных спраў Эстоніі Урмаса Рэйнсалу, які сказаў: Самая магутная санкцыя, якую Захад можа прымяніць да Расеі — гэта скасаванне рэжыму Лукашэнкі ў Беларусі. Скасаваць рэжым Лукашэнкі - значыць скасаваць Саюзную дзяржаву - значыць хутчэй выйграць абедзве войны: вайну за Украіну і вайну за Беларусь. Месца Беларусі — з Еўропай, а не з Расіяй. І гэтую думку падзяляюць усе нашыя партнеры. Аднак час партнераў павінен змяніцца часам пра-актыўных саюзнікаў. Час думак і заклапочаннасцяў павінен змяніцца часам рашучых дзеянняў. Вось нашае пасланне Еўропе: БЕЛАРУСЬ - НЕ «РУСКІ СВЕТ» І НЕ СФЕРА ЎПЛЫВУ РАСІІ. Жыве вольная еўрапейская Беларусь!