Пошук па сайце

Падача заяваў аб узбуджэньні крымінальных справаў за гвалт на Акрэсьціна. Нам патрэбна ваша дапамога! Каманда НАУ сабрала матэрыялы па некалькіх пацярпелых ад гвалту ў ізалятары часовага ўтрымання Акрэсціна для перадачы ў польскія праваахоўныя органы. Таксама наша каманда знайшла адвакатаў, якія бясплатна падрыхтавалі заявы аб узбуджэнні крымінальных спраў. У выпадку ўзбуджэння гэтых крымінальных спраў мы будзем патрабаваць выкліку падазраваных у польскія праваахоўныя органы і аб’яўлення іх у міжнародны вышук. Згодна з польскім заканадаўствам праваахоўныя органы прымаюць дакументы толькі ў ліцэнзаванага перакладчыка (прысяжнага перакладчыка). Пераклад уключае ў сябе юрыдычныя і медыцынскія дакументы, якія пацвярджаюць факт гвалту. Усе прысяжныя перакладчыкі, з якімі мы звязваліся, гатовы працаваць на стандартных для іх умовах. Дакладная сума за перавод будзе вядома па факце, але на сёння ўжо складае як мінімум 5000 злотых. У выпадку, калі перакладчык справіцца за меншыя грошы, астатак сродкаў будзе выкарыстаны для пераводу аналагічных заяў у іншых краінах, дзе НАУ таксама рыхтуюцца заявы да падачы ў мясцовыя пракуратуры. Нам патрэбная ваша дапамога для таго, каб падаць гэтыя дакументы ў інтарэсах пацярпелых ад гвалту беларусаў і працаваць над прыцягненнем усіх вінаватых да адказнасці. Збор сродкаў на афармленне дакументаў, неабходных для падавання праваахоўным органам Польшчы. Дапамажыце, перш за ўсё, сваім блізкім і, калі ў вас застанецца магчымасць, падтрымайце працу і нашай каманды: спасылка.

Павел Латушка правёў сустрэчу з актывістамі праекта «Хрысціянская візія» у Варшаве Суразмоўцы праінфармавалі кiраўнiка НАУ пра: — сітуацыю ў рэлігійнай сферы Беларусі, якая знаходзіцца пад ціскам рэжыму Лукашэнкі. Захады рэжыму пашырыць падпарадкаванасць рэлiгiйных iнстытутаў у Беларусi; — рэпрэсіі ў дачыненні да вернiкаў i рэлігійных дзеячаў Беларусі розных канфесiй, праз якія многія былі вымушаныя выехаць за межы нашай краіны; У ходзе сустрэчы абмяркоўвалiсь наступныя пытаннi: — чаму святары не праяўляюць сваю пазіцыю, хоць і з’яўляюцца ў апазіцыі да рэжыму Лукашэнкі; — самаарганізацыя актывістаў з нізоў і магчымая роля ў Нацыянальна-вызваленчым руху; — арганiзацыя рэлiгiйнага жыцця вернiкаў з Беларусi, якiя былi вымушаны пакiнуць Радзiму; Павел Латушка звярнуў асаблiвую ўвагу на недапушчальнасць апаганення рэлігійных святыняў прысутнасцю i хлуслiвымi прамовамi дыктатара, якi падазраецца у вялiкай колькасцi злачынстаў як у дачыненнi да беларускага народу, так i ў адносiнах да Украiны i народу суседняй краiны. Дамовіліся аб далейшым узаемадзеянні Народнага антыкрызіснага ўпраўлення з ініцыятывай «Хрысціянская візія».

На сорак дзевятай сесіі Савета па правах чалавека ААН (28 лютага — 1 красавіка 2022 года) быў прадстаўлены комплексны даклад аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2020 года і пасля іх. Даклад ахопліваў перыяд з 1 траўня 2020 гады па 31 снежня 2021 гады. У дакладзе Вярхоўны камісар Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па правах чалавека прадставіў агляд сітуацыі ў галіне правоў чалавека ў Беларусі, уключаючы адвольныя затрыманні, катаванні і іншыя жорсткія, бесчалавечныя або прыніжаючыя годнасць віды абыходжання, няздольнасць эфектыўна расследаваць сцвярджэнні аб такіх парушэннях і невыкананне належнай прававой працэдуры і на справядлівае судовае разбіральніцтва. Даклад заснаваны галоўным чынам на інфармацыі, атрыманай падчас 145 інтэрв'ю з шырокім колам ахвяр, сведкаў, адвакатаў, прадстаўнікоў няўрадавых арганізацый і іншых зацікаўленых бакоў, з якімі сустракаліся асабіста або размаўлялі з імі дыстанцыйна. У ходзе правядзення экспертызы была праяўлена належная абачлівасць у ацэнцы дакладнасці і надзейнасці ўсіх крыніц, атрымана згода ў крыніц і прыняты ўсе неабходныя меры для абароны прыватнасці. Рада па правах чалавека ААН прыняла рэзалюцыю аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі. Савет настойліва заклікае беларускія ўлады ў поўнай меры супрацоўнічаць са Спецыяльным дакладчыкам па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека і шкадуе, што ўрад Беларусі адказаў адмовай на запыт Вярхоўнага камісара забяспечыць доступ групе экспертаў на тэрыторыю Беларусі. Савет прадоўжыў на адзін год мандат Вярхоўнага камісара Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па правах чалавека і даручыў яму прадоўжыць маніторынг і прадстаўленне дакладаў аб становішчы ў галіне правоў чалавека, правесці ўсебаковае вывучэнне ўсіх меркаваных парушэнняў правоў чалавека, учыненых у Беларусі з 1 мая 2020 года напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2020 гады і ў перыяд пасля іх, уключаючы магчымыя гендэрныя аспекты такіх парушэнняў, устанавіць факты і абставіны, звязаныя з меркаванымі парушэннямі, а таксама сабраць, кансалідаваць, захаваць і прааналізаваць інфармацыю і доказы і, па магчымасці, выявіць вінаватых з мэтай садзейнічання прыцягненню да адказнасці вінаватых і правасуддзю для ахвяр, напрыклад, з дапамогай адпаведных судовых і іншых працэдур, уключаючы крымінальны пераслед у судах і трыбуналах, якія валодаюць кампетэнтнай юрысдыкцыяй. Па выніках маніторынгу падрыхтаваць прамежкавы вусны абноўлены даклад Савету па правах чалавека на яго пяцьдзесят першай сесіі і ўсёабдымны пісьмовы даклад на яго пяцьдзесят другой сесіі. Вынікі галасавання: За (22): Аргенціна, Бенін, Бразілія, Фінляндыя, Францыя, Гамбія, Германія, Гандурас, Японія, Літва, Люксембург, Малаві, Маршалавы выспы, Мексіка, Чарнагорыя, Нідэрланды, Парагвай, Польшча, Рэспубліка Карэя, Украіна, Злучанае Каралеўства і Злучаныя Штаты. Супраць (6): Балівія, Венесуэла, Кітай, Куба, Расійская Федэрацыя і Эрытрэя. Устрымаліся (19): Арменія, Камерун, Кот-д'Івуар, Габон, Індыя, Інданезія, Казахстан, Катар, Лівія, Малайзія, Маўрытанія, Намібія, Непал, Пакістан, Сенегал, Самалі, Судан, Аб’яднаныя Арабскія Эміраты і Узбекістан. Кароткі змест даклада: Пасля рашэння дзейнага прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі балатавацца на новы тэрмін па ўсёй краіне прайшлі акцыі пратэсту, якія былі жорстка разагнаныя міліцыяй, сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі прыкметна пагоршылася. Перадвыбарны перыяд характарызаваўся рэпрэсіямі ў адносінах да актывістаў, праваабаронцаў, няўрадавых арганізацый і журналістаў, шэраг апазіцыйных кандыдатаў былі адвольна затрыманы напярэдадні выбараў. Пасля выбараў сотні тысяч людзей выйшлі на мітынгі, каб выказаць сваю нязгоду з вынікамі, якія шырока аспрэчваюцца. Уяўляючы сабой найбуйнейшы антыўрадавы рух у гісторыі Беларусі, акцыі пратэсту — уключаючы жаночыя маршы — прайшлі ва ўсіх шасці абласцях і аб’ядналі людзей з усіх слаёў грамадства, мужчын, жанчын, дзяцей, пенсіянераў і студэнтаў, якія часта выказвалі свой супраціў актамі нясення бел-чырвона-белых. сцягоў і нашэння белых стужак. Урад адказаў масавымі і жорсткімі рэпрэсіямі. Спрабуючы спыніць распаўсюджванне пратэстаў, сілы бяспекі перакрылі асноўныя дарогі, якія вядуць у Мінск, а доступ у Інтэрнет быў заблакаваны па ўсёй краіне на працягу як мінімум 61 гадзіны. Да рэагавання на пратэсты былі прыцягнуты розныя сілы дзяржаўнай бяспекі, уключаючы супрацоўнікаў міліцыі, атрада міліцыі асобага прызначэння (АМАП), спецыяльнага антытэрарыстычнага падраздзялення «Алмаз», галоўнага ўпраўлення па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй (ГУБАЗіК), унутраных войскаў, камітэта дзяржаўнай бяспекі Беларусі. (КДБ) і службы бяспекі Прэзідэнта. Людзі без адрозненняў, у балаклавах, таксама бралі ўдзел у гвалтоўным разгоне пратэстаў, ствараючы атмасферу страху і беззаконня. Сілы бяспекі не распачалі якія-небудзь спробы пагутарыць з дэманстрантамі або зрабіць адпаведныя папярэджанні, перш чым выкарыстоўваць вадамёты, страляць гумовымі кулямі або прымяняць святлошумавыя гранаты для прымусовага разгону натоўпу. Супрацоўнікі АМАПа бязладна збівалі дубінкамі пратэстоўцаў і мінакоў падчас разгону. Па словах некалькіх відавочцаў, у Менску і іншых гарадах сілы бяспекі спынялі машыны, выштурхоўвалі з іх людзей, збівалі іх, а затым затрымлівалі. Некалькі чалавек былі збіты да страты прытомнасці. У ходзе медыцынскіх аглядаў зафіксаваны сінякі, якія сведчаць аб збіцці дубінкамі. У большасці выпадкаў гэтыя пашкоджанні знаходзіліся на заднім баку цела ахвяр, што ўказвае на тое, што ў момант нанясення ўдараў яны не супрацьстаялі сілам бяспекі. Зафіксавана шырока распаўсюджаная практыка прымянення светлашумавых гранат супраць дэманстрантаў. У шэрагу задакументаваных выпадкаў сілы бяспекі кідалі ці запускалі светлашумавыя гранаты прама ў людзей, наносячы ім сур’ёзныя, небяспечныя для жыцця траўмы. Траўмы, атрыманыя ў выніку прымянення сілы ўключалі гематомы на тулава, ягадзіцах і задняй паверхні ног, траўмы галавы (такія як удар мозгу), страсенне мозгу, траўматычныя раны, пераломы і апёкі, перфарацыі барабаннай перапонкі ў выніку акустычнай траўмы і траўмы вачэй. Цяжэйшыя траўмы ўключалі множныя пашкоджанні органаў, атрыманыя ад сталёвых куль з гумовым пакрыццём, і пашкоджанні ўнутраных органаў, выкліканыя аскепкамі аскепкава-фугасных гранат і апёкамі, атрыманымі ў выніку выбухаў. Пацвердзілася інфармацыя, якая тычыцца сама меней трох смерцяў, якія, як мяркуецца, сталі вынікам неапраўданага або непрапарцыйнага прымянення сілы падчас пратэстаў. Сярод іх Аляксандр Тарайкоўскі (паранены ў грудзі, як мяркуецца гумавай куляй, у Мінску 10 жніўня); Аляксандр Віхор (памёр пры затрыманні ў Гомелі 12 жніўня); і Генадзь Шутаў (меркавана паранены ў галаву супрацоўнікам міліцыі ў цывільным у Брэсце 11 жніўня і памёр у шпіталі 19 жніўня). Улады адмаўлялі адказнасць за гэтыя забойствы, але не правялі эфектыўнага расследавання. Улады сцвярджаюць, што рашэнне аб разгоне пратэстаў было прынятае ў мэтах падтрымання грамадскага парадку. Аднак не ўстаноўлены факты, якія ўказваюць на тое, што пратэсты як такія былі гвалтоўнымі або выклікалі сур’ёзныя і працяглыя беспарадкі такога кшталту, якія маглі б апраўдаць прымусовы разгон. Хутчэй, непрапарцыйна вялікая сіла была накіравана на агульнае прыгнечанне выказвання нязгоды, запалохванне насельніцтва і агароджу дзеючага ўрада ад крытыкі, што не з’яўляецца законнымі мэтамі. Хоць дакладную колькасць людзей, якія падвергліся гвалту з боку дзяржаўных уладаў, вызначыць немагчыма, яго можна абгрунтавана ацаніць у тысячах. Характар ​​зваротных дзеянняў сіл бяспекі таксама парушыў свабоду слова і свабоду мірных сходаў сотняў тысяч беларусаў. Ёсць дастатковыя падставы меркаваць, што рашэнне аб прымяненні сілы супраць мірных дэманстрантаў было прынята на высокім узроўні ва ўрадзе і ажыццяўлялася з высокай ступенню каардынацыі. 28 ліпеня 2020 года прэзідэнт даручыў начальніку мінскага АМАПа Дзмітрыю Балабе жорстка абыходзіцца з пратэстоўцамі. 6 жніўня міністр унутраных спраў Юрый Караеў сустрэўся з начальнікамі абласных упраўленняў міліцыі і, спасылаючыся на загады галоўнакамандуючага і пагражаючы наступствамі ў выпадку іх невыканання, даручыў ім не дапускаць сходу людзей і затрымліваць іх. Кіраўніцтва ГУБАЗіК прызначыла супрацоўнікаў у «штурмавыя групы», сумесна з вайскоўцамі, для падаўлення пратэстаў. 11 жніўня намеснік начальніка Мінскай абласной міліцыі загадаў прымяняць фізічную сілу і спецсродкі, а таксама збіваць і затрымліваць усіх, хто «размаўляе па тэлефоне» або стаіць групай з пяці чалавек «на аўтобусным прыпынку». Устаноўлена, што ў перыяд з мая 2020 года па май 2021 года па меншай меры 37 000 чалавек былі адвольна арыштаваны і затрыманы; толькі з 9 па 14 жніўня было арыштавана каля 13 500 чалавек (11 800 мужчын, 1000 жанчын і 700 дзяцей). За гэтыя шэсць дзён арышты былі зроблены больш чым у 100 гарадах, пасёлках і вёсках па ўсёй Беларусі, 4−616 — толькі ў Мінску. На астатняй тэрыторыі краіны: больш за 860 арыштаў было ўчынена ў Брэсце, больш за 850 — у Гродне, каля 800 — у Віцебску, каля 700 — у Магілёве і каля 650 — у Гомелі. Масавая колькасць арыштаў і выпадкаў затрымання ў адказ на мірныя пратэсты дасягнула беспрэцэдэнтных для Беларусі маштабаў. Ахвяры распавялі, што на працягу гэтага часу іх рэгулярна жорстка збівалі і падвяргалі катаванням і іншым формам жорсткага абыходжання. Ім не давалі чытаць паліцыянты пратаколы. Тых, хто патрабаваў іх прачытаць ці адмаўляўся падпісаць, збівалі ці пагражалі, у тым ліку згвалтаваннем. Затрыманых у перыяд з 9 па 14 жніўня падвяргалі працяглым і неаднаразовым збіванням дубінкамі падчас перавозкі ў аўтамабілях сіл бяспекі (аўтазак), у паліцэйскіх участках і месцах утрымання пад вартай; прымушалі бегчы з аўтамабіляў у будынкі міма шэрагу супрацоўнікаў сілаў бяспекі, якія збівалі іх дубінкамі, калі яны праходзілі міма («калідоры»); і прымушалі гадзінамі знаходзіцца ў стрэсавых позах у дварах і калідорах паліцэйскіх участкаў і месцаў утрымання пад вартай, напрыклад, стаяць тварам да сцяны, стаяць на каленях і локцях або гадзінамі ляжаць са звязанымі за спіной рукамі на зямлі тварам уніз. Маленні аб медыцынскай дапамозе, вадзе, ежы і доступе ў туалет у асноўным ігнараваліся, а затрыманых часта збівалі, каб адвучыць іх скардзіцца. Твары, якія ўжо атрымалі бачныя траўмы, па-ранейшаму падвяргаліся збіванням ці нават электрашокавымі прыладамі, часта па пашкоджаных і апухлых частках цела, што прычыняла асабліва пакутлівы боль. Ступень і цяжар жорсткага абыходжання часта вызначаліся супрацоўнікамі праваахоўных органаў на падставе вонкавага выгляду людзей або каляровых пазнак і сімвалаў, нанесеных на іх целы супрацоўнікамі сіл бяспекі падчас арышту. Затрыманых таксама падвяргалі катаванням ці здзекам, каб прымусіць іх разблакаваць свае мабільныя тэлефоны ці паведаміць паролі ці іншую інфармацыю. Устаноўлена, што мужчыны падвяргаліся згвалтаванням і што ў адносінах да мужчын і жанчын у месцах пазбаўлення волі прымяняліся іншыя формы сексуальнага і гендэрнага насілля. Затрыманыя мужчыны расказвалі пра анальнае пранікненне дубінкамі, якое прыраўноўвалася да згвалтавання, а таксама пра тое, што іх хапалі за геніталіі ці выкручвалі іх. Траўмы, зафіксаваныя медыкамі, пацвярджаюць апавяданні аб такіх пранікненнях. Медыцынскія запісы, таксама сведчаць аб траўматычных пашкоджаннях мужчынскіх палавых органаў, у тым ліку пашкоджанні, шматлікія ранкі і ўдары. Затрыманыя ўтрымліваліся ў бесчалавечных умовах, нягледзячы на ​​меры засцярогі ад COVID-19, іх перавозілі ў перапоўненых і неправетрываных аўтамабілях аховы, кідалі адзін на аднаго або замыкалі разам у металічных адсеках (шклянках), разлічаных на аднаго затрыманага. Затрыманыя ў Акрэсціна і Жодзіна заявілі, што ад 30 да 50 чалавек былі змешчаныя ў камеры, разлічаныя на сем-восем чалавек, без належнай вентыляцыі і санітарыі, ім давалі адну бутэльку вады, каб падзяліць яе на ўсіх. Акрамя таго, ім працяглы час адмаўлялі ў ежы, і яны не маглі спаць ці ляжаць з-за адсутнасці ложкаў ці месцы. Ім даводзілася слухаць крыкі тых, каго збівалі ў суседніх камерах ці калідорах. Ёсць дастатковыя падставы меркаваць, што дзеянні, учыненыя пры затрыманні беларускімі сіламі бяспекі ў перыяд з 9 па 14 жніўня 2020 года ў Мінску і іншых гарадах, кваліфікуюцца як катаванні або жорсткае, бесчалавечнае або прыніжаючае годнасць абыходжанне. Міжнароднае права ўстанаўлівае юрыдычны абавязак дзяржаў расследаваць, пераследаваць і караць за акты катаванняў або жорсткага, бесчалавечнага або прыніжаючага годнасць абыходжання і прадастаўляць ахвярам эфектыўныя сродкі прававой абароны і кампенсацыі. Але не вядома пра якія-небудзь крымінальныя абвінавачванні, прад’яўленыя або вынесеныя прысуды за акты гвалту з боку сіл бяспекі ў дачыненні да пратэстуючых або асоб, якія знаходзяцца пад вартай. Усе скаргі былі адхіленыя. Многія ахвяры баяліся падаваць скаргі, а некаторыя з іх, якія ўсё ж падалі іх, заявілі, што пасля падвергліся рэпрэсіям. У шэрагу выпадкаў, пасля падачы скаргаў, супраць заяўнікаў былі вылучаныя крымінальныя і адміністрацыйныя абвінавачанні за ўдзел у акцыях пратэсту. Іншыя заявілі, што пасля вызвалення іх адгаворвалі падаваць скаргу. 26 жніўня 2021 года Следчы камітэт абвясціў, што завяршыў разгляд каля 5 000 скаргаў на жорсткае абыходжанне, атрыманых летам/восенню 2020 года, і ўсе яны былі адхіленыя як «непацверджаныя», а заявы аб перавышэнні службовых паўнамоцтваў, катаваннях і сэксуальным гвалце. Камітэт таксама назваў заяўнікаў «п'яніцамі», «хлусамі» і людзьмі з крымінальным мінулым, якія думалі, што, падаўшы скаргу, яны змогуць пазбегнуць крымінальнага пераследу. У рамках далейшых намаганняў па запалохванні і прыгнечанні палітычнай апазіцыі і іншадумства дзясяткі тысяч людзей былі абвінавачаныя па артыкуле 23.34 і іншым адміністрацыйным правапарушэнням, а сотні - у крымінальных злачынствах. З 9 па 14 жніўня «канвеерныя» сумарныя адміністрацыйныя працэсы праходзілі ў месцах пазбаўлення волі ў рамках закрытых слуханняў, якія не мелі асноўных працэсуальных гарантый і — па словах абвінавачаных — часта доўжыліся ўсяго некалькі хвілін. За рэдкім выключэннем суддзі ігнаравалі падсудных, нягледзячы на ​​бачныя пашкоджанні, калі тыя спрабавалі заявіць, што падвяргаліся катаванням або жорсткаму абыходжанню. У ходзе праверкі адзначаны шматлікія парушэнні правоў на належную прававую працэдуру і справядлівае судовае разбіральніцтва як у адміністрацыйных, так і ў крымінальных справах. Доступ адвакатаў да сваіх кліентаў быў абцяжараны, абвінавачаныя не мелі магчымасці канфідэнцыйна пагаварыць са сваімі адвакатамі, а адвакатам было адмоўлена ў адэкватным доступе да матэрыялаў справы або дастаткова часу для кансультацый і падрыхтоўкі абароны. Сведкі абвінавачання часта давалі паказанні ананімна праз Skype. Па крымінальных справах, у прыватнасці, па справах высокапастаўленых дысідэнтаў, слуханні былі зачыненымі, а адвакатаў абароны прымушалі падпісваць пагадненні аб невыдаванні. Адвакаты, якія абаранялі такія справы або расказвалі аб парушэннях правоў чалавека і адсутнасці вяршэнства закона або перадавалі справы ў праваабарончыя механізмы ААН, пазбаўляліся волі, падвяргаліся пераследам і запалохванням, ім пагражала пазбаўленне ліцэнзіі і дысцыплінарныя санкцыі. З моманту выбараў і па стане на лістапад 2021 года 36 адвакатаў былі пазбаўлены ліцэнзій альбо шляхам пазбаўлення ліцэнзіі, альбо шляхам страты сертыфіката, у адпаведнасці з працэдурамі, якім садзейнічалі адсутнасць незалежнасці Асацыяцыі адвакатаў і шырокі кантроль Міністэрства юстыцыі над юрыдычнай прафесіяй. Папраўкі да Закона аб адвакатуры і адвакатах, якія набылі моц у лістападзе 2021 года, яшчэ больш пашырылі паўнамоцтвы Міністэрства ў гэтай сферы. Запалохванне і пакаранне незалежных адвакатаў аказвае сур’ёзнае астуджальнае ўздзеянне на юрыдычную прафесію і фактычна пазбаўляе ахвяр парушэнняў правоў чалавека права на справядлівае разбіральніцтва і доступ да правасуддзя. Да траўня 2021 года ўлады абрынуліся з рэпрэсіямі на незалежныя СМІ, якія засталіся. 18 траўня сайт Tut. by, папулярнага інтэрнэт-партала навінаў, быў заблакаваны, супраць медыякампаніі была ўзбуджаная крымінальная справа аб падатковым махлярстве, а 15 журналістаў былі затрыманыя. 13 жніўня ягоныя сайты, сацыяльныя сеткі і лагатыпы былі абвешчаныя «экстрэмісцкімі матэрыяламі». 8 ліпеня ўлады заблакавалі тры сайты навін, у тым ліку «Наша Ніва», адзін са старэйшых СМІ ў Беларусі, правялі больш за 20 ператрусаў і арыштавалі 11 журналістаў. У лістападзе інфармацыйнае агенцтва БелаПАН і Белсат ТБ былі абвешчаныя «экстрэмісцкімі» арганізацыямі, як і Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода ў снежні. Да канца 2021 года 170 Telegram-каналаў і 13 СМІ таксама былі прызнаныя «экстрэмісцкімі», у офісах і дамах журналістаў было праведзена 146 ператрусаў, 32 журналісты былі затрыманыя. У кастрычніку ГУБАЗіК папярэдзіў, што падпіска на такі канал цягне за сабой крымінальную адказнасць за ўдзел у «экстрэмісцкім фармаванні». Да траўня 2021 года ў Беларусі ў сувязі з выбарамі было арыштавана і затрымана каля 37 000 чалавек, у тым ліку каля 13 500 у перыяд з 9 па 14 жніўня 2020 года. Гэтыя арышты і затрыманні, якія суправаджаліся незаконным ужываннем сілы, якія прычынілі сур’ёзныя цялесныя пашкоджанні і шкоду здароўю, і суправаджаліся катаваннямі і жорсткім абыходжаннем, уключаючы згвалтаванне, насілі масавы характар ​​і мелі на мэце аказаць ціск на насельніцтва, здушыць іншадумства і публічныя праявы апазіцыі дзейнаму прэзідэнту. 14 ліпеня 2021 года было праведзена 50 ператрусаў у офісах і дамах праваабаронцаў, 20 чалавек былі затрыманыя. Да кастрычніка 2021 года было закрыта каля 270 няўрадавых арганізацый, у тым ліку Беларускі Хельсінкскі камітэт, найстарэйшая праваабарончая арганізацыя ў Беларусі. Гэта вынік, як уяўляецца, узгодненых намаганняў па ліквідацыі любой незалежнай праваабарончай дзейнасці па барацьбе з парушэннямі і беспакаранасцю ў Беларусі, якая заслугоўвае даверу. Да канца 2021 года 969 чалавек (858 мужчын і 111 жанчын) знаходзіліся ў турме па палітычна матываваных абвінавачаннях. З ліку асуджаных некалькі чалавек атрымалі турэмныя тэрміны 10 гадоў і больш: напрыклад, Марыя Калеснікава была прыгаворана да 11 гадоў, а лідэры апазіцыі Сяргей Ціханоўскі, Мікалай Статкевіч і Ігар Лосік былі прыгавораны да 18, 14 і 15 гадоў адпаведна. Пасля выбараў па меншай меры каля 100 000 чалавек шукалі бяспекі за мяжой, у асноўным у іншых еўрапейскіх краінах. У многіх выпадках апытаныя выказвалі апасенні, што астатнія дамы члены іх сем’яў падвяргаюцца пераследам або запалохванню з боку ўлад. 24 верасня 2021 года Вярхоўны камісар зазначыў, што рэакцыя ўрада на спрэчныя выбары ў Беларусі мела галоўнай мэтай прыгнечанне крытыкі і нязгоды з палітыкай урада, а не ахову грамадскага парадку. Гэты вывад быў пацверджаны праведзенай экспертызай, якая таксама ўказала на актыўную палітыку па недапушчэнні ўстанаўлення ісціны, справядлівасці і адказнасці за ўчыненыя парушэнні. Улічваючы маштаб і характар ​​парушэнняў, выяўленых у дакладзе, іх шырока распаўсюджаны і сістэматычны характар, а таксама доказы афіцыйнай палітыкі, дасведчанасці і кіраўніцтва ў дачыненні да іх калектыўнага выканання шматлікімі дзяржаўнымі органамі, у прыватнасці ў дачыненні да масавых адвольных затрыманняў, ёсць дастаткова прыкмет, каб запатрабаваць далейшай ацэнкі наяўных доказаў з пункту гледжання прымяняльнага міжнароднага крымінальнага права. Савет па правах чалавека падкрэсліў неабходнасць прыцягнення да адказнасці за парушэнні правоў чалавека ў Беларусі і прасіў Вярхоўнага камісара садзейнічаць прыцягненню да адказнасці вінаватых і правасуддзя для ахвяр. Па меншай меры ў чатырох кампетэнтных юрысдыкцыях за межамі Беларусі былі распачатыя крымінальныя расследаванні ў сувязі з парушэннямі правоў чалавека і патэнцыйнымі міжнароднымі злачынствамі, учыненымі ў Беларусі. У сувязі з гэтым вельмі важна працягваць намаганні па зборы, дакументаванні і захаванні доказаў парушэнняў з мэтай садзейнічання будучым працэсам прыцягнення да адказнасці.

Павел Латушка ў сувязі з масавымі рэпрэсіямі ў адносінах да незалежных прафсаюзаў у Беларусі, лічыць прыярытэтным дамагацца прыпынення чалiнства праўладных прафсаюзаў у МАП У сувязі з распачатымі маштабнымі рэпрэсіямі супраць незалежнага прафсаюзнага руху — ператрусамі ў офісе Беларускага кангрэсу дэмакратычных прафсаюзаў, Свабодным прафсаюзе Беларусі, Свабодным прафсаюзе металургаў, Беларускім прафсаюзе Радыёэлектронікі, затрыманнямі старшыні БКДП Аляксандра Ярашука, намесніка старшыні Бяспекі прафсаюза Беларусі Мікалая Шараха і іншых актывістаў, Каардынацыйная рада большасцю галасоў прыняла заяву «Аб спыненні пераследу беларускіх незалежных прафсаюзаў». У якасці дадатку да заявы Павел Латушка ініцыяваў прапанову аб неабходнасці звярнуцца ў Міжнародную арганізацыю працы са зваротам аб прыпыненні чалiнства беларускіх праўладных прафсаюзаў, паколькі яны ні ў якай меры не абараняюць правы працоўных Беларусі. Дадзены дадатак таксама атрымаў падтрымку пры галасаванні ў Каардынацыйнай радзе. НАУ таксама заклікае міжнародную дэмакратычную супольнасць публічна выказаць рашучы пратэст супраць грубых парушэнняў правоў чалавека ў Беларусі і даць ацэнку дзеянням беларускіх уладаў, выкарыстоўваць усе магчымыя сродкі для ціску на рэжым, увядзення дадатковых санкцый за парушэнне правоў прафсаюзаў і працоўных у Беларусі.

Кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Павел Латушка і прадстаўнікі каманды НАУ — Уладзімір Астапенка і Валерый Мацкевіч —, а таксама саветнік Святланы Ціханоўскай Франак Вячорка правялі сустрэчу з Радай Беларускай Народнай Рэспублікі на чале са Старшынёй Рады Івонкай Сурвілай. Галоўныя тэмы, якія абмяркоўваліся падчас сустрэчы — пагрозы, якія ўзнікаюць ад дзейнасці рэжыма Лукашэнкі для незалежнасці Беларусі, вайна ва Украіне, якую ажыццяўляе Расія пры падтрымцы рэжыма Лукашэнкі і якая ставіць новыя выклікі для беларускага народа і захавання беларускай дзяржаўнасці. Адбыўся змястоўны абмен думкамі ўдзельнікаў сустрэчы. Дасягнута дамоўленнасць максімальнага ўзаемадзеяння ў мэтах захавання суверэнітэту і незалежнасці Беларусі. Падобная сустрэча адбылася ўпершыню і мае спрыяць узмацненню сувязей паміж дэмакратычнымі сіламі Беларусі новай хвалі і Радай БНР.

Якую ролю адыгрывае Беларусь у вайне супраць Украіны? Пытанне аб удзеле, ролі і статусе Беларусі ў вайне супраць Украіны, развязанай Расеяй, сёння з’яўляецца не толькі прадметам шматлікіх дыскусій, але таксама і адкрытых палітычных спекуляцый. Так званы «ўрад» беларускага дыктатара Лукашэнкі, які яшчэ нядаўна сцвярджаў, што менавіта з тэрыторыі Беларусі быў нанесены першы «прэвентыўны ўдар» [1] па Украіне яшчэ 23 лютага ў 23:00 [2] і што без Беларусі расейскае ўварванне ва Украіну было б немагчымым [3], сёння робіць зусім супрацьлеглыя заявы («нас увязалі ў гэтую вайну» [4]) і рассылае лісты ў МЗС-ы заходніх краін з адмаўленнямі любых «інсінуацый аб тым, што Беларусь якім-небудзь чынам уцягнутая ў баявыя дзеянні ва Украіне» [5]. Навошта гэта робіць нелегітымнаму «ўраду» Лукашэнкі, нам зразумела. Яны хочуць сысці ад адказнасці, дамагчыся зняцця санкцый або, як мінімум, пазбегнуць увядзення супраць Беларусі «люстраных» санкцый, аналагічных тым, якія ўводзяцца супраць Расеі. Але адмаўляе удзел Беларусі ў ваеннай агрэсіі не толькі рэжым Лукашэнкі. 13 сакавіка пытанне аб тым, удзельнічае ці не ўдзельнічае Беларусь у вайне супраць Украіны разглядалася ў дакладзе місіі АБСЕ «аб парушэннях міжнароднага гуманітарнага права і правоў чалавека, ваенных злачынствах і злачынствах супраць чалавечнасці, учыненых ва Украіне з 24 лютага 2022 года» [6]. Дакладчыкі зрабілі наступнае заключэнне: «Although Belarus allows its territory to be used to launch Russian attacks on Ukraine, the Mission considers that as of 1 April it is not a party to the International armed conflict, as long as it does not itself commit acts of violence or other acts that would constitute direct participation in the hostilities by persons attributable to Belarus». «Хоць Беларусь дазваляе выкарыстоўваць сваю тэрыторыю для нападу Расеі на Украіну, місія лічыць, што па стане на 1 красавіка яна не з’яўляецца бокам Міжнароднага ўзброенага канфлікту, калі сама не здзяйсняе актаў гвалту ці іншыя дзеянні, якія ўяўляюць сабой непасрэдны ўдзел у баявых дзеяннях асоб, якія прыпісваюцца Беларусі». Якія мэты пераследавалі дакладчыкі, даючы такую ацэнку, застаецца толькі здагадвацца. Аднак сугучнасць гэтай ацэнкі ролі з «афіцыйнай» пазіцыяй рэжыму Лукашэнкі не можа не насцярожваць і не выклікаць недаверу. Ці існуе ў такім выпадку па-сапраўднаму пераканаўчы адказ на пытанне пра ролю Беларусі ў вайне? Зразумела, так. Шуканы адказ безумоўна ёсць у Заходняй і ўкраінскай выведкі. Інакш пытанні ўзнікалі б ужо да прафесійнага ўзроўню разведчыкаў. Але пагадзіцеся, што сумнявацца ў іх прафесіяналізме, улічваючы высокую якасць дадзеных, перададзеных імі напярэдадні вайны і якія прадстаўляюцца цяпер — гэта проста абсурд. Адказ на гэтае пытанне ў выведкі ёсць, а значыць, ён ёсць і ў палітычнага кіраўніцтва як Украіны, так і саюзных ёй краін Захаду. Для нас відавочна, што нявызначанасць у пытанні ўдзелу альбо няўдзелу Беларусі ў вайне — палітычна матываваная. Аднак нам, дэмакратычным сілам і народу Беларусі, па-ранейшаму патрэбны адказ. Бо ад яго залежыць статус і будучыня нашай краіны па выніках вайны ў Украіне. А таксама і прынцыповае для нас пытанне аб прыцягненні рэжыму Лукашэнкі да адказнасці за саўдзел у гэтай вайне і здзейсненыя ў яе ходзе ваенныя злачынствы. Таму мы паспрабуем паставіць пытанне пра ролю Беларусі ў вайне інакш: хто націснуў на кнопку? Усё вельмі проста. Факты шматлікіх пускаў ракет па Украіне з тэрыторыі Беларуси [7] даказаныя, відавочныя і ні ў каго не выклікаюць сумненняў. Як і тое, што многія з гэтых ракеты уразілі свае мэты і забілі ўкраінскіх грамадзян. І зусім не важна, чые гэта былі ракеты — расейскія ці беларускія. Важна тое, хто націскаў на кнопку. Калі хоць аднойчы гэта зрабіў вайсковец Беларусі — гэта значыць, што Беларусь непасрэдна ўдзельнічае ў вайне і забівае ўкраінцаў. Гэта значыць, што АБСЕ дае ў корані няслушную ацэнку дзеянням беларускага боку з мэтай наўмыснага ўвядзення грамадскасці ў зман. Гэта значыць, што Украіна і Захад свядома хаваюць факт удзелу Беларусі ў вайне. Але таксама гэта значыць, што Беларусь павінна несці ўсю паўнату адказнасці за ўдзел у вайне супраць Украіны, уключаючы выплату рэпарацый. Калі ж усе пускі ракет здзяйснялі выключна расейскія вайскоўцы, то ўзнікае некалькі іншае пытанне. Якім чынам расейскія войскі атрымалі магчымасць выкарыстоўваць тэрыторыю і інфраструктуру Беларусі для вядзення вайны супраць Украіны? Як магло так атрымацца, што краіна, якая не ўдзельнічае ў вайне, стала плацдармам для яе вядзення? Адказ відавочны — Беларусь падвергнулася расейскай акупацыі. А ўлічваючы, што ні «ўрад» Лукашэнкі, ні беларуская армія ніякім чынам не перашкаджалі замежнай арміі ў ажыццяўленні ваенных дзеянняў супраць Украіны з тэрыторыі нашай краіны, то можна прыйсці да высновы, што дадзеная акупацыя адбылася з іх поўнага дазволу і згоды. Мы можам канстатаваць, што ў дадзеным выпадку функцыі акупацыйнай адміністрацыі ўскладзены на марыянеткавы «ўрад» Лукашэнка, які цалкам падкантрольны Крамлю. А значыць і ўсю адказнасць за са-ўдзел у расейскай агрэсіі супраць Украіны нясе марыянетачны рэжым Лукашэнкі. Гэта значыць, што пытанне аб удзеле Беларусі ў вайне ў прынцыпе неабходна ставіць інакш — яе саўдзельнікам з’яўляецца не сама Беларусь, а крамлёўская акупацыйная адміністрацыя на чале з Лукашэнкам. Менавіта так пытанне ставім мы, дэмакратычныя сілы Беларусі — марыянеткавы ўрад Лукашэнкі нароўні з Расеяй вінаваты ў развязванні вайны супраць Украіны. Менавіта яно дапусціла і спрыяла акупацыі Беларусі Расіяй і тым самым прадаставіла Пуціну тэрыторыю і ўсю неабходную інфраструктуру для перакідання і размяшчэння яго войскаў, ажыццяўлення ракетных і авіяцыйных удараў па тэрыторыі Украіны, а таксама для забеспячэння тылавой падтрымкі расійскай арміі, яе тэхнічнага і медыцынскага абслугоўвання. А значыць, ва ўсёй міжнароднай супольнасці, уключаючы Украіну, ёсць права патрабаваць неадкладнага вываду расейскіх акупацыйных войскаў з тэрыторыі Беларусі, г. зн. яе дэакупацыі, а таксама прыцягнення марыянеткавага рэжыму Лукашэнкі да адказнасці за вайсковую агрэсію супраць Украіны нароўні з Расеяй. Таксама гэта значыць, што неабходна цалкам сінхранізаваць санкцыі за ваенную агрэсію і ўжываць іх у роўнай ступені да Расеі і да рэжыму Лукашэнкі — і выкарыстоўваць іх у тым ліку як інструмент прымусу да высновы расейскіх войскаў з акупаванай Беларусі, што з’яўляецца крытычна неабходным крокам для спынення вайны, забеспячэння рэгіянальнай бяспекі і будучыні незалежнасці Беларусі. І нарэшце гэта значыць, што марыянетачны рэжым Лукашэнкі павінен атрымаць адпаведную міжнародна-прававую ацэнку, павінен быць цалкам пазбаўлены прызнання і палітычнай суб’ектнасці, і як следства — выключаны з любых міжнародных канфігурацый, уключаючы мірныя перамовы. А ўдзел Беларусі ў любых міжнародных арганізацыях павінен быць прыпынены да спынення акупацыі і з’яўлення прызнанага ў свеце дэмакратычнага ўрада. Аднак дамагчыся гэтага магчыма толькі ў выпадку міжнародна-прававога прызнання факту акупацыі Беларусі Расеяй. Дык хто ж націснуў на кнопку і якая роля Беларусі ў вайне супраць Украіны? Беларускі ваенны (а значыць Беларусь з’яўляецца прамой ўдзельніцай вайны) ці расійскі (а значыць краіна знаходзіцца пад расейскай акупацыяй і ваенным агрэсарам з’яўляецца не Беларусь, а акупацыйная адміністрацыя Лукашэнкі, цалкам падкантрольная Крамлю і якая дзейнічае ў інтарэсах Расеі)? Адказ на гэтае пытанне без сумневу ёсць ва ўкраінскай і Заходняй выведкі. А значыць ён павінен быць у кіраўніцтва Украіны і краін Захаду. І мы, беларусы, чакаем адказу, выразнага і адназначнага, які паставіць кропку ў палітычных спекуляцыях і заляцаннях Захаду з рэжымам Лукашэнкі. Адказу, які вызначыць статус і ролю Беларусі ў вайне супраць Украіны і прама пакажа на канкрэтных ваенных агрэсараў. Прыйшоў час назваць рэчы сваімі імёнамі. Бо ад гэтага наўпрост залежыць, ці будуць прыцягнутыя да адказнасці усе без выключэння вінаватыя ў развязванні крывавай вайны ў самым цэнтры Еўропы. А ад гэтага, у сваю чаргу, залежыць будучыня НАШАЙ краіны і бяспеку ўсяго рэгіёну. З якімі сёння гуляюць не толькі Пуцін і яго марыянетка Лукашэнкі, але, магчыма, і сам Захад.

Сёння Парламент Эстоніі і Сейм Латвіі першымі ў свеце прынялі вельмі важныя палітычныя і прававыя рашэнні і афіцыйна прызналі ваенныя злачынствы Расіі ва Украіне генацыдам. Гэта вялікі крок наперад на шляху прыцягнення ваенных агрэсараў да адказнасці на міжнародным узроўні. Народнае антыкрызіснае ўпраўленне вітае дадзенае рашэнне эстонскіх і латвійскіх парламентарыяў. Пры гэтым вельмі важна, што ў рашэнні латвійскага Сейма ўжо ўзнята пытанне аб суадказнасці рэжыму Лукашэнкі за ваенную агрэсію і злачынствы супраць Украіны. — Сейм выказвае ўпэўненасць што УСЕ, хто здзейсніў злачынствы супраць чалавечнасці і ваенныя злачынствы, будуць прыцягнуты да адказнасці. — Парламент Латвіі рашучым чынам асуджае ваенную агрэсію і шырокамаштабнае ўварванне ва Украіну з боку Расійскай Федэрацыі, ажыццёўленую пры падтрымцы і ўдзеле беларускага рэжыму. — І заклікае еўраатлантычную супольнасць і яе партнёраў тэрмінова ўвесці ўсёабдымныя санкцыі супраць Расійскай Федэрацыі, а таксама прыняць эквівалентныя рашэнні і ўвесці раўназначныя санкцыі супраць Беларусі як саўдзельніка расійскай ваеннай агрэсіі. Раней, 19 красавіка, наша каманда правяла кансультацыі з намеснікамі міністраў замежных спраў Эстоніі і Літвы, а таксама паслом Латвіі, падчас якіх партнёры пазначылі, што разглядаюць дзеянні рэжыму Лукашэнкі ў вайне супраць Украіны як саўдзел у агрэсіі і выступаюць за максімальную сінхранізацыю санкцый у адносінах да рэжыму Лукашэнкі і Расіі. Мы працягнем прыкладаць усе намаганні і выкарыстоўваем усе свае міжнародныя кантакты для таго, каб рэжым Лукашэнкі быў афіцыйна прызнаны ваенным агрэсарам і саўдзельнікам генацыду ва Украіне — нароўні з Расіяй. Гэтае пытанне будзе ўзнята падчас усіх бліжэйшых сустрэч каманды НАУ.

НАУ звярнулася ў Парламенцкую Асамблею Рады Еўропы з патрабаваннем пазбавіць прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі права прысутнасці на паседжанні ПАРЕ Яшчэ ў першыя дні вайны каманда Народнага антыкрызіснага ўпраўлення накіравала ў штаб-кватэру Парламенцкай Асамблеі Рады Еўропы зварот аб пазбаўленні дэлегацыі так званага Парламента Лукашэнкі права назіральніка ў ПАРЕ. Kіраўнік НАУ Павел Латушка быў праінфармаваны аб тым, што бюро Парламенцкай Асамблеі Рады Еўропы прыпыніла ўсе адносіны Асамблеі з рэжымам Лукашэнкі, які з’яўляецца са-агрэсарам у вайне супраць Украіны. Каманда НАУ працягвае працу па пазбаўленні рэжыму Лукашэнкі права прадстаўляць Беларусь на міжнароднай арэне. Час дзейнічаць!

Павел Латушка падчас кансультацый з упаўнаважаным па пытаннях Усходняй Еўропы МЗС Германіі Матыясам Лютэнбергам абмеркаваў магчымую рэакцыю на зварот так званага Міністра замежных спраў рэжыму Лукашэнкі Уладзіміра Макея. У МЗС Нямеччыны крытычна ўспрымаюць дэкларатыўныя заявы прадстаўнікоў рэжыму. Было адзначана, што рэжым нясе адказнасць за масавыя рэпрэсіі, учыненыя да пачатку вайны ў Беларусі, а таксама за саўдзел у агрэсіі супраць Украіны. Асобна Павел Латушка звярнуў увагу суразмоўцы на неабходнасць рэакцыі Еўрапейскага саюза на рэпрэсіі, якія працягваюцца і нарастаюць у дачыненні да грамадзянскай супольнасці Беларусі, затрыманні прадстаўнікоў прафсаюзаў і актывістаў, якія выступаюць супраць вайны ва Украіне. МЗС Германіі паведаміла, што ўжо распачала адпаведныя дзеянні па дыпламатычнай лініі ў сувязі з арыштамі прадстаўнікоў незалежных прафсаюзаў. Кіраўнік НАУ звярнуў увагу, што ЕС зменшыў увагу да тэматыкі адказнасці рэжыму за бесперапынныя рэпрэсіі, а таксама на магчымасць ініцыявання дадатковых санкцый у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Суразмоўцы пагадзіліся, што сённяшнія дзеянні рэжыму Лукашэнкі, які даў тэрыторыю Беларусі для ажыццяўлення агрэсіі ў дачыненні да Украіны, а таксама падаўлення грамадзянскай супольнасці Беларусі паставілі выклік захаванню незалежнасці краіны. Была адзначана важнасць падтрымкі з боку дэмакратычных краін намаганняў беларускага грамадства, накіраваных на дэакупацыю і захаванне суверэнітэту і незалежнасці Беларусі. Сустрэча з прадстаўніком МЗС Германіі з'яўляецца працягам кансультацый, якія праводзіць каманда НАУ з МЗС розных краін. Ужо адбыліся сустрэчы Паўла Латушкі з міністрамі, намеснікамі міністраў і прадстаўнікамі МЗС Швецыі, Польшчы, Чэхіі, Латвіі, Літвы, Эстоніі, Люксембурга, Францыі і Вялікабрытаніі.

Пра ўспрыманне беларусаў і прапаганду ў Беларусі 1. Праблему атрыманьня беларусамі эўрапейскіх візаў трэба разглядаць значна шырэй: “Якім чынам сёньня ацэньваецца Беларусь праз прызму дзейнасьці рэжыму Лукашэнкі?”. The problem of obtaining European visas by Belarusians should be considered much more broadly:«How is Belarus assessed today through the prism of the activities of the Lukashenko regime?». 2. На жаль, сёння трактаванне беларусаў выглядае так, што нас спрабуюць паставіць на адну планку з грамадзянамі Расіі. І гэта вынікі таго, што робіць Лукашэнка. Гэта яго віна. Таму для нас задача падзяліць дзеянні рэжыму ад падыходаў беларускага грамадства. Unfortunately, today the interpretation of Belarusians looks like we are being put on the same level as the citizens of Russia. And these are the results of what Lukashenko is doing. It’s his fault. Therefore, the task for us is to separate, in people’s mind, the actions of the regime from the approaches of the Belarusian society. 3. Нашае грамадства ўнутры Беларусі знаходзіцца ў газавай камеры часоў нацысцкай Германіі. Толькі газ падаецца не для таго, каб забіць, а для таго, каб задурманіць. Адурманьванне гэтым газам - гэта прапагандысцкія рэсурсы, якія выкарыстоўваюцца цяпер у Беларусі супраць вальнадумства і самавыяўлення, для таго, каб навязаць прапаганду рускага свету. Гэта падача газу ажыццяўляецца за кошт прапагандысцкіх сродкаў, якія выдзяляюцца з бюджэту Расіі для таго, каб як мага хутчэй зрабіць нас часткай гэтага рускага свету. Our society inside Belarus is like in the gas chamber of Nazi Germany. The gas is supplied not to kill, but to stupefy. And this gas is propaganda resources that are being used in Belarus against freedom of thought and self-expression, in order to impose propaganda of the Russian world. This gas supply is carried out at the expense of propaganda funds that are allocated from the Russian budget in order to make Belarusians part of this Russian world as soon as possible. Пра ўрад 1. Стварэнне ўрада — гэта не ініцыятыва, гэта палітычнае рашэнне. На сённяшні дзень ідуць актыўныя кансультацыі па пытанні стварэння часовага ўрада як нацыянальнага органа ўлады Рэспублікі Беларусь. The creation of a government in exile is not an initiative, it is a political decision. To date, there are active consultations on the establishment of the provisional government as the national authority of the Republic of Belarus. 2. Калі сёння ў Беларусі, часова акупаванай тэрыторыі, знаходзіцца ўзурпіраваўшы ўладу ўрад Лукашэнкі, які з'яўляецца марыянеткавым урадам і рэалізоўвае толькі інтарэсы Расійскай Федэрацыі і інтарэсы захавання інструмента ўлады ў руках узурпатара, то мы павінны гаварыць пра стварэнне сапраўднага народнага ўрада, які рэалізоўваў бы інтарэсы беларусаў. When today in Belarus, the temporarily occupied territory, there is a government of Lukashenko that has usurped power, which is a puppet government and implements only the interests of the Russian Federation and the interests of preserving the instrument of power in the hands of the usurper, then we must talk about the creation of a real people’s government that would pursue the interests of Belarusians. 3. Галоўнае, каб гэты ўрад прадстаўляў шырокае кола палітычных сіл, людзей, якія сёння дзейнічаюць у інтарэсах незалежнасці Рэспублікі Беларусь. The main thing is that this government should represent a wide range of political forces, people who are acting today in the interests of the independence of the Republic of Belarus. 4. Я не веру ў тое, што Лукашэнка дажыве да канца свайго кіравання на пасадзе, якую ён узурпаваў. Ёсць два сцэнары: Пуцін яго прыбярэ (гвалтоўна ці псеўдарэфармісцкім спосабам) альбо гэта зробяць беларусы, у тым ліку тыя, якія пайшлі ваяваць за Украіну. Узнікне сітуацыя, калі неабходна будзе браць уладу ў свае рукі. Ці яе возьмуць расейскія генэралы, ці яе возьме беларускі народ, які павінен нехта прадстаўляць. Сёння ёсць патэнцыйная магчымасць стварыць такую структуру — урад, які дэ-юрэ будзе прызнаны тады, калі ён будзе на тэрыторыі Беларусі, дэ факта гэты ўрад можа быць прызнаны практычна адразу, як толькі ён пачне камунікаваць з іншымі замежнымі дзяржавамі. Тады голас беларусаў будзе больш выразны, істотны, зразумелы і ў нейкай ступені які абвязвае для іншай краіны больш уважліва прыслухоўвацца і прымаць рашэнні ў інтарэсах беларускага народа. I do not believe that Lukashenko will live to the end of his rule in the position he usurped. There are two scenarios: Putin will remove him (forcibly or in a pseudo-reformist way) or Belarusians will do it, including those who went to fight for Ukraine. There will be a situation when it will be necessary to take power in hands. Either the Russian generals will take it, or the Belarusian people, who must be represented by someone, will do it. Today there is a potential opportunity to create such a structure — a government, which will be recognized de jure when it is on the territory of Belarus, de facto this government can be recognized almost immediately as soon as it begins to communicate with other foreign states. Then the voice of Belarusians will be clearer, more substantial, understandable and to some extent binding for another country to listen more carefully and make decisions in the interests of the Belarusian people. 5. Калі будзе створаны Урад, узнікне вельмі важны момант, мы зможам сказаць: «Мы адлучаем беларускае грамадства ад рэжыму. У нас ёсць свой урад, які прадстаўляе Беларускі народ, які прыгнятаецца ў Беларусі, які саджаюць у турму, мучаць, катуюць, выганяюць з краіны». When the government is created, a very important moment will arise, we will be able to say: "We are separating the Belarusian society from the regime. We have our own government, which represents the Belarusian people, who are oppressed in Belarus, who are imprisoned, tortured, expelled from the country." 6. Такі інстытут як урад неабходны. Але вельмі важна не фармальнасць яго стварэння, а тое, хто ў ім будзе (павінна быць шырокае кола палітычных сіл, людзей, якія сёння дзейнічаюць у інтарэсах незалежнасці Беларусі), якую праграму ён прыме, і ці будзе гэта праграма дзеяння, а не балбатні. Патрэбны вельмі дакладныя і канкрэтныя пункты, якія неабходна рэалізоўваць і якія будуць рэалізоўвацца. Толькі так яно зможа заняць сваё месца пад сонцам. Such an institution as the government is necessary. But what is very important is not the formality of its creation, but who will be in it (there should be a wide range of political forces, people who are acting in the interests of Belarus' independence), what program it will adopt, and whether it will be a program of action, and not empty chatter. We need very clear and specific points that need to be implemented and that will be implemented. This is the only way it can find its place in the sun. Пра незалежнасць Беларусі 1. Наша нацыянальная ідэя - гэта дзяржава Рэспубліка Беларусь, гэта выжыванне і далейшае існаванне і развіццё беларускай нацыі. Our national idea is the state of the Republic of Belarus, it is the survival, further existence and development of the Belarusian nation. 2. Для нас сёння самай галоўнай пагрозай для бяспекі і суверэнітэту Беларусі з'яўляецца знаходжанне расейскіх узброеных сілаў на тэрыторыі Беларусі. Але гэтае пытанне не толькі сённяшняга дня. Пытанне акупацыі фактычна пачало паступова наступаць з моманту ўзурпаванай Лукашэнкам улады ў Рэспубліцы Беларусь. For us today, the most important threat to the security and sovereignty of Belarus is the presence of Russian armed forces on the territory of Belarus. But this is not just a question of today. The issue of occupation actually began to advance progressively from the moment Lukashenko usurped power in the Republic of Belarus. 3. Ён [Лукашэнка] трапіў пад поўны кантроль Крамля, які нарастае з такой сілай, што сёння ён фактычна шмат у чым страціў суб'ектыўнасць. He [Lukashenko] has come under the full control of the Kremlin, which is growing with such force that today he has actually lost much of his subjectivity. 4. У чым Лукашэнка рэалізуе інтарэсы беларускага народа? Ён стварае эканамічныя ўмовы для разьвіцьця краіны? Не. Ён стварае магчымасці для самарэалізацыі чалавека? Не. У нас выконваюцца правы чалавека? Не. У нас ёсць будучыня пры такім кіраўніцтве? Не. Нашым цікавасцю з'яўляецца вайна ва Ўкраіне? Не. Нашым інтарэсам з'яўляецца прадастаўленне тэрыторыі Беларусі для агрэсіі? Не. На ўсе пытанні адказ «Не». How does Lukashenko promote the interests of the Belarusian people? Does he create economic conditions for the development of the country? No. Does he create opportunities for a person’s self-realization? No. Does he respect human rights? No. Do we have a future under such leadership? No. Is the war in Ukraine our interest? No. Is it our interest to provide the territory of Belarus for aggression? No. The answer to all questions is "No". 5. Лукашэнка сёння парушае ўсё, што толькі магчыма. Пачынаючы ад базавых нацыянальных актаў і да міжнароднага права (канстытуцыю Беларусі, дамова аб сяброўстве, добрасуседстве і супрацоўніцтве з Украінай і г. д.). І ён робіць гэта не ў інтарэсах беларускага народа, а толькі ў інтарэсах Крамля і ўласных. Lukashenko is violating everything that is possible today. Starting from basic national acts and ending with international law (the Constitution of Belarus, the treaty of friendship, cooperation and partnership with Ukraine, etc.). And he does this not in the interests of the Belarusian people, but only in the interests of the Kremlin and his own interests. 6. Для нас галоўнае пытанне — гэта дэакупацыя, дамагчыся вываду расійскіх войскаў з тэрыторыі Беларусі. Гэта адпавядае інтарэсам беларускага народа, гэта адпавядае інтарэсам рэгіянальнай бяспекі, бяспекі Украіны і гэта адпавядае інтарэсам бяспекі і ЕС. For us, the main issue is de-occupation of Belarus, to achieve the withdrawal of Russian troops from our territory. It meets the interests of the Belarusian people, it meets the interests of regional security, the security of Ukraine and it also meets the interests of the EU security. 7. У Беларусі знішчаецца ўсё нацыянальнае: школа, мова, кіно, тэатр. Дзе нашае права на існаванне? Для Расіі Беларусь не існуе як дзяржава. Belarussian school, language, cinema, theater are being destroyed in Belarus. Where is our right to exist? For Russia, Belarus does not exist as a state. 8. Пра магчымасць дыялогу з Лукашэнкам: «Я не веру ў тое, што Лукашэнка вызваліць усіх палітычных зняволеных, што ён адновіць незалежныя СМІ, НДА. Пытанне толькі адно - неіснаванне Лукашэнкі пры ўладзе. Толькі гэта дае нам падставу для таго, каб змяніць сітуацыю. Для гэтага трэба сацыяльныя санкцыі, палітычныя абмежаванні, неабходна паставіць пытанне аб крымінальнай адказнасці Лукашэнкі за злачынствы ва Украіне. Для прад'яўлення абвінавачання Лукашэнку дастаткова аднаго з двух фактаў: беларускія вайскоўцы ўдзельнічаюць у вайне на тэрыторыі Украіны, пра гэта гаворыць і сама Украіна, а таксама факт таго, што прадастаўленне тэрыторыі Беларусі для агрэсіі — гэта таксама агрэсія. Не трэба забывацца, што адзіным саюзнікам Пуціна з'яўляецца Аляксандр Лукашэнка». About the possibility of a dialogue with Lukashenko: "I don’t believe that Lukashenko will release all political prisoners, that he will restore independent media, NGOs. Only the non-existence of Lukashenko in power gives us a reason to change the situation. To do this, we need social sanctions, political restrictions, it is necessary to raise the question of Lukashenko’s criminal responsibility for crimes in Ukraine. One of two facts is enough to charge Lukashenko: Belarusian servicemen are participating in the war on the territory of Ukraine, Ukraine itself speaks about this, as well as the fact that providing the territory of Belarus for aggression is also aggression. We should not forget that Putin’s only ally is Alexander Lukashenko”. 9. Беларускія добраахвотнікі, якія змагаюцца за незалежнасць Украіну — гэта героі, гэта героі беларускай нацыі, якія сёння спрабуе ў значнай ступені змяніць вось гэта негатыўнае ўспрыманне беларусаў у Еўропе. Яны рызыкуюць сваім жыццём, ідуць дзеля таго, каб паказаць, што беларусы не з Лукашэнкам, беларусы не з Пуціным, беларусы за незалежнасць Украіны і за незалежную Рэспубліку Беларусь. Belarusian volunteers who are fighting for the independence of Ukraine are heroes, they are heroes of the Belarusian nation, they today are trying to significantly change this negative perception of Belarusians in Europe. They risk their lives to show that Belarusians are not with Lukashenko, Belarusians are not with Putin, Belarusians are for the independence of Ukraine and for the independent Republic of Belarus.

Інтэрв'ю Паўла Латушкі «Радыё Свабода premium» 13 красавіка 2022 года г. Прага Цырымонія ўшанавання памяці загінулых у канцлагеры Бухенвальд скончылася установай яшчэ адной крымінальнай справай супраць Вас. Раскажыце, як гэта адбывалася і наколькі сімвалічна тое, што ў Бухенвальдзе ад Беларусі вісеў бел-чырвона-белы сцяг Паступіла запрашэнне з прапановай прыняць удзел у цырымоніі, у тым ліку зачытаць тэкст, адзін з фрагментаў клятвы вязняў Бухенвальда і ўскласці вянкі. На цырымонію запрасілі прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці Беларусі, Расіі і Украіны. Вянок, як было напісана ў запрашэнні, будзе з нацыянальнай стужкай бел-чырвона-белага колеру, якую фонд сам ініцыятыўна замовіў. У наступным, пры падрыхтоўцы да цырымоніі, высветлілася, што сцяг на флагштоку дзяржаўны, і было прапанавана памяняць яго на бел-чырвона-белы сцяг, што і адбылося. Таму што гэта сцяг свабоднай Беларусі, сцяг Новай Беларусі, гэта наш гістарычны сімвал. Я лічу гэта вельмі важным рашэннем фонду і мы, дэмакратычныя сілы Беларусі, яго падтрымалі. Наступную рэакцыю Міністэрства замежных спраў Беларусі можна было спрагназаваць. Важна ведаць, што сцяг БССР быў створаны ў 1951 годзе яшчэ ў часы Сталіна. Бел-чырвона-белы сцяг — гэта сцяг Беларускай Народнай Рэспублікі. Адзін са стваральнікаў гэтага сцяга Клаўдзій Дуж-Душэўскі з’яўляўся вязнем канцэнтрацыйнага лагера ў часы Другой сусветнай вайны за тое, што ратаваў габрэяў. І казаць пра тое, што гэты сцяг звязаны з нацызмам гэта абсалютная хлусня. Рэакцыя нямецкага амбасадара мяне здзівіла. Я хацела б спытаць пра вашу рэакцыю як дыпламата, на рэакцыю нямецкага дыпламата, калі ён фактычна папрасіў прабачэння перад прадстаўнікамі Аляксандра Лукашэнкі. Я лічу, ужо не як дыпламат, а як палітык, памылковымі дзеянні пасла Германіі ў Беларусі. Фактычна, гэта была акцыя, арганізаваная прапагандай, арганізаваная Ліберальна-дэмакратычнай партыяй Гайдукевіча. Туды былі звезеныя асобы, якія ўдзельнічалі ў гэтай акцыі, прапагандысцкія каналы. Каналы, на якіх паказваюцца дэмакратычныя сілы Беларусі як злачынныя сілы. Калі нас паказваюць з шыбеніцамі на шыі, з пятлёй на шыі. Калі гаворыцца пра тое, што ва Украіне дзейнічаюць нацысты; пра тое, што расейскія войскі з’яўляюцца войскамі-вызваліцелямі. І ў гэты момант выходзіць амбасадар Нямеччыны і прыносіць прабачэнні. Можа быць, ён папрасіў прабачэння за 1120 палітычных зняволеных, якія сядзяць у турмах? Можа быць, мы пачулі голас амбасадара Нямеччыны ў абарону 50 тысяч арыштаваных, затрыманых у Беларусі? Можа быць, мы чулі ягоны голас асуджэння таго, што ракеты ляцяць з боку Беларусі ва Украіну і забіваюць мірных украінцаў; танкі заходзяць праз дзяржаўную мяжу? Можа быць, мы чулі яго асуджэнне самалётаў, верталётаў, якія стартавалі і забівалі ўкраінцаў? Я такога ад амбасадара Нямеччыны ня чуў, таму ў мяне гэта выклікае здзіўленне. Я спадзяюся, што ўрад Германіі належным чынам адрэагуе на гэта. Таму што тут існуе непаслядоўная палітыка. Мы ведаем, што ўрад Германіі яшчэ да вайны разглядала варыянт напраўлення новага пасла Германіі з уручэннем даверчых грамат Аляксандру Лукашэнку. І ў мяне былі на гэты конт сустрэчы ў Берліне. Нямеччына — вядучая краіна. Моцная краіна, палітычна і эканамічна. І ёй неабходна нарэшце заняць выразную, ясную і адназначную пазіцыю. Ці магчыма, каб беларускія дэмакратычныя сілы прадстаўлялі Беларусь больш шырока, напрыклад, удзельнічалі ў перамовах паміж Расеяй і Украінай? Я думаю, неабходна нам для сябе прыняць прынцыповае рашэнне, у якой якасці мы будзем прадстаўляць Беларусь на гэтых перамовах. Так, вядома на сённяшні дзень мы разумеем, што Лукашэнка не з’яўляецца легітымным прэзыдэнтам Беларусі, ён ўзурпаваў уладу. Выкарыстаў для гэтага сілу падаўлення ўсіх пратэстаў, правоў і свабод чалавека. І ўтрымлівае гэтую ўладу сілай, ён ня ўяўляе інтарэсаў Беларусі, ён з’яўляецца марыянеткай, выкарыстоўваецца Крамлём у сваіх інтарэсах. Бо тое, што ён падтрымлівае вайну ва Украіне парушае Канстытуцыю аб дружбе і супрацоўніцтве з Украінай. Гэта не адпавядае інтарэсам беларускага народа. Таму казаць пра тое, хто мог бы патэнцыйна прадстаўляць Беларусь на гэтых перамовах, гэта вядома ж дэмакратычныя сілы. І такі варыянт нельга выключаць, але ўсё ж. Дэмакратычныя сілы — гэта нешта агульнае такое, што можа быць не аформлена ў выглядзе інстытутаў. І я зноў стаўлю пытанне аб тым, пра што мы гаворым на працягу гэтых паўтары гады — што неабходна прымаць рашэнне і ствараць нацыянальныя органы ўлады, як органы, якія прадстаўляюць рэальныя інтарэсы беларусаў. Гэта складанае палітычнае рашэнне, якое сёння можа быць рэалізавана, на жаль, за межамі Беларусі. Але гэта з’яўляецца асновай для таго, каб у будучыні мы маглі забяспечыць захаванне незалежнасці і развіцця дзяржавы Рэспублікі Беларусь. Гэта важнае, найважнейшае палітычнае рашэнне, якое трэба прымаць. Калі мы яго не прымем, значыць мы будзем знаходзіцца ў гэтым працэсе вельмі доўга і спадзявацца на тое, што сітуацыя вырашыцца сама. Першае, што мы робім. Мы цяпер пачалі кампанію «Putin's puppet, Alexander Lukashenko, must be punished». Мы гаворым аб тым, што Лукашэнка з’яўляецца марыянеткай Пуціна, і гэтая кампанія была пачата ў Лондане. З’явіўся шэраг публікацый таксама ў італьянскай прэсе. Мы даносім гэтую пазіцыю усім Міністэрствам замежных спраў. НАУ ініцыявала рабочыя кансультацыі з максімальным шырокім лікам міністэрстваў замежных спраў. Кансультацыі ўжо адбыліся з міністрам замежных спраў Швецыі, намеснікам міністра замежных спраў Чэхіі, намеснік міністра замежных спраў Літвы, прадстаўнікамі лідараў Латвіі, Люксембурга, Францыі. Гэта ўсё для таго, каб данесці пазіцыю дэмакратычных сіл Беларусі, на ўсё тое, што адбываецца сёння ў нашай краіне. Данесці пазіцыю, што Лукашэнка з’яўляецца ў адпаведнасці з міжнародным правам, саўдзельнікам у агрэсіі, таму што падаў тэрыторыю Беларусі для нанясення ракетных і авіяўдараў па Украіне. Ён забяспечвае прадастаўленне цалкам ўсёй ваеннай інфраструктуры, дапамагае матэрыяльна і лагістычна. Нам паступіла інфармацыя, што былі прадастаўлены нават баепрыпасы з ваенных складоў Беларусі. Лукашэнка з’яўляецца саагрэсарам, падзяляць адказнасць Пуціна і Лукашэнкі было б памылкова. Гэта была б стратэгічная памылка, якую зрабіў Еўрапейскі Звяз у 2020, кіраваўся ёю ў 2021 годзе, і яе нельга паўтарыць менавіта ў гэты перыяд. Наступнае, чым мы займаемся ў НАУ гэта наш праект дэакупацыі Беларусі. Мы разглядаем Беларусь як часова акупаваную тэрыторыю. На тэрыторыі Беларусі знаходзяцца ўзброеныя сілы Расійскай Федэрацыі, мы ведаем як яны паводзяць сябе ў Брэсцкай і ў Гомельскай вобласці. Яны не падпарадкоўваюцца заканадаўству Беларусі, Лукашэнка ня можа ім даваць ніякіх указанняў сёння. Фактычна Беларусь знаходзіцца ў статусе часовай акупацыі. Прызнанне гэтага статусу гарантуе тэрытарыяльную цэласнасць Беларусі і не дае нам вельмі сур’ёзныя аргументы не здымаць санкцыі з Расійскай Федэрацыі да тых часоў, пакуль Узброеныя сілы Расійскай Федэрацыі не адпусцяць тэрыторыі Беларусі. Мы выдатна разумеем, што ўнутраныя пратэсты пры наяўнасці расейскіх узброеных сіл у Беларусі будуць значна больш складанымі, яны будуць цяжка рэалізуюцца. Таму гэта адзін з ключавых момантаў, якім мы зараз займаемся. Лукашэнка павінен сядзець на лаве падсудных таксама як і прадстаўнікі рэжыма Расеі. Шмат спрэчак вядзецца пра калектыўную віну беларусаў за саўдзел Беларусі ў вайне. Як вы глядзіце на гэтае пытанне? Гэта цяжкае пытанне. З аднаго пункту гледжання, прызнанне Беларусі часова акупаванай тэрыторыяй азначае пазіцыю, што кампенсацый, якія будуць выплачвацца Украіне ад Расейскай Федэрацыі, Беларусь можа пазбегнуць. Не хацелася б казаць пра матэрыяльныя каштоўнасці, калі гінуць людзі, забіваюць дзяцей, жанчын, проста украінцаў на тэрыторыі Украіны. Вядома ёсць разуменне калектыўнай адказнасці беларускага народа, таму нам было вельмі важна не дазволіць, каб войскі Беларусі ўвайшлі на тэрыторыю Украіны. Я характарызаваў гэта як гістарычную катастрофу для адносін паміж беларускім і украінскім народам, яе нельга дапусціць. Нават пры тым, што войскі не ўвайшлі, мы ўжо бачым наступствы. Ва Украіне ініцыюецца, напрыклад, перайменаванне станцый метро; адмяняецца права вывучэння беларускай літаратуры; адмяняецца прызнанне дыплома аб вышэйшай адукацыі. Трэба падзяляць дзеянні рэжыму Лукашэнкі. Таму што гэта не вайна Беларусі і беларусаў, гэта вайна рэжыму Лукашэнкі. Гэта вайна Расеі і рускіх, якія падтрымліваюць дзеянні Пуціна. Большасць беларусаў выступаюць супраць і паказваюць гэта праз дзеянні. Фактычна створана Нацыянальна-Вызваленчы рух. Хлопцы, якія цяпер ваююць ва Украіне — яны змагаюцца за незалежнасць Украіны і Беларусі. Партызаны, якія выходзяць на рэйсавы вайну, таксама частка руху. Кібер партызаны, валанцёры, якія дапамагаюць тым, хто павінен выязджаць з Украіны. Самвыдат, пратэстныя акцыі, кааліцыя пратэстных двароў. І дзякуй гэтым людзям, якія гэта робяць. Гэта ўсё разам фактычна нацыянальна-вызваленчы рух. Можа быць яно не пазначана ў такім вялікім маштабе, але тое, што мы павінны рухацца ў гэтым кірунку, я ўпэўнены. І гэта таксама палітычнае рашэнне, якое трэба прыняць дэмакратычным сілам. Калі мы гаворым аб прызнанні дэмакратычных сіл Беларусі за мяжой, павінен узнікнуць дуалізм улады. Калі яго няма — хто можа ўдзельнічаць у перамовах? Лукашэнка? Якіх гарантый ён будзе дамагацца? Ён будзе дамагацца толькі самавыжывання, для таго каб захаваць ім жа самім узурпаваную ўладу. Ён не будзе дзейнічаць у інтарэсах Беларусі. Калі ўзнікае інстытут улады ў выгнанні, гэта значыць можна ставіць пытанне шырэй — блакаванне ўсіх магчымых замежнапалітычных кантактаў рэжыму Лукашэнкі, выключэнне з міжнародных арганізацый. Гэта рашэнне, якое пераспела, не тое што недаспела. Яно павінна быць прынята. З іншага боку, мы ведаем пра тое, што літаральна некалькі дзён таму, Уладзімір Макей, Міністр замежных спраў Беларусі, рэалізуючы ўказанне Лукашэнкі, разаслаў у міністэрства замежных спраў Еўрапейскага Саюза, ЗША і Вялікабрытаніі ліст. У ім гаворыцца аб тым, што ўдзел Беларусі ў вайне супраць Украіны — гэта інсінуацыя. Гэта значыць рэжым Лукашэнкі не спіць, ён выкарыстоўвае каналы разведвальных службаў. Таму што дыпламаты не размаўляюць, рэжым усё ж знаходзіцца ў ізаляцыі. І яны выходзяць на камунікацыю, спрабуюць даказаць Захаду: «не, мы тут ні пры чым». Як быццам увесь Захад аслеп, як быццам яны зачынілі вочы. Калі я кажу прадстаўнікам, не буду называць якіх паважаных краін, што Лукашэнка сам прызнаўся, што першы ракетны ўдар быў нанесены з тэрыторыі Беларусі 23-га лютага ў 23:00, для іх гэта выклікае здзіўленне. Я задаюся пытаннем: што робяць дыпламаты заходніх краін Беларусі? Што робіць Пасольства Германіі ў Беларусі, калі іх пасол папрасіў прабачэння. За што? Як ён інфармуе спадарыню Бербок, міністра замежных спраў? У мяне пытанне, калі мне адзін з міністраў замежных спраў распавядае, што мы захаваем тут пасольства Беларусі для таго, каб атрымліваць інфармацыю аб тым, што адбываецца ў Беларусі. Вы праўда разумееце нешта ў дыпламатыі? Гэта значыць вас беларускія дыпламаты рэжыму будуць інфармаваць аб тым, што адбываецца ў Беларусі? Ну тады вы будзеце сляпымі і глухімі. Заходнія дыпламаты, прачніцеся! Паўтараецца стратэгічная памылка, якая здзяйснялася на працягу пяцігоддзяў. Я быў у гэтым працэсе, я ведаю, як гэта адбываецца. І вы цяпер купляеце гэтую фіктыўную манету з боку Лукашэнкі. У адпаведнасці з тымі дадзенымі, якія мы атрымалі ў ходзе пасяджэння Савета бяспекі на мінулым тыдні, Лукашэнка даручыў выведцы выходзіць на ўсе знешнепалітычныя кантакты. Гучала слова «палітвязень». Лукашэнка хоча паўтарыць гісторыю гандлю з палітычнымі зняволенымі. Я ўдзячны, напрыклад, Міністэрству замежных спраў Чэхіі, якія выразна мне сказалі, што іх палітыка не зменіцца. Два гады таму яны адмовіліся ад кантактаў, і яны маюць вельмі дакладнае, рэальнае разуменне таго, што адбываецца ў Беларусі. Ці верым мы ў гісторыю, што Лукашэнка заўтра вызваліць 1120 палітычных зняволеных? Я не веру. Я хацеў бы, каб Статкевіч, Бабарыка, Ціханоўскі былі свабоднымі. Мне проста як чалавеку было б лягчэй. Гэта тыя саюзнікі, якія былі б разам і мы маглі б змагацца. Ці веру я ў гэта? Не, таму што я не веру Лукашэнку. Ён гэтага не зробіць, ён будзе баяцца. Мы верым, што ён адновіць 600 няўрадавых арганізацый? Калі Макей сказаў, што мы знішчым усю грамадзянскую супольнасць? Вы зараз чытаеце лісты ад Макея, а пасол Германіі ходзіць да Макея рэгулярна, вядзе нейкія канфідэнцыйныя перамовы. Вы верыце ў гэта? Я не веру. Мы можам уявіць, што ён дазволіць палітычным партыям дзейнічаць, што ў нас выбары будуць праходзіць на канкурэнтнай аснове? На жаль, сярод дэмакратычных сіл Беларусі таксама ёсць частка, якая спрабуе прадаць Захаду ідэю: «Давайце знізім градус стасункаў з Лукашэнкам, давайце паспрабуем дамовіцца, давайце прыйдзем да 25-га года і пойдзем на выбары». Хто верыць у тое, што пасля таго, як яшчэ ўчора мне тэлефануюць з Мінска і чалавека выклікаюць у КДБ за подпіс за Бабарыка? Хто верыць у тое, што ў 2025 годзе беларусы падпішуцца за альтэрнатыўнага кандыдата і не будуць баяцца? Я не веру. Я кажу заходнім палітыкам, Давайце зыходзіць з базавай ацэнкі гэтай сітуацыі: што магчыма, што рэальна, чаго няма і, зыходзячы з гэтага, будаваць стратэгію. Ці чутны голас дэмакратычнага грамадства Беларусі? Мы робім усё, каб быў чутны. Мы камунікуем, мы адправілі лісты ўсім міністрам замежных спраў. Прапанавалі правесці ў самыя найбліжэйшыя дні рабочыя кансультацыі на ўзроўні знешнепалітычных ведамстваў. Для таго, каб данесці ім пазіцыю неразумення ў беларускім грамадстве нераўназначнасці ацэнкі дзеянняў Лукашэнкі. Дагэтуль не заводзіцца тэзіс, што Лукашэнка з’яўляецца саўдзельнікам ваеннага злачынства. Так, у пэўных дакументах Еўрапейскага Звязу пры прыняцці першаснага пакета санкцый было гэта прапісана. Але зноў жа, гэта было прапісана не так, як павінна быць. І пытанне — што за гэтым ідзе? Вы ўступаеце ў камунікацыю альбо не? На жаль, ёсць такія сігналы. Я спадзяюся, што гэта толькі сігналы, гэтая ілюзія таго, што магчыма дамовіцца, проста не будзе запатрабаваная. Таму што занадта шмат урокаў паказала гісторыя, на прыкладзе і Беларусі пасля 2020 года, і Украіны ў сённяшнія дні. Нельга займацца самападманам. Фактычна заходнія палітыкі, напэўна могуць у нас павучыцца як змагацца за дэмакратыю і правы чалавека. Дэмакратыя і правы чалавека, свабода маюць цану. Еўрапейскі Саюз павінен за гэта плаціць? Напэўна так, таму што для іх гэта прынцыповыя каштоўнасці. Беларускі і ўкраінскі народ чым плацяць? Сваімі жыццямі, здароўем грамадзян, якіх забіваюць, садзяць палітычных зняволеных. Еўропа баіцца заплаціць грашыма, яна дыскутуе ўвесь час. Мы хочам плаціць жыццямі? Не. Еўропа хоча плаціць грашыма? Таксама не. Але разумееце, у чым розніца? Каштоўнасная і матэрыяльная. Дык можа быць настаў час, Еўропа, каб мы вас навучылі, што такое каштоўнасці? Як працуюць цяпер беларускія амбасады ў свеце? Пытанні беларускіх грамадзян там не вырашаюцца, раскажыце, што вам вядома аб гэтай сітуацыі? Амбасады цалкам ізаляваныя, няма ніякіх камунікацый палітычнага характару, эканамічныя сувязі проста спыненыя, ні адзін інвестар не будзе інвеставаць цяпер у Беларусь. Мы ведаем, што рэлакацыя бізнесу ажыццяўляецца. Адзін з праектаў, які вядзе наша каманда Народнага антыкрызіснага кіравання «Ні цэнта на вайну». Мы прапануем бізнэсам не сыходзіць з Беларусі, Мы прапануем бізнэсам спыніць, прыпыніць стасункі з Беларуссю, калі праз падаткі яны фінансуюць Лукашэнку і фінансуюць увесь гэты вайсковы сілавы апарат падаўлення і ў тым ліку вайну ў дачыненні да Украіны. Таму амбасады не займаюцца эканомікай, не займаюцца палітыкай, не займаюцца культурай, таму што ніхто цяпер не будзе ім дапамагаць. Фактычна выконваюцца консульскія функцыі. Мы ведаем, што беларуская дыяспара, якая выехала цяпер, яна шмат у чым абмежаваная і не гатовая ісці ў амбасады, таму што асцерагаецца пераследаў і затрымкі ў афармленні дакументаў. Мы стараемся знаходзіць сярод ўрадаў Еўрапейскага Саюза большае разуменне, як вырашаць праблему беларусаў. На жаль, мы бачым, што гэта вельмі складана, рэакцыя не зусім адэкватная. Гэта таксама наша праблема, таксама выклік. 2020-ы забыліся? Мы забыліся, што беларусы да гэтага часу змагаліся і змагаюцца? Прабачце, што я сёння звяртаюся да еўрапейскіх палітыкаў, я ўжо не дыпламат. Я палітык. Як чалавек, які мае восем крымінальных спраў, адно з якіх смяротнае пакаранне, я маю права задаць гэтае пытанне. Ад імя Віктара Бабарыка, Мікалая Статкевіча, Паўла Севярынца, Сяргея Ціханоўскага. Я маю права. Яны не могуць, Я магу. І таму я пытаюся: чаму такое стаўленне да беларусаў у Беларусі? Дзе ж каштоўнаснае разуменне правоў чалавека і свабод? У мяне пытанне да Андрэя Дапкюнаса, амбасадара Беларусі ў Вене. Які быў маім сябрам, з’яўляецца адным з сваякоў Янкі Купалы. А чым ён займаецца сёння? Ён займаецца забеспячэннем незалежнасці? З некалькімі амбасадарамі я размаўляў, як пачалася вайна. Усе мне сказалі «Ну разумееце, Павел Паўлавіч, мы цяпер займаемся тым, што абараняем незалежнасць краіны». Як вы абараняеце яе, калі расейскія войскі стаяць на тэрыторыі Беларусі? Калі знішчаны ўвесь імідж, уся рэпутацыя беларускага народа, дзяржавы Рэспублікі Беларусь? Што вы абараняеце? Рабіце так, як зрабіла Наталля Хвастова, консул Генеральнага консульства ў Мюнхене, вось гэта ўчынак. Яна жанчына, маці, адна, але яна зрабіла гэты крок. А вы? Вы проста слабакі. У што вы верыце цяпер? Што дае вам надзею? Я моцны чалавек. Дзякуй Богу, дзякуй маім бацькам, якія выхавалі мяне такім. Я вытрымаю, я веру ў перамогу. Мы сёння сустракаліся з беларусамі ў Чэхіі, і я казаў, што буду змагацца, наколькі хопіць сіл, здароўя. Таму што калі не я, то хто? Я не унікальны, я адзін «з». З тысяч, з мільёнаў. Кожны з нас павінен змагацца. Я веру ў тое, што Беларусь мае добрыя перспектывы незалежнай, свабоднай, дэмакратычнай краіны на карце Еўропы. Як сказаў адзін мой сябра: «Ну мы ж такая унікальная краіна! Шкада Караткевіч калісьці ў «Каласах пад сярпом тваім» напісаў: «хай будзе ў вас самае горшае ў свеце начальства!». Я веру ў тое, што будзе ў нас і краіна, і дзяржава і лепшае начальства. Можа не самае, але абавязкова лепш.

Прадстаўнікі МЗС Літвы, Латвіі і Эстоніі лічаць рэжым Лукашэнкі агрэсарам і зыходзяць з неабходнасці яго адказнасці за агрэсію супраць Украіны Павел Латушка і каманда НАУ правялі кансультацыі з міністрамі замежных справаў Швецыі, Польшчы, намеснікамі міністраў замежных справаў Чэхіі, Люксембурга, прадстаўнікамі МЗС Францыі, а таксама Вялікабрытаніі. У ходзе кансультацый, якія адбыліся сёння з намеснікамі міністраў замежных спраў Эстоніі і Літвы, а таксама паслом Латвіі, адзначана: Партнёры разглядаюць дзеянні рэжыму Лукашэнкі ў вайне супраць Украіны як саўдзел у агрэсіі. Тэма палітычных рэпрэсій з'яўляецца адной з ключавых для гэтых краін у выпрацоўцы нацыянальных пазіцый і абмеркавання прымаемых санкцый у дачыненні да рэжыму на ўзроўні ЕС. Указаныя краіны выступаюць за максімальную сінхранізацыю санкцый у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі і Расіі. Прапановы рэжыму аб наладжванні дыялогу з ЕС разглядаюць як фальшывыя. У ходзе кансультацый партнёры адзначылі, што акупацыя Узброенымі сіламі Расіі тэрыторыі Беларусі — ключавая пагроза для бяспекі як Украіны, так і Літвы, Латвіі, Эстоніі, а таксама рэгіянальнай бяспекі ў цэлым. Прадстаўнікі гэтых краін падтрымліваюць тэзу аб дэакупацыі тэрыторыі Беларусі. Павел Латушка таксама праінфармаваў аб кампаніях НАУ па прызнанні Беларусі часова акупаванай тэрыторыяй, "Punish Putin's Puppet" і "Ні цэнта на вайну". У бліжэйшы час адбудуцца сустрэчы членаў каманды НАУ з прадстаўнікамі Дзярждэпартамента ЗША, а таксама МЗС іншых краін ЕС для выпрацоўкі стратэгіі дзеянняў у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі.