Пошук па сайце

Выступ Паўла Латушкі на прэс-канферэнцыі, прысвечанай перадачы Урадам Літвы ў Офіс Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда ў Гаазе матэрыялаў аб трансгранічных злачынствах супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў 3 кастрычніка 2024, Варшава Уступнае слова Спадарыня Прэзідэнтка-элект Святлана Ціханоўская Спадар Старшыня Хельсінскага фонда па правах чалавека Мацей Навіцкі,  Паважаныя прадстаўнікі дыпкорпуса, Паважаныя прадстаўнікі СМІ, Спадары і спадарыні, Я вітаю ўсіх вас у «Музеі Вольнай Беларусі» і дзякую за ўдзел у сённяшняй прэс-канферэнцыі, прысвечанай перадачы ў Офіс Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда матэрыялаў аб трансгранічных злачынствах супраць чалавечнасці, учыненых рэжымам Лукашэнкі супраць беларускага народа. Упершыню ў гісторыі ў фокусе ўвагі Міжнароднага крымінальнага суда будзе кантэкст маштабных міжнародных злачынстваў у Беларусі, а менавіта злачынстваў рэжыму Лукашэнкі супраць чалавечнасці. Я раблю на гэтым асаблівы акцэнт. Гаворка ідзе менавіта пра злачынствы Лукашэнкі і ягоных памагатых супраць беларусаў.  Адначасова я хачу нагадаць, што ў турмах рэжыму Лукашэнкі на сёння знаходзіцца амаль 1 300 чалавек. Нягледзячы на тое, што з ліпеня на волю па так званых «памілаваннях» выйшла 115 чалавек, як мінімум 142 чалавекі за той жа перыяд былі прызнаныя палітвязнямі.  У межах «справы Каардынацыйнай рады» ў сувязі з выбарамі ў прадстаўнічы орган беларускіх дэмакратычных сіл рэжымам Лукашэнкі было завочна распачата 257 крымінальных спраў. У тым ліку і чарговая крымінальная справа супраць мяне. 105 крымінальных спраў было распачата супраць беларусаў за мяжой за святкаванне Дня Волі 25 сакавіка. І гэта толькі частка прыкладаў. Прыводзіць іх можна яшчэ вельмі доўга. Чаму я кажу пра гэта? Канвеер рэпрэсій, як і злачынстваў рэжыму Лукашэнкі супраць чалавечнасці, пераследу беларусаў за мяжой — не спыняецца, а толькі набірае абароты.  Злачынствы супраць чалавечнасці — гэта адзін з 4 найбольш цяжкіх відаў злачынстваў у разуменні міжнароднага права. Артыкул 5 Рымскага Статута Міжнароднага крымінальнага суда абвяшчае: «Юрысдыкцыя Суда абмяжоўваецца найбольш сур'ёзнымі злачынствамі, якія выклікаюць заклапочанасць ўсёй міжнароднай супольнасці. У адпаведнасці з Рымскім статутам Суд валодае юрысдыкцыяй ў дачыненні да наступных злачынстваў: злачынства генацыду, злачынствы супраць чалавечнасці, ваенныя злачынствы, злачынства агрэсіі». І менавіта на злачынствах супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў мы робім сёння акцэнт. На дадзены момант, дзякуючы звароту Урада Літвы, МКС мае доказы па трох відах злачынстваў супраць чалавечнасці , учыненых рэжымам Лукашэнкі:  дэпартацыя, пераслед беларусаў за мяжой, іншыя бесчалавечныя дзеянні аналагічнай цяжару. І хоць Беларусь не з'яўляецца дзяржавай-удзельніцай МКС, Суд можа ажыццяўляць сваю юрысдыкцыю ў выпадках, калі хаця б частка супрацьпраўных дзеянняў адбываецца на тэрыторыі дзяржавы-ўдзельніцы — у дадзеным выпадку ахвяры перасякалі тэрыторыі Літвы, Польшчы і іншых дзяржаў-удзельніц. Гэта значыць дадзеныя злачынствы носяць трансгранічны характар.  І менавіта гэтая акалічнасць дазволіла Літве як краіне-ўдзельніцы МКС накіраваць адпаведны зварот у Офіс Пракурора МКС.  Я зрабіў гэтае невялікае ўступленне для таго, каб мы з вамі выразна разумелі, пра што мы з вамі будзем падрабязней казаць сёння далей.  Выступ Паўла Латушкі Цягнік Мінск-Гаага з пасажырам па прозвішчы Лукашэнка прыйшоў у рух.  Для гэтага спатрэбіўся час. Магчыма, больш часу, чым хацелася. Але адваротнага шляху для Лукашэнкі больш няма. Народнае антыкрызіснае ўпраўленне пры падтрымцы Цэнтра права і дэмакратыі — «Justice Hub» ініцыявалі гэты працэс у красавіку 2023 года. У верасні 2023 года мы ўпершыню афіцыйна сустрэліся са спадарыняй намесніцай міністра юстыцыі Літвы Габіяй Грыгайце і абмеркавалі магчымасць падачы звароту Пракурору Міжнароднага крымінальнага суда для расследавання злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых аўтарытарным рэжымам Лукашэнкі. І вось Урад Літвы падаў зварот. А на сайце Міжнароднага крымінальнага суда 30 верасня 2024 года з'явілася кароткая заява ад пракурора Карыма Хана, што «ён можа пацвердзіць, што яго офіс правядзе папярэдні разгляд, каб вывучыць запыт». Кароткі выраз — але з велізарным значэннем. Што ж за ім хаваецца? Перш за ўсё , гэта жыцці, пакуты і страты сотняў тысяч ахвяр. Прайшоўшы праз жудасны каток рэпрэсій у Беларусі, катаванні, згвалтаванні, заключэнні, пазбаўленні асноўных правоў. Не маючы іншага выбару, яны пакінулі сваю радзіму ў пошуках прытулку ў Літве, Польшчы і іншых краінах. Яны пакінулі сваіх бацькоў, дзяцей, сяброў, не маючы магчымасці ўбачыць іх зноў. Яны пакінулі сваю маёмасць, пачынаючы жыццё з нуля. І цяпер, прайшоўшы праз усё гэта, насельніцтва, якое падвергнулася рэпрэсіям, стала ахвярай новай хвалі пераследаў. Рэжым працягнуў пераследаваць беларусаў за мяжой з жахлівай эфектыўнасцю. Судовыя пераследы, арышты сваякоў і сяброў, рыторыка нянавісці, пагрозы гвалту, запалохвання, канфіскацыя і знішчэнне маёмасці ў Беларусі — гэта толькі частка таго, што Лукашэнка і яго саўдзельнікі робяць сёння ў еўрапейскіх краінах. Па-другое , цягам 4 гадоў беларусы жылі ў стане поўнай асуджанасці. Наш народ, прайшоўшы праз пекла страт за мірную абарону дэмакратычных каштоўнасцяў, адчувае сябе пакінутым і забытым. Аднак цяпер сотні тысяч ахвяр здабылі надзею на справядлівасць. Спадзяванне, што аднойчы вінаватыя будуць прыцягнутыя да адказнасці. Па-трэцяе , праведзена неверагодная праца. Міністэрствам юстыцыі Літвы, юрыстамі і экспертамі, чые імёны я не магу назваць. Па сутнасці, створаны новы прэцэдэнт. Упершыню ў практыцы МКС дзяржава-ўдзельніца Рымскага статута перадала сітуацыю ў Офіс Пракурора ў дачыненні да дзяржавы, якая не з'яўляецца ўдзельнікам гэтага Статута. Я і мая каманда выказваем падзяку Літве, Міністэрству юстыцыі, асабіста намесніку міністра Габіі Грыгайце і кіраўніку Міжнароднага юрыдычнага прадстаўніцтва Рычарду Дзіковічу за іх узрушаючую працу. Я хачу таксама падзякаваць нашым юрыстам і маёй камандзе, Народнаму антыкрызіснаму ўпраўленню, дэпутату Еўрапейскага парламента Дайніюсу Джалімасу і яго арганізацыі «Justice Hub», а таксама замежным экспертам, якія ініцыявалі гэты працэс у красавіку 2023 года.  Я дзякую спадарыні Прэзідэнтцы-элект Святлане Ціханоўскай, за яе падтрымку. І асаблівая падзяка арганізацыям, якія ўваходзяць у МПАБ (Міжнародная платформа адказнасці для Беларусі). Асабліва хачу адзначыць праваабарончы цэнтр «Вясна» і Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі. Праведзеная праца запатрабавала выключнага прафесіяналізму, крэатыўнасці і мужнасці. І яе вынік увойдзе ў гісторыю У гісторыю Беларусі — таму што гэта першы і на сёння самы важны крок да дасягнення справядлівасці для беларускага народа, для сотняў тысяч ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых дыктатарам Лукашэнкам і яго саўдзельнікамі. Гэты дзень увойдзе і ў асабістую крымінальную справу дыктатара, які ўвойдзе ў гісторыю менавіта як міжнародны злачынец. На чацвёрты дзясятак гадоў свайго кіравання Лукашэнка стварыў цэлую дзяржаўную машыну, як ён кажа, «чыстак» грамадства. Усе нелаяльнае яго рэжыму насельніцтва падлягае праходжанню праз канвеер зверстваў. Грамадства падзелена на лаяльных і нелаяльных. Лукашэнка пастаянна называе беларусаў, якія падвяргаюцца рэпрэсіям, «беглымі», «палітычнымі», «востракапытнымі». Удумайцеся — у краіне з насельніцтвам у 9 мільёнаў чалавек дыктатарам здзейсненыя ўжо сотні тысяч (!) злачынстваў супраць чалавечнасці.  На дадзены момант Міжнародны крымінальны суд мае доказы па трох відах злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых рэжымам Лукашэнкі:  дэпартацыя; экстэрытарыяльны пераслед беларусаў; іншыя бесчалавечныя дзеі аналагічнай цяжару, учыненыя экстэрытарыяльна. Рэжым Лукашэнкі вымусіў грамадзянскае насельніцтва пакінуць Беларусь, стварыўшы атмасферу страху і тэрору. У выгнаных людзей не было выбару, каб застацца.  Аляксандр Лукашэнка разам з вышэйшымі чынамі ўрада, уключаючы ваенных, супрацоўнікаў органаў дзяржаўнай бяспекі, праваахоўных органаў, судовых органаў і іншых структур, разгарнулі кампанію супраць грамадзянскага насельніцтва Беларусі, якая ўключае ў сябе такія супрацьпраўныя дзеянні як: сур'ёзнае абмежаванне асноўных правоў; адвольныя затрыманні, пераследы і вынясенне судовых прысудаў; сур'ёзны супрацьпраўны гвалт; забойствы; сэксуальны гвалт; прычыненне фізічнай і псіхалагічнай шкоды; катаванні, бесчалавечнае і прыніжаючае годнасць абыходжанне; запалохванне і ціск; прымусовая праца; гвалтоўныя знікненні і многае іншае.  Гэтая кампанія вядзецца супраць грамадзянскага насельніцтва Беларусі і палітычных апанентаў рэжыму Лукашэнкі. Дзеянні рэжыму раўнасільныя шырокамаштабнаму і сістэматычнаму нападу на грамадзянскае насельніцтва ў рамках дзяржаўнай палітыкі, накіраванай на ліквідацыю любой апазіцыі і іншадумства. У сённяшнюю верхавіну, якая фарміруе і рэалізуе дадзеную палітыку, уваходзяць сам Аляксандр Лукашэнка, Мікалай Карпянкоў, Іван Церцель, Наталля Качанава, Юрый Караеў, Іван Кубракоў, Андрэй Швед, Дзмітрый Гара, Сяргей Хаменка, Іван і Наталля Эйсманты, Рыгор Азаронак, Андрэй Мукавозчык і іншыя. У рамках палітыкі нападу рэжым Лукашэнкі гвалтоўна перасяліў сотні тысяч беларусаў на тэрыторыю суседняй Літвы, Польшчы і іншых дзяржаў без падстаў, дазволеных міжнародным правам. Дэпартацыя з'яўляецца ключавой мэтай нападу рэжыму на грамадзянскае насельніцтва — любымі сродкамі пазбавіцца ад усіх крытыкаў і апанентаў, каб умацаваць аўтарытарную ўладу Лукашэнкі. Згодна з дакладам Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы за 2023 год і дакладам Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека за 2024 год, каля 300 000 беларусаў былі вымушаныя пакінуць Беларусь. Гэта прыкладна 3,5 % усяго насельніцтва краіны. Гэта шакавальныя, жудасныя лічбы. Выгнанню, дэпартацыі падвергнуўся кожны 30-ы беларус! І адбылося гэта ў выніку бесчалавечнага, жорсткага і зневажальнага годнасць абыходжання; палітычна матываваных прысудаў і турэмных зняволенняў; катаванняў; згвалтаванняў; забойстваў; пазбаўлення асноўных правоў.  І большасць ахвяр дэпартацыі знаходзяцца ў Польшчы і Літве.  Я падкрэсліваю гэта і паўтараю — гэта нават не дзясяткі, а сотні тысяч чалавек.  Ці пакінуў Лукашэнка гэтых людзей у спакоі, вымусіўшы бегчы з Беларусі? Не. Яго злачынствы супраць чалавечнасці працягнуліся. Пераслед беларусаў за мяжой ахоплівае комплекс дзеянняў рэжыму Лукашэнкі, які ўключае ў сябе:  пагрозы жыццю і здароўю; пераслед сваякоў у Беларусі; канфіскацыю маёмасці; вынясенне завочных прысудаў і палітычна матываваных прысудаў у парушэнне стандартаў справядлівага судовага разбору; адмова ў доступе да асноўных дзяржаўных паслуг (у тым ліку пазбаўленне беларусаў магчымасці мяняць пашпарты і атрымліваць іншыя неабходныя дакументы); атакі на дыскрымінацыйнай глебе ў дачыненні да пэўнай групы людзей (якую сам рэжым вызначыў як «беглых»); выкарыстанне мовы варожасці. Гэтая машына масавых злачынстваў не спыніцца сама. Калі не перасадзіць Лукашэнку з сядзення яе кіроўцы на сядзенне цягніка «Мінск — Гаага». І я веру, што нам гэта не проста ўдасца. Гэта ўжо адбываецца. Прыйшоў час для Лукашэнкі адказваць за злачынствы.  Прыйшоў час сілы права, якая атрымае верх над правам сілы. Цягнік Лукашэнкі ў Гаагу рушыў 30 верасня 2024 года.  І ён даедзе да месца прызначэння. Для Лукашэнкі няма і ўжо не можа быць адваротнага шляху. Запушчаны працэс правасуддзя незваротны. Мы заклікаем усе дэмакратычныя краіны, асабліва Польшчу, дзе сёння знаходзіцца большасць ахвяр злачынстваў рэжыму Лукашэнкі, доказы якіх былі перададзеныя ў МКС — далучыцца і падтрымаць працэс аднаўлення справядлівасці, які быў запушчаны Літвой. І распачаць аналагічныя дзеянні, каб надаць максімальную хуткасць цягніку «Мінск – Гаага».  Я дзякую Міністэрству замежных спраў Польшчы за афіцыйную пазіцыю, агучаную прэс-сакратаром Паўлам Уронскім, аб поўнай падтрымцы звароту Літвы ў Міжнародны крымінальны суд з боку МЗС Польшчы. Гэта вельмі важны сігнал.  Упэўнены, у нас не завышаныя чаканні да нашых партнёраў, а просьба выкарыстоўваць вашы магчымасці для прыцягнення Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў да адказнасці. Лукашэнка заўсёды марыў увайсці ў гісторыю. Яму гэта ўдалося. І яму ўжо ніколі не пазбавіцца ад гэтага. Ва ўсіх падручніках пра яго будуць успамінаць не як пра першага прэзідэнта, а як пра апошняга беларускага дыктатара і міжнароднага злачынцу.  І я хачу, каб гэта пачуў не толькі ён сам, але і яго асяроддзе, яго найбліжэйшыя дзяржаўныя служачыя, прапагандысты. Спытайце сябе, ці вы хочаце быць спадарожнікамі Лукашэнкі? Хочаце падсесці да яго ў цягнік да Гаагі?  А можа быць, нарэшце, прыйшоў час прыняць рашэнне — і сысці з гэтага цягніка. Не садзіцца ў яго зусім. Вы ведаеце, што для гэтага трэба зрабіць. Вы ведаеце, куды адпраўляць інфармацыю.  Я ўпэўнены, сярод вас вельмі шмат тых, хто гэтага хоча. Большасць з вас не здзяйснялі ніякіх злачынстваў. Кагосьці з вас вымусілі іх здзейсніць. Але ў вас ёсць шанец дапамагчы сабе, сваёй краіне, беларусам і правасуддзю. Не абмінайце яго. Выходзьце на сувязь. Лукашэнка думаў, што зможа «перагарнуць старонку» сваіх злачынстваў. Не. Яго «балада пра дыктатара» падышла да канца. Наступная станцыя — Гаага.  У 2020 годзе людзі выходзілі на вуліцы з плакатамі «Лукашэнка ў Гаагу!», «Трыбунал!». Ён думаў, што гэта проста лозунгі, якія засталіся ў мінулым? Не, гэта яго будучыня.  Сіла права павінна перамагчы над правам сілы. Неабходна вярнуць веру беларусаў у справядлівасць. Дэмакратыя абавязкова пераможа, калі наступіць адказнасць. Гісторыя новай Беларусі пачнецца з аднаўлення справядлівасці.  Надзвычай важна, каб Польшча і іншыя дэмакратычныя краіны падтрымалі намаганні Літвы.  Скарыстайцеся сваім правам згодна з артыкулам 14 Рымскага статута. Хай справядлівасць пераможа над беспакаранасцю. Гэтага хоча ўвесь беларускі народ. Гэта тое, што нас усіх аб'ядноўвае. Жаданне справядлівасці. Я перакананы, што новая Беларусь таксама стане краінай-удзельніцай МКС. А значыць беспакаранасць за міжнародныя злачынствы стане немагчымай у нашай краіне. Ніводны міжнародны злачынец не зможа пазбегнуць адказнасці ў новай Беларусі. Жыве Беларусь!

Выступленне Паўла Латушкі, намесніка кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, Пасла на прэс-канферэнцыі, прысвечанай прававым мерам рэагавання міжнароднай супольнасці на злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя цяперашнім аўтарытарным рэжымам Беларусі 1 кастрычніка 2024, Гаага Спадарыня Прэзідэнтка-элект, спадарыня намесніца міністра, Вашы Правасхадзіцельствы, спадарыні і спадары. Прайшло 375 дзён — амаль год — з таго часу, як мы ўпершыню афіцыйна сустрэліся са спадарыняй намесніцай міністра і кіраўніком Міжнароднага юрыдычнага прадстаўніцтва Міністэрства юстыцыі Літвы і абмеркавалі магчымасць падачы гэтага звароту. Сёння мы тут, у Гаазе. Зварот знаходзіцца ў Офісе Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда. На сайце Міжнароднага крымінальнага суда з'явілася кароткая заява ад пракурора Карыма Хана, што «ён можа пацвердзіць, што яго офіс правядзе папярэдні разгляд, каб вывучыць запыт». Кароткі выраз з велізарным значэннем. Што ён хавае? Перш за ўсё,  гэта жыцці, пакуты і страты сотняў тысяч ахвяр. Прайшоўшы праз жудасны каток рэпрэсій у Беларусі, катаванні, згвалтаванні, заключэнні, пазбаўленні асноўных правоў. Не маючы іншага выбару, яны пакінулі сваю радзіму ў пошуках прытулку ў Літве, Польшчы і іншых краінах. Яны пакінулі сваіх бацькоў, дзяцей, сяброў, не маючы магчымасці ўбачыць іх зноў. Яны пакінулі сваю маёмасць, пачынаючы жыццё з нуля. І цяпер, прайшоўшы праз усё гэта, насельніцтва, якое падвергнулася рэпрэсіям, стала ахвярай новай хвалі пераследаў. Рэжым працягнуў пераследваць нас за мяжой з жахлівай эфектыўнасцю. Судовыя пераследы, арышты сваякоў і сяброў, рыторыка нянавісці, пагрозы гвалту, запалохвання, канфіскацыя і знішчэнне маёмасці ў Беларусі — гэта толькі частка таго, што Лукашэнка і яго памагатыя робяць сёння ў еўрапейскіх краінах. Па-другое , цягам 4 гадоў беларусы жылі ў стане поўнай безнадзейнасці. Наш народ, прайшоўшы праз пекла страт за мірную абарону дэмакратычных каштоўнасцяў, адчувае сябе пакінутым і забытым. Аднак сёння сотні тысяч ахвяр здабылі надзею на справядлівасць. Спадзяванне, што аднойчы вінаватыя будуць прыцягнутыя да адказнасці. Па-трэцяе,  праведзена неверагодная праца. Міністэрствам юстыцыі Літвы, юрыстамі і экспертамі, чые імёны я не магу назваць. Па сутнасці, яны стварылі новы прэцэдэнт. Упершыню ў практыцы МУС дзяржава-ўдзельніца Рымскага статута перадала сітуацыю ў Офіс Пракурора ў дачыненні да дзяржавы, якая не з'яўляецца ўдзельніцай гэтага Статута. Праведзеная праца запатрабавала выключнага прафесіяналізму, крэатыўнасці і мужнасці. Я і мая каманда выказваем падзяку Літве, Міністэрству юстыцыі, асабіста намесніцы міністра Габіі Грыгайце і кіраўніку Міжнароднага юрыдычнага прадстаўніцтва Рычарду Дзіковічу за іх узрушаючую працу. Я хачу таксама падзякаваць нашым юрыстам і маёй камандзе, Народнаму антыкрызіснаму ўпраўленню, дэпутату Еўрапейскага парламента Дайніюсу Жалімасу і яго арганізацыі «Justice Hub», а таксама замежным экспертам, якія ініцыявалі гэты працэс у красавіку 2023 года. Паўтара года штодзённай працы. І вось вынік. Я дзякую спадарыні прэзідэнтцы-элект Святлане Ціханоўскай, за яе падтрымку. І асаблівая падзяка арганізацыям, якія ўваходзяць у МПАБ (Міжнародная платформа адказнасці для Беларусі). Асабліва хачу адзначыць праваабарончы цэнтр «Вясна» і Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі. Гэты дзень увойдзе ў гісторыю У гісторыю Беларусі — таму што гэта першы і на сёння самы важны крок да дасягнення справядлівасці для беларускага народа, для сотняў тысяч ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых дыктатарам Лукашэнкам і яго памагатымі. Гэты дзень увойдзе ў гісторыю. І асабістую гісторыю Лукашэнкі, а дакладней — асабістую крымінальную справу дыктатара, які ўвойдзе ў гісторыю менавіта як міжнародны злачынца. І вось пайшоў ужо чацвёрты дзясятак гадоў, як Лукашэнка будуе свой рэжым рэпрэсій і гвалту. І фарміраванне гэтага рэжыму сапраўды блізка да сваёй «найвышэйшай кропкі». Удумайцеся — у краіне з насельніцтвам у 9 мільёнаў чалавек дыктатарам учыненыя ўжо сотні тысяч злачынстваў супраць чалавечнасці.  Лукашэнка стварыў цэлую дзяржаўную машыну, як ён кажа, «чыстак» грамадства. Усе нелаяльнае яго рэжыму насельніцтва падлягае праходжанню праз канвеер зверстваў. Грамадства падзелена на лаяльных і нелаяльных. Лукашэнка ўвесь час называе беларусаў, якія падвяргаюцца рэпрэсіям, «беглымі», «палітычнымі», «востракапытнымі». Але прыйшоў час для справядлівасці і правасуддзя. Прыйшоў твой час, Лукашэнка, адказваць за гэтыя злачынствы. Прыйшоў час сілы права, якая атрымае верх над правам сілы.  Я хачу звярнуцца да вышэйшых чыноў яго рэжыму. Цягнік Лукашэнкі ў Гаагу крануўся сёння. Лукашэнка ўжо знаходзіцца ў ім. І ён даедзе да месца прызначэння. Цяпер ужо — без варыянтаў. Для Лукашэнкі няма шляху назад. Запушчаны працэс правасуддзя незваротны. Мы заклікаем усе дэмакратычныя краіны далучыцца і падтрымаць працэс аднаўлення справядлівасці, які быў запушчаны Літвой. І распачаць аналагічныя дзеянні, каб надаць максімальную хуткасць цягніку «Мінск – Гаага».  Упэўнены, у нас не завышаныя чаканні да нашых партнёраў, а просьба выкарыстоўваць вашы магчымасці для прыцягнення Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў да адказнасці. Лукашэнка заўсёды марыў увайсці ў гісторыю. Яму гэта ўдалося. І яму ўжо ніколі не пазбавіцца ад гэтага. Ва ўсіх падручніках пра яго будуць успамінаць не як пра першага прэзідэнта, а як пра апошняга беларускага дыктатара і міжнароднага злачынцу.  І я хачу, каб гэта пачуў не толькі ён сам, але і яго асяроддзе, яго найбліжэйшыя дзяржаўныя служачыя, прапагандысты. Спытаеце сябе, вы хочаце быць спадарожнікамі Лукашэнкі? Хочаце падсесці да яго ў цягнік да Гаагі?  А можа быць, нарэшце, прыйшоў час прыняць рашэнне — і сысці з гэтага цягніка. Не садзіцца ў яго зусім. Вы ведаеце, што для гэтага трэба зрабіць. Вы ведаеце, куды адпраўляць інфармацыю.  Я ўпэўнены, сярод вас вельмі шмат тых, хто гэтага хоча. Большасць з вас не здзяйснялі ніякіх злачынстваў. Кагосьці з вас вымусілі іх здзейсніць. Але ў вас ёсць шанец дапамагчы сабе, сваёй краіне, беларусам і правасуддзю. Не выпускайце яго. Выходзьце на сувязь. Лукашэнка думаў, што зможа «перавярнуць старонку» сваіх злачынстваў. Не. Яго «балада пра дыктатара» падышла да канца. І так, мы выключым цябе, Лукашэнка, з вялікай палітыкі. Як і абяцалі. Ты — злачынца. Наступная станцыя — Гаага.  Памятаеш, з якімі плакатамі людзі выходзілі на вуліцы ў 2020-ым? «Лукашэнка ў Гаагу», «Трыбунал». Ты думаў, што гэта проста лозунгі, якія засталіся ў мінулым? Не, гэта твая будучыня.  Сёння сіла права перамагае. Сёння мы разам аднаўляем веру беларусаў у справядлівасць. Мы пішам гісторыю новай Беларусі. Якая пачнецца пасля суда над дыктатарам. Немінучага суда.  Мы заклікаем усе дэмакратычныя краіны падтрымаць намаганні Літвы . Скарыстайцеся сваім правам згодна з артыкулам 14 Рымскага статута. Хай справядлівасць пераможа над беспакаранасцю. Гэтага хоча ўвесь беларускі народ. Што нас усіх аб'ядноўвае. Жаданне справядлівасці. Я падтрымліваю сённяшнюю заяву кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі Святланы Ціханоўскай. Ратыфікацыя Рымскага статута новай Беларуссю гарантуе, што беспакаранасць за міжнародныя злачынствы стане немагчымай у нашай краіне. Ніводны міжнародны злачынца не зможа пазбегнуць адказнасці ў новай Беларусі. Жыве Беларусь!

Чаму realpolitik у дачыненні да рэжыму Аляксандра Лукашэнкі асуджаны на правал Арыгінал артыкула: novayagazeta.eu «Калі б у мяне папрасілі парады прадстаўнікі беларускай апазіцыі, я б параіў ім пагадзіцца на ўсё, што скажа Лукашэнка, у абмен на свабодныя парламенцкія выбары і парламенцкую недатыкальнасць» , — сказаў нядаўна былы міністр унутраных спраў Украіны Юрый Луцэнка ў інтэрв’ю незалежнаму беларускаму медыя « Zerkalo.io ». Бачыць такія заявы прымушае мяне разважаць пра тое, наколькі моцная вера ў дэмакратыю сярод тых, хто меў шчасце бачыць яе на практыцы і жыць у дэмакратычнай краіне. Як яна здаецца безумоўнай людзям з усталяваным дэмакратычным мысленнем. І як гэтая вера часам можа прыводзіць да здагадкі, што рэжымы, якія дыяметральна процілеглыя дэмакратыі, могуць добраахвотна пагадзіцца на плаўны пераход да дэмакратыі і самі пагадзіцца распачаць працэс свайго самазнішчэння. Тым часам Беларусь ужо чацвёрты дзесяцігоддзе жыве пад дыктатурай Лукашэнкі. І ў гэтым чацвёртым дзесяцігоддзі ясна відаць, што пераўтварэнне яго рэжыму з аўтарытарнай дыктатуры ў таталітарную набліжаецца да завяршэння. Любыя прыкметы паслаблення яго жалезнай хваткі, адлігі, лібералізацыі ці дэмакратызацыі тут абсалютна адсутнічаюць. Беларускі доктар сацыялогіі Генадзь Коршунаў у канцы ліпеня апублікаваў апошнюю частку свайго даследавання «Барометр рэпрэсій». Гэта абавязковае чытанне для ўсіх, хто сапраўды хоча зразумець цяперашні маштаб рэпрэсій у Беларусі. Яно дае дакладную ацэнку сітуацыі, заснаваную на фактах, а не на суб'ектыўных адчуваннях ці здагадках. У чацвёртым дзесяцігоддзі праўлення Лукашэнкі ёсць відавочныя прыкметы таго, што пераўтварэнне Беларусі з аўтарытарнай дыктатуры ў таталітарную практычна завершана. У прыватнасці, колькасць палітвязняў павялічылася, колькасць новых крымінальных спраў супраць беларусаў, якія не згодныя з рэжымам Лукашэнкі, дасягнула максімуму за апошнія чатыры гады, 50 тысяч чалавек былі затрыманыя з пачатку выбарчай кампаніі 2020 года, больш за 1700 беларускіх некамерцыйных арганізацый былі зачынены з 2021 года — і гэта кансерватыўныя ацэнкі. Сардэчна запрашаем у рэальнасць жыцця пад дыктатурай, альтэрнатыўную рэальнасць дэмакратыі, дзе дэмакратычнае мысленне часта памірае. Дэмакратычнае мысленне не дзейнічае і не можа дзейнічаць у такой альтэрнатыўнай рэальнасці, паколькі рэальнасць дыктатуры функцыянуе па зусім іншых правілах. Правілы простыя, і асноўны прынцып — «знішчай або будзь знішчаны». І ўсе гэтыя гады Лукашэнка быў заняты тым, што знішчаў сваіх апанентаў, журналістаў, мірных пратэстоўцаў ці палітвязняў. Ён знішчае грамадзянскія правы, свабоды, грамадзянскую супольнасць і прыватны бізнэс — усё, што ўяўляе ўнутраную пагрозу. Яго агрэсія даўно выйшла за межы Беларусі. Акрамя рэпрэсій унутры краіны, рэжым Лукашэнкі не адмаўляецца і ад знешняга тэрарызму: ці то захоп грамадзянскага самалёта, ці то запуск гібрыднай міграцыйнай вайны з ЕС, ці то накіраванне шпіёнаў і дыверсантаў у суседнія еўрапейскія краіны, ці то саўдзел у вайне супраць Украіны. Знішчай або будзь знішчаны. Мы ўсе бачылі ўварванне ва Украіну з тэрыторыі Беларусі 24 лютага 2022 года. Разню ў Бучы. Больш за 800 ракетных удараў, нанесеных з тэрыторыі Беларусі . Як мінімум 3500 украінскіх дзяцей, дэпартаваных непасрэдна рэжымам Лукашэнкі. Мы бачым дапамогу, якую рэжым Лукашэнкі аказвае Расіі ў абыходзе санкцый. Мы бачым масавую перадачу зброі ў Расію. Мы бачым вытворчасць зброі для Расіі беларускім ваенна-прамысловым комплексам. І хто можа забыць пра перавозку расійскай ядзернай зброі ў Беларусь? Мы бачым напады на польскіх памежнікаў. Мы бачылі забойства польскага салдата на мяжы. Мы бачылі дыверсіі і падпалы на польскай тэрыторыі. І, прабачце за асабісты погляд, але ў канцы ліпеня я даў паказанні ў польскай пракуратуры па справе падбухторвання да забойства. Мэтай быў я, і для гэтага павінны былі выкарыстоўвацца замежныя спецслужбы. Тым не менш мы да гэтага часу бачым прапановы, што з Лукашэнкам можна аб чымсьці дамовіцца. Ці пайсці на нейкія саступкі. На жаль, некаторыя прапановы зыходзяць нават ад людзей, якія называюць сябе прадстаўнікамі дэмакратычных сіл Беларусі. Прапановы прызнаць рэжым легітымным, вярнуць еўрапейскіх амбасадараў, перагледзець санкцыі, праводзіць «гнуткую палітыку» і кампрамісы з Лукашэнкам. Прапановы могуць выглядаць так, быццам яны з паралельнай рэальнасці, але гэта рэальнасць дыктатуры Лукашэнкі, і людзі, якія іх агучваюць, фактычна заклікаюць нармалізаваць і прыняць рэжым. Нягледзячы на тое, што гэта, па сутнасці, капітуляцыя, такія прапановы часткова абапіраюцца на заходнюю пазіцыю, якая пераважна неадназначная і непаслядоўная адносна рэжыму Лукашэнкі, што ў цяперашняй форме наўрад ці можна назваць стратэгіяй. Гэтая пазіцыя, падобна, заключаецца ў тым, каб аказваць ціск на рэжым, але не занадта моцны. Увесці гандлёвыя санкцыі, але не дапусціць занадта моцнага эканамічнага шоку. Гарманізаваць санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі і Расіі за вайну — але не цалкам. Абвясціць на самым высокім узроўні неабходнасць прыцягнуць рэжым Лукашэнкі да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці і ваенныя злачынствы — але не рэалізаваць гэта. І што бачаць такія рэжымы, як рэжым Лукашэнкі, у такой пазіцыі? Слабасць. Шанец працягваць свае злачынствы, працягваць тэрарызм, развязваць агрэсію. Бо адзіная мова, якую яны разумеюць, — гэта мова сілы. Яны не размаўляюць на іншай мове. У любыя паўмеры і спробы дыпламатыі яны бачаць праяву слабасці, прастору для манеўру і магчымасць павысіць стаўкі. І яны гэтым карыстаюцца. Мы назіраем пазіцыйныя дзеянні, тактыку рэакцыі, а не праактыўныя дзеянні. Гэта тактыка без стратэгіі. У рэшце рэшт, стратэгія прадугледжвае дакладна акрэсленыя мэты і дакладнае разуменне таго, чаго вы хочаце дасягнуць. І тактыка павінна набліжаць вас да гэтай мэты, спалучацца з гэтай стратэгіяй і актыўна спрыяць яе дасягненню. Якой павінна быць асноўная стратэгічная мэта Захаду ў адносінах да Беларусі? Я думаю, што гэта відавочна — дэмакратызацыя, а затым інтэграцыя Беларусі ў еўрапейскую супольнасць і еўрапейскую цывілізацыю. Ці магчыма гэта пры прадаўжэнні і замацаванні дыктатуры Лукашэнкі? Вядома, не. Ці магчыма дасягнуць чаго-небудзь, акрамя далейшага ўмацавання яго ўлады, палавінчатымі мерамі і саступкамі? Прызнаўшы рэжым легітымным? Зняўшы санкцыі, апраўдаўшы яго ад юрыдычнай адказнасці? Не, гэта немагчыма. Трыццацігадовае праўленне Лукашэнкі — найлепшы доказ гэтага, і аб’ектыўныя факты выразна вызначаюць траекторыю эвалюцыі рэжыму — таталітарная дыктатура, якая абараняецца суседняй імперыяй. Паўночная Карэя 2.0. Вы наўрад ці знойдзеце каго-небудзь, хто скажа, што realpolitik у дачыненні да дыктатараў, якія развязалі крывавыя войны, масавыя рэпрэсіі і генацыд, калі-небудзь была паспяховай «стратэгіяй». У сувязі з гэтым падыход realpolitik, прыхільнікі якога прапануюць кампрамісы з Лукашэнкам, ужо не проста ілюзія, самападман ідэалістычных дэмакратаў, якія лічаць, што паступовыя змены ў такой дыктатуры магчымыя і што ў ёй ёсць хоць бы зерне здаровага сэнсу і гнуткасці. Гэта зусім іншае. Гэта прызнанне права дыктатуры на існаванне. Але як толькі вы прызнаеце, што дыктатар, які жыве і кіруе па прынцыпе «знішчай або будзеш знішчаны», мае «права сілы», ён можа зрабіць толькі адзін вывад — што ён можа быць упэўнены ў сваёй уладзе і беспакаранасці. Гісторыя ведае шмат такіх прыкладаў. І вы наўрад ці знойдзеце каго-небудзь, хто скажа, што рэалпалітык у дачыненні да дыктатараў, якія развязалі крывавыя войны, масавыя рэпрэсіі і генацыд, калі-небудзь была паспяховай «стратэгіяй». І мы выразна бачым, да чаго прывёў гэты падыход у дачыненні да Лукашэнкі. Мы быццам бачым, але не хочам заўважаць. Ёсць паняцце «погляд на прыз», але калі справа даходзіць да стратэгіі ў дачыненні да Беларусі, адбываецца адваротнае. Без вызначэння і пастаноўкі мэты немагчыма перайсці ад тактыкі да стратэгіі. Чым даўжэй гэта зацягваецца, тым даўжэй беларускае пытанне застаецца крывацечнай ранай.

18 верасня 2024 года, г. Варшава Палац Красіньскіх Шаноўны Спадар Прэзідэнт Шаноўны Спадар Міністр замежных спраў Спадарыні і спадары Міністры Ваша правасхадзіцельства Паважаныя спадары і спадарыні, Прымаць гэтую высокую ўзнагароду — вялікі гонар. І вялізная адказнасць. Але я ведаю, што я не адзін, што беларусы — не адны. Бо разам з адказнасцю, мы адчуваем і вялізную падтрымку. Гэта магутная матывацыя для мяне асабіста і для ўсіх, хто змагаецца за дэмакратыю ў Беларусі. Я дзякую Капітулу ўзнагароды Салідарнасці імя Леха Валенсы, Спадару Прэзідэнту, Міністру замежных спраў Рэспублікі Польшча, Яго Эксэленцыі Радаславу Сікорскаму за Вашую ініцыятыву прысуджэння ўзнагароды беларусу. Успрымаю гэта як важны стратэгічны сігнал аб прыярытэтнасці дэмакратычных зменаў у Беларусі для знешняй палітыкі Польшчы. Дзякую сардэчна, Спадар Міністр. Дзякую кожнаму, хто змагаецца. У гэтай залі асабліва хачу падзякаваць былым кандыдатам у прэзідэнты Беларусі Аляксандру Мілінкевічу і Уладзіміру Някляеву, выбітнаму беларускаму гісторыку Уладзіміру Арлову, прадстаўніку беларускай меншасці Польшчы Яўгену Вапу, калегам і калежанкам з маёй каманды Народнага антыкрызіснага ўпраўлення і прадстаўнікам дэмакратычных сілаў Беларусі, усім прысутным сёння на цырымоніі за тое, што разам падзелім гэту важную падзею.  Дзякую ўсім, хто падтрымлівае барацьбу беларусаў за свабоду і дэмакратыю. Салідарнасць — гэта неверагодная сіла. Я хацеў бы выказаць словы падтрымкі і салідарнасці з Польшчай у гэтыя цяжкія дні. З усімі палякамі, якія пацярпелі ад паводкі. Хачу таксама выказаць сваё захапленне салідарнасцю польскага народа. Нашы сэрцы з вамі. І Польшча — прыклад таго, як сіла салідарнасці мяняе ход гісторыі. Вельмі многія беларусы чэрпаюць натхненне з руху Салідарнасці Леха Валенсы. І для мяне вялікі гонар быць удастоеным узнагароды імя чалавека, які змяніў ход еўрапейскай гісторыі. Перамога польскай Салідарнасці — гэта перамога для ўсёй Еўропы. Часткай якой з'яўляецца і Беларусь . І я веру, што беларуская Салідарнасць, уздым якой мы ўсе ўбачылі ў 2020 годзе, таксама пераможа. Веру таму, што ў нас ёсць ваш прыклад і ваша падтрымка. Польшча — стратэгічны партнёр для дэмакратычнай Беларусі. Сёння — для дэмакратычных сіл і грамадства. Заўтра — для дэмакратычнай дзяржавы. І гэта заўтра настане хутчэй, чым можа здавацца. Наша агульнае заўтра. Дазвольце разпавесці адну асабістую гісторыю. Калі я быў падлеткам і вучыўся ў школе, мы жылі ў адным пакоі з маім старэйшым братам, якога, на жаль, ужо няма на гэтым свеце. І ён увесь час, кожны дзень слухаў Polskie Radio, Program Pierwszy, навіны і як зараз памятаю Magazyn Muzyczny Rytm. Я памятаю тады пачуў песню «O Magdaleno». Не ведаю, хтосьці з прысутных ці памятае гэтую песню, але чаму я пра гэта гавару. Тады, калі я бачыў, што брат купляе польскія газеты – так, у той момант можна было набыць толькі «Trybunu Ludu», гэта былі 80-ыя – але тады зарадзілася маё жаданне вывучыць мову суседняй краіны. Потым культуру, гісторыю. І прыйшло разуменне таго, наколькі глыбока мы звязаны. Што Беларусь з'яўляецца часткай еўрапейскай гісторыка-культурнай спадчыны. Пазней, ужо будучы міністрам культуры, я меў гонар ажыццяўляць аднаўленне Нясвіжскага палаца, Мірскага замка — былых рэзідэнцый Радзівілаў, помнікаў ЮНЕСКА. Падтрымаць стварэнне музея Чэслава Немана. Будучы паслом, ініцыяваць адкрыццё помніка Адаму Міцкевічу ў Мінску. Гэта тое, што знаходзіцца ў Беларусі і належыць да беларускай гісторыі і культуры. І гэта тое, што адначасова звязвае нас, беларусаў і палякаў. Гэтых прыкладаў і сувязей значна больш. Мы звязаны агульнай еўрапейскай гісторыяй. Бо Беларусь — гэта еўрапейская краіна, беларусы — гэта еўрапейскі народ. Беларусь — гэта не Расія. І наша агульная еўрапейская гісторыя павінна працягвацца. Тым важней мець стратэгічных саюзнікаў на гэтым шляху — шляху вяртання Беларусі ў еўрапейскую прастору, у еўрапейскую сям'ю. Я перакананы, што стратэгічнае партнёрства з Польшчай, з ЕС у цэлым будзе прыярытэтным для свабоднай дэмакратычнай Беларусі. Яго пачатак ужо пакладзены — Польшча ўжо з'яўляецца нашым ключавым партнёрам і саюзнікам, уклад Польшчы ў падтрымку беларускіх дэмакратычных сіл і дэмакратычных памкненняў беларусаў немагчыма пераацаніць. Мы ўдзячныя польскаму ўраду і польскаму грамадству за дапамогу, якую вы аказваеце беларусам, якія вымушаны пакідаць сваю радзіму з-за масавых рэпрэсій.  І ўсё гэта вялікі задзел на будучыню, будучыню паўнавартаснага стратэгічнага партнёрства — партнёрства на ўзроўні дзяржаў. У мяне няма сумневаў, што гэтая будучыня наступіць. Бо я, як і мільёны беларусаў, веру ў дэмакратыю. Нават тады, калі некаторыя еўрапейскія дэмакратыі ў сабе сумняваюцца. Мой пасыл такім краінам — будзьце вельмі асцярожныя ў сваіх сумневах. Менавіта з сумневаў грамадства ў дэмакратычных каштоўнасьцях нараджаюцца такія як Лукашэнка. Усумніўшыся ў дэмакратыі, вы рызыкуеце вельмі хутка апынуцца пад іх уладай. Яны забяруць у вас свабоду, правы і годнасць. На дзесяцігоддзі адкінуць вашыя краіны ў развіцці, прамяняўшы яго на залежнасць ад танных расейскіх энерганосьбітаў. Я ведаю, што вы ўжо бачыце і чуеце такія словы. Будзьце асцярожныя. Гэта прыкметы таго, што дэмакратыя ў небяспецы. Польскі народ цудоўна ведае, як складана за яе змагацца, як складана яе набыць. Беларусы, на жаль, ведаюць, як лёгка яе згубіць. І якую цану нам даводзіцца плаціць, каб яе вярнуць. Рэжым Лукашэнкі здзейсніў сотні тысяч (!) злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі, уключаючы забойствы, масавыя катаванні, згвалтаванні міліцэйскімі дубінкамі жанчын, мужчын, дзяцей, масавыя дэпартацыі. Толькі за 4 гады пасля падзей 2020-га года ён пагрузіў краіну ў стан самых масавых рэпрэсій, якіх Еўропа не бачыла апошнія 50 гадоў. Гэта перманентнае рэпрэсіўнае пекла, якое не спыняецца ні на адзін дзень. Усе справаздачы праваабаронцаў гавораць аб тым, што рэпрэсіі толькі працягваюць нарастаць. У турмах рэжыму знаходзяцца 1330 на сённяшні дзень афіцыйна прызнаных палітвязняў. Сярод іх Лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, журналіст, актывіст польскай меншасці Анджэй Пачобут, былы кандыдат у прэзідэнты Мікалай Статкевіч, лінгвістка Наталля Дуліна, грамадска-палітычная дзяячка Марыя Калеснікава. Для таго, каб пералічыць усіх спатрэбяцца гадзіны… І гэта толькі сітуацыя ўнутры Беларусі. Але рэжым у сваіх злачынствах выйшаў далёка за яе межы. Польшча адчувае гэта на сабе. Дыверсіі. Шпіянаж. Інфармацыйная вайна і кібератакі. Рэпрэсіі польскай нацыянальнай меншасці. Міграцыйны крызіс, які працягваецца з 2021 года і які ўжо пацягнуў за сабой ахвяры з боку польскіх вайскоўцаў. Кроў забітага польскага салдата, Матэвуша Сітэка — на руках Лукашэнкі. Назавем рэчы сваімі імёнамі — рэжым Лукашэнкі вядзе сапраўдную гібрыдную вайну супраць Польшчы, Літвы, Латвіі, супраць Еўрапейскага саюза. І ён пачаў разбураць сістэму рэгіянальнай бяспекі задоўга да лютага 2022 года. А што адбылося далей? Акт агрэсіі. Так, менавіта так у тлумачэнні міжнароднага права называецца прадастаўленне рэжымам Лукашэнкі тэрыторыі і інфраструктуры для поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну. Разня ў Кіеўскай вобласці, уся гэтая кроў - на руках рэжыму Лукашэнкі. Больш за 800 ракетных удараў па Украіне з тэрыторыі Беларусі — на руках рэжыму Лукашэнкі. Перадача і вытворчасць зброі, аказанне Расіі дапамогі ў абыходзе санкцый, арганізацыя ваеннага злачынства: незаконнай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей у Беларусь - гэта тое, што робіць рэжым Лукашэнкі да гэтага часу. Хтосьці скажа вам — «не ўсё так адназначна». А нехта пойдзе далей і скажа, што ставіцца да ўсяго гэтага трэба «прагматычна». Бо нібыта такая Realpolitik. Але хіба нехта з прысутных рэальна гатовы пагадзіцца з тым, што ў XXI стагоддзі, у Еўропе будуецца таталітарная дыктатура, ідуць масавыя рэпрэсіі, здзяйсняюцца масавыя злачынствы супраць чалавечнасці, ваенныя злачынствы? Упэўнены, што не ўбачу ў зале паднятых рук. А значыць сёння, з гэтай залі Лукашэнка павінен атрымаць пасланне: Дыктатар, ты хочаш перагарнуць старонку? Не. Твая кніга ўжо скончылася. Сёння бандыт знаходзіцца ва ўладзе ў Беларусі. Учыняе 3 з 4 самых сур'ёзных міжнародных злачынстваў. Доказаў злачынстваў Лукашэнкі — цэлыя тамы. Але інструменты ў руках нашых партнёраў у дэмакратычных краінах. Я заклікаю задзейнічаць іх. Лукашэнка павінен быць аб'яўлены ў міжнародны крымінальны вышук. Адказнасць павінна наступіць. Трэба вярнуць веру беларусаў у справядлівасць, у эфектыўнасць дэмакратыі. Гавораць, што суседзяў не выбіраюць. Але ж гэта не зусім так. У Аб'яднанай Еўропы ёсць гэтая магчымасць — абраць. Абраць, з якой Беларуссю вы будзеце жыць па суседстве. Я звяртаюся да нашых еўрапейскіх партнёраў. Калі б сёння ў Мінску быў бы дэмакратычны ўрад, то поўнамаштабнай вайны Расіі супраць Украіны магло б не быць. Калі сёння купіць хлусню Лукашэнкі і пакінуць беларусаў адных у барацьбе з ягоным рэжымам, то вайна можа прыйсці ў Еўрапейскі саюз. Рэжым Лукашэнкі — гэта перманентная пагроза для еўрапейскай бяспекі. Гэта факт. Але ключ да бяспекі ў Еўропе — таксама ляжыць у Беларусі. У дэмакратычнай Беларусі. Большасць беларусаў не падтрымлівае вайну і не падтрымлівае Лукашэнку. Патэнцыял дэмакратычных перамен у Беларусі, патэнцыял беларускага грамадства — значна вышэйшы, чым у той жа Расіі. І мы разумеем, што будучыня Беларусі ў руках беларускага народа. У пачатку выступу я сказаў: прымаць гэтую ўзнагароду — вялікі гонар. Але гэта і вялізная адказнасць. Я ўдзячны за тое, што беларусам ёсць, з кім яе падзяліць. Бо наша агульная гісторыя — гэта наша агульная адказнасць. Мы пішам яе разам. Гісторыю будучыні — незалежнай, дэмакратычнай і еўрапейскай Беларусі. Я прысвячаю гэтую ўзнагароду майму бацьку Паўлу і старэйшаму брату Андрэю Латушку, якія да апошняга дня свайго жыцця змагаліся за свабодную Беларусь. Майму стрыечнаму брату Анатолю Латушку, палітычнаму зняволенаму. Я абавязаны перад імі працягваць барацьбу. І давесці яе да перамогі. Жыве Беларусь!

Днямі намеснік кіраўніцы Кабінета, кіраўнік НАУ Павел Латушка правёў двухбаковую сустрэчу з намеснікам міністра замежных спраў Літвы Сімонасам Шатунасам. « Мы будзем працягваць узаемадзейнічаць з урадам Літвы для ўзмацнення санкцыйнага ціску на рэжым Лукашэнкі да таго часу, пакуль рэжым не спыніць рэпрэсіі, не вызваліць усіх палітычных зняволеных, не спыніць міграцыйную вайну на мяжы з Еўрапейскім саюзам і не спыніць падтрымку Расіі ў яе агрэсіі супраць Украіны », —  адзначыў Павел Латушка па выніках сустрэчы. Павел Латушка падрабязна праінфармаваў намесніка міністра пра: галоўную мэту працы Народнага антыкрызіснага ўпраўлення: выкарыстоўваючы існуючыя міжнародна-прававыя механізмы, прыцягнуць дыктатара Лукашэнку і яго памагатых да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларускага народа і іншыя міжнародныя злачынствы; адсутнасць ўмоў для правядзення канкурэнтных і празрыстых выбараў у Беларусі ў 2025 годзе. Сіманас Шатунас зазначыў, што калі так званыя «выбары» ў Беларусі пройдуць у такім жа ключы, як і праходзіць падрыхтоўка да іх, рэжым Лукашэнкі можа чакаць наступны этап санкцый. У сувязі з тым, што Сіманас Шатунас адказвае ў МЗС Літвы за санкцыйную палітыку, асаблівая ўвага на сустрэчы была нададзеная пытанням санкцый. Павел Латушка падкрэсліў, што існуючыя «шчыліны» паміж двума дыктатарскімі рэжымамі дазваляюць Лукашэнку атрымліваць прадукцыю, неабходную для падтрымкі расійскай агрэсіі ва Украіне . Таксама абмяркоўвалася пытанне ўзмоцненага кантролю за выкананнем ужо ўведзеных санкцый і неабходнасці комплекснага падыходу да гэтага пытання, каб прадухіліць абыход санкцыйных абмежаванняў. Сіманас Шатунас зазначыў, што выступае за далейшую гарманізацыю санкцый супраць рэжыму Лукашэнкі і Расіі. Павел Латушка звярнуў асаблівую ўвагу намесніка міністра замежных спраў Літвы на рэпрэсіі, якія працягваюцца ў Беларусі. Кожны дзень рэжым працягвае палітычна матываваны пераслед. Штомесяц дзясяткі новых палітзняволеных трапляюць у турмы. Працягваюцца арышты беларусаў, якія вяртаюцца з-за мяжы. Пад рэпрэсіі трапляюць і тыя, хто аказвае дапамогу палітзняволеным. У сувязі з тым, што камандай НАУ быў накіраваны запыт міністру фінансаў Літвы наконт аўтамабіляў беларусаў, якія «захраслі» ў порце Клайпеды, намеснік міністра прадставіў пазіцыю літоўскага боку па гэтай праблеме. Таксама было закранута пытанне забароны на ўезд аўтамабіляў з беларускай рэгістрацыяй на тэрыторыю Літвы. «Прадметны дыялог з намеснікам міністра замежных спраў Літвы дэманструе супадзенне пазіцый Аб'яднанага Пераходнага Кабінета і Міністэрства замежных спраў Літвы па прынцыповых пытаннях далейшай палітыкі ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Падчас сустрэчы была адзначана не толькі важнасць санкцыйнага ціску на рэжым Лукашэнкі, але і неабходнасць міжнароднага супрацоўніцтва ў пытаннях абароны правоў чалавека і дэмакратычных прынцыпаў, а таксама неабходнасць падзелу паміж рэжымам Лукашэнкі і беларусамі, якія выступаюць супраць вайны і дыктатуры»,  — адзначыў Павел Латушка.

У межах серыі кансультацый з замежнымі дыпламатамі, акрэдытаванымі ў Варшаве, адбылася сустрэча намесніка кіраўніцы Кабінета Паўла Латушкі з амбасадарам Швецыі Андрэасам фон Бекератам  па ініцыятыве кіраўніка дыпмісіі Швецыі. Падчас сустрэчы было адзначана, што Швецыя ў дачыненні да рэжыму ў Беларусі будзе зыходзіць з прынцыпу вяршэнства права (the rule of law). У сустрэчы таксама прымала ўдзел спікерка Каардынацыйнай Рады Анжаліка Мельнікава . Павел Латушка прадставіў шведскаму боку інфармацыю аб запланаваных рэжымам «бязвыбарах», працягу і ўзмацненні рэпрэсій супраць беларусаў, падтрымцы Лукашэнкам расійскай агрэсіі супраць Украіны, а таксама аб ролі дэмакратычных інстытутаў і адзінстве большасці прадстаўнікоў дэмсіл Беларусі, якое было падкрэслена падчас канферэнцыі «Новая Беларусь» у Вільні. Асобна Павел Латушка спыніўся на прыярытэтах знешнепалітычнай стратэгіі дэмакратычных інстытутаў і стратэгіі прыцягнення да міжнароднай адказнасці прадстаўнікоў рэжыму за злачынствы супраць чалавечнасці і ваенныя злачынствы. Амбасадар Швецыі таксама быў праінфармаваны аб міжнароднай канферэнцыі «Прыцягненне да адказнасці за злачынствы і парушэнні правоў чалавека ў Беларусі», якая адбудзецца 13 верасня ў Вільні. Амбасадар запэўніў, што Швецыя і далей будзе праводзіць праактыўную палітыку па падтрымцы дэмакратычных сіл Беларусі, і гэты падыход не зменіцца з улікам прызначэння новай кіраўніцы Міністэрства замежных спраў Швецыі Марыі Мальмер Стэнергард . Спікерка Каардынацыйнай Рады  Анжаліка Мельнікава  падняла пытанне аб міграцыйнай палітыцы Швецыі і магчымых кроках, каб палепшыць сітуацыю з наданнем статусу міжнароднай аховы беларускім уцекачам. Спікерка адзначыла, што гэта адзін з найважнейшых трэкаў, якім займаецца сёння Народная амбасада ў Стакгольме і міжнародная камісія Каардынацыйнай Рады.  Анжаліка Мельнікава падкрэсліла, што Каардынацыйная Рада зацікаўлена ў пашырэнні супрацоўніцтва з парламентам Швецыі, у тым ліку з групай за свабодную і дэмакратычную Беларусь і камітэтам па замежных справах, у цесным супрацоўніцтве з Аб’яднаным Пераходным Кабінетам, Офісам Святланы Ціханоўскай і Народнай амбасадай у Стакгольме.

Выстава пра ролю жанчын у барацьбе за дэмакратычную Беларусь Тэзiсы намесніка Кіраўніка Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага Антыкрызіснага Упраўлення Па ўла Латушкi на адкрыццё выставы  «Несціхаючыя галасы»  Музей Вольнай Беларусі 6 верасня 2024 года  Вітаю вас, шаноўнае спадарства, на пляцоўцы Народнага антыкрызіснага ўпраўлення — у Музеі Вольнай Беларусі.  Сёння мы адкрываем выставу прысвечаную надзвычайнай ролі, якую жанчыны адыгралі і працягваюць адыгрываць ў сучаснай палітычнай гісторыі Беларусі , у яе імкненні да дэмакратыі, да незалежнасці, да свабоды.  Грамадска-палітычныя падзеі ў Беларусі ў 2020 годзе называюць Рэвалюцыяй годнасці , і ў гэтых падзеях беларускія жанчыны прадэманстравалі ўсяму свету сваю моц і адвагу, сваю нязломнасць і … сваю прыгажосць . Яны ўпэўнілі нас у тым, што дабро абавязкова пераможа зло, нават перад тварам рэпрэсій.  Тысячы жанчын, якія актыўна ўдзельнічалі ў пратэстах, сутыкнуліся з пераследам, многія з іх былі вымушаныя эміграваць, іншыя знаходзяцца ў зняволенні. Але яны працягваюць мець велізарны ўплыў на нашу агульную барацьбу за свабоду. І я сапраўды ганаруся тым, што працую побач з iмi.  Сёння не магу не нагадаць пра драматычны лёс Марыі Калеснікавай, Паліны Шарэнды-Панасюк, Марфы Рабковай, Насты Лойка, Кацярыны Андрэевай і  сотняў іншых жанчын, якія знаходзяцца за кратамі ў жахлівых, нечалавечых умовах. Карыстаючыся нагодай, зноў звяртаюся да дыпламатаў, да прадстаўнікоў Урада Польшчы — нам трэба зрабіць усё магчымае для вызвалення беларускіх палітвязынак.  Мне перадалі просьбу (і ніцыятыва «Палітвязынка» ) асабліва сказаць сёння аб Марыі Калеснікавай , адной з лідарак дэмакратычнага руху, якую проста забіваюць у беларускай турме, ствараючы невыносныя ўмовы існавання. Яна гераiня для ўсіх нас i яе свабода — наша агульная задача.  Таксама я хачу агучыць вытрымкі са звароту, які некалькі дзён таму напісаў ў сацсетках Андрэй Шарэнда — муж палітзняволенай Паліны Шарэнды-Панасюк:  «Паліна памірае ў турме. Стан яе здароўя рэзка пагоршыўся. Сёння прыйшлі дзве цяжкія навіны. Па- першае — стала вядома аб рэзкім пагаршэнні стану здароўя Паліны. Яна пакутуе ад рэзкіх боляў збоку жывата, якія аддаюць у спіне. Патрэбную медыцынскую дапамогу Паліне не аказваюць, даюць толькі абязбольваючыя. Мы дагэтуль не ведаем нічога аб стане здароўя Паліны. Нам вядомы толькі яе дыягназ — хранічны панкрэатыт. Гэта вельмі цяжкая хвароба, якая патрабуе строгай дыеты і сталага кантролю лекараў. Ва ўмовах, якіх утрымліваюць Паліну, гэта проста адтэрмінаваны смяротны прысуд» ….  «Паліну трэба ратаваць! Яе жыццё сапраўды ў небяспецы».  Палітвязні — наша годнасць і нашае сумленне, якое не дае нам апускаць рухі каб змагацца за іх хутчэйшае вызваленне, а таксама за вызваленне Беларусі.  Я хачу выказаць падзяку усім, хто спрычыніўся да стварэння гэтай выставы — (нажаль,у мэтах бяспекі мяне прасілі не называюць імёны куратаркі выставы і яе дызайнера), Музею Вольнай Беларусі, яго валанцёрам. Вялікі дзякуй цудоўнай вядучай — Народнай артыстке Беларусі, акторке Купалаўскага тэатру Зое Белахвосцік.  Мы ўдзячны ўсім аўтаркам фотадакументаў і ўладальніцам экспанатаў, якія былі перададзены ў фонд музея.  Выстава з'яўляецца часткай больш грунтоўнага праекта Музея Вольнай Беларусі «Несціхаючыя галасы. Пашырэнне правоў і магчымасцей жанчын у беларускай дэмакратыі» , мэта якога — збор, дакументаванне і захаванне калектыўнай памяці беларусаў.

Намеснік кіраўніка НАУ Арцём Брухан  абмеркаваў у эфіры «6TV Biełaruś» наступныя «безвыбары» 2025 года у Беларусі. Большасць беларусаў не з'ехала. Давайце пра гэта не забываць. З'ехала шмат, гэта вялікая сіла. Але большасць беларусаў унутры краіны. Яны там жывуць, яны працуюць. Яны таксама хочуць палітычных зменаў. Калі мы з імі не будзем працаваць, калі мы не будзем нічога прапаноўваць, яны нас забудуць. Яны забудуць, што ўвогуле існуюць дэмакратычныя сілы, што ёсць дэмакратычная альтэрнатыва, што такое ўвогуле дэмакратыя і палітыкі, якія прапануюць іншы шлях для краіны. Вельмі важна людзям даваць прапановы. Канешне, ёсць меркаванні, што ўсё гэта вельмі небяспечна. Я прапаную падыход: ісці на ўчасткі на «безвыбары» 2025 і галасаваць супраць усіх.  Лукашэнка павінен зразумець, што 2020 год не быў памылковым. Галасаванне супраць — гэта цяпер магчымасць пераканаць сістэму і, у тым ліку, дыктатара, каб ён сыходзіў. Беларусы ўнутры краіны не могуць выйсці на вуліцу і сказаць «Сыходзь», але могуць гэта паказаць у бюлетэні. Усё сфальсіфікуюць, зразумела. Лукашэнка не выйдзе на наступны дзень і не скажа, што супраць яго было столькі людзей. Але ён зразумее, што ў краіне ёсць вельмі вялікая частка людзей, якая не хоча яго. Стратэгія дамаўляцца з рэжымам цяпер безвыніковая Дэмакратычныя сілы яшчэ ў 2020 годзе казалі: «Давайце дамаўляцца». Былі прапановы дыялогу з рэжымам — ён адмовіўся. Каардынацыйная Рада была тады створана якраз дзеля дыялогу, каб выйсці з палітычнага крызісу. Яе разагналі, усіх перасаджалі, выціснулі з краіны. Калі людзі былі на вуліцах, калі было шмат актыўнасці, тады не сталі дамаўляцца. Ці стануць зараз? Відавочна, што не.

Трапіўся на вочы артыкул Андрэя Ягорава — ужо даволі вядомага, напэўна, многім беларусам, хто ўцягнуты ў парадак дня дэмсіл Артыкул гэты быў нядаўна апублікаваны ў часопісе «IPG Міжнародная палітыка і грамадства», які выдаецца нямецкім Фондам імя Фрыдрыха Эберта. Даволі аўтарытэтнае выданне, у якім, аднак, неаднаразова публікаваўся яшчэ адзін, скажам так, неадназначны персанаж — Яўгеній Прэйгерман, вядомы сваёй псеўданейтральнай, а па сутнасці — прарэжымнай «аналітыкай». У кастрычніку мінулага года мы ўжо звярталі на яго ўвагу і разбіралі яго артыкул, які быў апублікаваны на платформе «Мінскі дыялог». Вы можаце паглядзець гэтае відэа  на нашым канале, яно называецца «Лукашенко заигрывает с Западом». Дык вось Прэйгерман таксама распавядаў пра тое, што Захаду трэба змяніць стратэгію ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі, адмовіцца ад санкцый і аднавіць з ім супрацоўніцтва. Ну а цяпер практычна з тымі ж прапановамі выступіў былы спікер Каардынацыйнай Рады Андрэй Ягораў. Той самы, які нядаўна прапанаваў прызнаць легітымнасць Лукашэнкі і накіраваць да яго еўрапейскіх паслоў. Артыкул Ягорава называецца «Час мяняць стратэгію». І што ж прапануе ў ёй таварыш Ягораў? Ягораў, што называецца, адразу заходзіць з козыраў. І заяўляе, што беларускія дэмсілы (мабыць, сябе да іх ён ужо не адносіць) ужываюць недастаткова дыпламатычных намаганняў для вырашэння пытання з вызваленнем палітычных зняволеных. То бок, шчыра хлусіць. Таму што ні адна сустрэча, ні адна міжнародная канферэнцыя, ні адзін выступ прадстаўнікоў дэмакратычных сіл, КР, Аб'яднанага Пераходнага Кабінета, асабіста Святланы Ціханоўскай на высокім узроўні, уключаючы Еўрапарламент, Кансультатыўную групу з Еўрапейскім саюзам, Стратэгічны дыялог з ЗША — ні воднае падобнае мерапрыемства не ігнаруе тэму беларускіх палітвязняў. Наадварот, пытанне іх вызвалення заўсёды з'яўляецца прыярытэтнай тэмай, пытаннем нумар адзін. Аднак, сцвярджае Андрэй Ягораў, дэмсілы не даюць Захаду, як ён выказваецца, «прагматычных інструментаў». Што ён пад імі разумее? У цэлым, ён пазначыў на канферэнцыі «Новая Беларусь»: гэта прызнанне легітымнасці рэжыму Лукашэнкі. «Непрагматычнымі» ж інструментамі Ягораў лічыць «ціск і міжнародную ізаляцыю беларускага рэжыму, пазбаўленне яго міжнароднага прызнання, прыцягненне да міжнародна-прававой адказнасці за парушэнне правоў чалавека, абмежаванне дыпламатычных кантактаў, пашырэнне санкцый, уключаючы гарманізацыю санкцыйнага рэжыму з Расіяй». Тут нагадаю, што гэта санкцыі за ваенную агрэсію супраць Украіны, у якой рэжым Лукашэнкі з'яўляецца суагрэсарам. Дык вось, працягваючы сваю думку, Ягораў безапеляцыйна заяўляе, што: «Агульная стратэгія офіса Святланы Ціханоўскай і яе Кабінета, якая абапіраецца на тое, што ціск Захаду абрыне палітычны рэжым у Беларусі, не прынесла жаданых вынікаў». А гэта цікава. Праўда, Ягораў чамусьці ігнаруе той факт, што ніхто і ніколі не казаў, што сам па сабе ціск Захаду абрыне рэжым. Скасаванне рэжыму Лукашэнкі без удзелу беларускага грамадства немагчымае — і мы заўсёды гэта падкрэсліваем. Але разам з тым, ціск Захаду аслабляе яго, пазбаўляе рэсурсаў, рынкаў, суб'ектнасці, статусу, аўтарытэту, калі хочаце. Усяго таго, што Ягораў прапануе, наадварот, рэжыму вярнуць. Ігнаруе Ягораў і той відавочны факт, што ціск Захаду, у прыватнасці, санкцыі — гэта пакаранне рэжыму Лукашэнкі за яго масавыя злачынствы, за парушэнне нормаў міжнароднага права, за захоп самалёта, за міграцыйны крызіс, за вайну супраць Украіны. І гэта і ёсць асноўны вынік ціску — злачынныя дзеянні рэжыму не застаюцца беспакаранымі, не ігнаруюцца.  Але таварыш Ягораў прапануе «змяніць стратэгію». Гэта як? Пачаць паступаць наадварот? Фальсіфікацыя выбараў. Масавыя рэпрэсіі. Некалькі сотняў тысяч злачынстваў супраць чалавечнасці, забойствы, катаванні, згвалтаванні. Суагрэсія, ваенныя злачынствы. Ну і што вы заладзілі, гэта ж дробязі, глупства. Давайце лепш не караць за гэта рэжым — а заахвочваць! Паслоў яму накіруем, здымем санкцыі, адменім усе міжнародныя дакументы, дзе пра гэта гаворыцца, дзе гаворыцца пра неабходнасць прымянення інструментаў крымінальна-прававой адказнасці. Адклічам усе прапановы дэмсіл, напрыклад, камунікацыі ў дзвюх частках у МУС з абгрунтаваннем неабходнасці выдачы ордэра на арышт Лукашэнкі і доказамі ўчыненага ім ваеннага злачынства — дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей; адменім выдачу міжнародных ордэраў на арышт, у тым ліку ў дачыненні да кіраўнікоў «Акрэсціна» і «Жодзіна» і г.д. Гэта ж непрагматычна і не працуе, як сцвярджае Ягораў. Напэўна, Захаду і на Расію тады таксама не трэба ціснуць. Ну падумаеш, развязала вайну? З кім не бывае. Тым больш, як кажа Ягораў, «эканамічныя санкцыі рэсурсы рэжыму не падарвалі», а «да крымінальнай адказнасці яго так і не прыцягнулі». Цікава толькі, на падставе чаго робіцца першае сцвярджэнне. Фактаў, лічбаў — нічога такога Ягораў не прыводзіць. Проста — санкцыі не працуюць. Прама як на БТ. Чаму ж тады рэжыму важна іх зняць? Ці не важна? Трэба неяк вызначыцца, Ягораў. Блытаецеся ў паказаннях. Што ж тычыцца «да гэтага часу не прыцягнулі рэжым да адказнасці» — гэта і зусім дзіўны паказчык «неэфектыўнасці» ціску. Так, ордэра на Лукашэнку асабіста пакуль няма. Але ўжо ёсць еўрапейскія ордэры на шэраг яго паслугачоў. Ёсць сотні персанальных санкцый. За злачынствы супраць беларусаў. За ваенныя злачынствы супраць украінцаў. Днямі я таксама даваў паказанні па крымінальнай справе, узбуджанай Генеральнай пракуратурай Літвы, звязанай з дэпартацыяй украінскіх дзяцей з часова акупаваных тэрыторый у Беларусь. І вось фарміраваннем дасье для ўвядзення гэтых санкцый, прыцягненнем да адказнасці, зборам доказаў, прававым абгрунтаваннем — ён не займаўся. Ну навошта? Прасцей проста казаць. Акрамя таго, наша каманда рыхтуе трэці дадатак да ўжо перададзенай намі пракурору Міжнароднага крымінальнага суда камунікацыі аб дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей. І гэта ўжо тычыцца Лукашэнкі персанальна. Адначасова мы таксама вядзем працу па прыцягненні яго да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў: за забойствы, за катаванні жанчын, мужчын, дзяцей, за смерці палітвязняў, за палітычныя прысуды, дэпартацыю сотняў тысяч, за рабаванні, пазбаўленне маёмасці, за самыя маштабныя рэпрэсіі ў Еўропе за апошнія 50 гадоў. Так, гэта доўгая, карпатлівая і нават з рызыкай для жыцця праца. Але яна не павісла ў паветры. Камунікацыя з органамі правасуддзя ідзе і дынаміка ўсяляе надзею. Так, хацелася б хутчэй. Але заяўляць, што выніку няма дагэтуль — а значыць, усё прапала — гэта безадказна, а, можа, амаральна ў адносінах да ахвяраў шматлікіх злачынстваў. Выніку не будзе, калі не весці гэтую складаную, скрупулёзную працу. А замест гэтага, напрыклад, пісаць галаслоўныя артыкулы, як Андрэй Ягораў. Злачынствы здзейсненыя. І адказнасць за іх — гэта прынцыповае пытанне. Старонкі ў такіх справах не перагортваюцца. Яны складаюцца ў том, у тамы, кладуцца ў аснову крымінальных спраў і злачынец аб'яўляецца ў вышук. І Лукашэнка не стане выключэннем. Я нават не ўяўляю, з якіх «прагматычных інтарэсаў» прапануе нам зыходзіць таварыш Ягораў, калі кажа пра тое, што гэтую стратэгію трэба мяняць. Гэта значыць па сутнасці прапануе пакінуць найбольш цяжкія ў разуменні міжнароднага права злачынства — злачынствы супраць чалавечнасці і ваенныя злачынствы — беспакаранымі. Адзінае, чаго можна дамагчыся, зняўшы з Лукашэнкі адказнасць, зняўшы з яго санкцыі, прызнаўшы яго Легітымнасць — гэта не «адлігі», як піша ў сваім артыкуле таварыш Ягораў, а страты ўсіх інструментаў процідзеяння далейшаму ўчыненню злачынстваў. Далейшых рэпрэсій і тэрору. Разумны чалавек, а Андрэй Ягораў такім з'яўляецца, аналізуючы бягучую сітуацыю, не можа не бачыць, што паралельна з памілаваннем некалькіх дзясяткаў палітвязняў (хоць тэрмін «памілаванне» тут недарэчны — нельга памілаваць людзей, якіх ты сам жа пасадзіў ні за што) рэжым Лукашэнкі, зноў жа, ні за што саджае дзясяткі іншых.  Узровень рэпрэсій, які мы назіраем сёння (і гэта пацвярджаюць даследчыкі, напрыклад, Генадзь Коршунаў, аўтар трэцяй справаздачы «Барометр рэпрэсій у Беларусі»), не проста НЕ знізіўся або выйшаў на плато. Ён ПАВЯЛІЧЫЎСЯ. Па ўсіх прыкметах рэжым Лукашэнкі не проста не рухаецца ў бок «лібералізацыі», ён актыўна трансфармуецца з аўтарытарнага ў таталітарны. А масавыя рэпрэсіі — гэта аснова існавання такога рэжыму, аснова яго ўлады. Прызнаць легітымнасць такога рэжыму — значыць прызнаць за ім права функцыянаваць такім чынам, а не стварыць перадумовы для «адлігі», у якой для яго і крыецца самая галоўная пагроза. Рэжым выдатна вывучыў урок 2020 года. Так, ён з задавальненнем вярнуўся б у 2019-ы год — у тыя камфортныя ўмовы ДЛЯ СЯБЕ. Але НЕ для беларусаў. Беларусам 2019-ы год ён не верне ні за што. Беларусаў ён вяртае ў 1937-ы. Таму прапанова, агучаная ў артыкуле Ягорава — гэта прапанова прыняць статус-кво. А не ўплываць на яго. І гэта цалкам адпавядае інтарэсам рэжыму. Прызнаць яго, прызнаць легітымнасць таго, што адбываецца ў Беларусі, накіраваць паслоў, зняць санкцыі, спыніць, падкрэслю, ужо запушчаную машыну міжнароднага права — гэта значыць вярнуць рэжыму суб'ектнасць і рэсурсы, пагадзіцца з тым, што ён будзе іх выкарыстоўваць на пабудову таталітарызму. Гэта значыць, пагадзіцца на знішчэнне ў Беларусі грамадзянскіх правоў і свабод нават на ўзроўні ідэі, проста самой думкі пра іх. Таму што гэта пытанне выжывання рэжыму. І так, як адзначае таварыш Ягораў, гэтае выжыванне сапраўды залежыць ад таго, ці будзе Захадам прызнана яго суб'ектнасць, ці будзе прызнана яго самастойнасць ад Расіі (усе прыкметы якой ён сам жа і разбурыў), ці будзе ён уключаны ў самастойныя міжнародныя адносіны, ці адновіць з ім гэтыя адносіны Захад.  Вось і адказ. Вось тая змена стратэгіі, якую ў сухім астатку і прапануе ў сваім артыкуле Андрэй Ягораў. Дэмсілам — сысці ў бок. А Захаду — забяспечыць выжыванне рэжыму Лукашэнкі. Гэта значыць — не проста дазволіць, а спрыяць, спрыяць выжыванню, пабудове і ўмацаванню таталітарнай дыктатуры ў Еўропе. Не звяртаючы ўвагу на масавыя рэпрэсіі і тэрор і задавальняючыся тым, што рэжым проста час ад часу тасуе палітычных зняволеных, нібы гэта не жывыя людзі, а калода з паўтары тысячы ігральных карт. Ягораў сцвярджае, што палітвязні ні для каго не з'яўляюцца прыярытэтам. Але сваім жа спекулятыўным артыкулам ён толькі пацвярджае, што прыярытэтам яны не з'яўляюцца для яго самога. Прапаноўваючы змяніць стратэгію ад ціску на рэжым Лукашэнкі, з яго разбурэння — на яго выжыванне.  «Пара цвяроза глядзець на рэчы» , — кажа Ягораў. Сапраўды, даўно прыйшоў час. Час цвяроза паглядзець на бурную дзейнасць такіх ягоравых і даць ёй цвярозую адзнаку. Гэта не прагматызм. Гэта, таварыш Ягораў, цынізм і калабарацыянізм.

Намеснік кіраўніка НАУ Арцём Брухан паспрачаўся з экс-спікерам Каардынацыйнай Рады Андрэем Ягоравым наконт вартасці прызнання Лукашэнкі Прапанова прызнання рэжыму, якая прагучала падчас канферэнцыі «Новая Беларусь» у Вільні, — нерэалістычная. Гэты тэзіс можа выкарыстоўвацца як крытыка дзейнасці дэмакратычных сілаў Беларусі, але ўзнікае пытанне, чаму прапанова не гучала раней? Заклік прызнаць Лукашэнку з'явіўся толькі пасля прыняцця даволі моцных санкцый, якія сур'ёзна паўплывалі на палітыку рэжыму. Мы заўсёды заклікалі да яшчэ больш моцнага ціску і дайшлі да той кропкі: Лукашэнка пачаў вызваляць палітвязняў, адвёў войскі, увёў бязвізавы рэжым. Такія дзеянні рэжыму пачаліся пасля працы дэмакратычных сілаў, што дэманструе нашу суб'ектнасць. Лукашэнка на ўсё гэта рэагуе. Казаць пра нейкую лібералізацыю ў Беларусі — немагчыма Узровень рэпрэсій падвышаецца, тысячы крымінальных спраў на беларусаў. І тым часам гучаць заклікі да прызнання Лукашэнкі і легітымнасці таго, што адбываецца ў Беларусі. Мы бачым, як апошнія санкцыі паўплывалі на змену палітыкі Лукашэнкі. Гэта азначае, што нашая стратэгія супраць рэжыму працуе. Далей мы зможам дасягнуць нашых мэтаў, і рэжым можа першы пайсці на саступкі.

Дэмакратычныя сілы Беларусі на канферэнцыі прынялі шэраг дакументаў , якія датычацца як унутранага парадку дня Беларусі, так і знешнепалітычных перспектыў. Асобным пунктам канферэнцыі стала падпісанне пратакола аб узаемадзеянні ключавых дэмакратычных інстытутаў Беларусі. Прапануем вам азнаёміцца ​​з гэтымі дакументамі для разумення іх сэнсу: Пратакол аб узаемадзеянні, у якім зафіксаваны паўнамоцтвы бакоў: Прэзідэнткі-элект , Аб’яднанага Пераходнага Кабінету  і Каардынацыйнай Рады . Гэты дакумент акрэслівае парадак прыняцця рашэнняў унутры беларускіх дэмакратычных сіл. Па ініцыятыве Народнага антрыкрызіснага ўпраўлення  і кааліцыі ў Каардынацыйнай Радзе «Каманда Латушкі і Рух “За Свабоду”» прыняты дзве дэкларацыі: Дэкларацыя аб адказнасці і аднаўленні справядлівасці  — мы будзем дамагацца забеспячэнне непазбежнасці адказнасці для Лукашэнкі і яго паплечнікаў за рэпрэсіі супраць беларускага народа, аднаўлення справядлівасці і рэабілітацыі пацярпелых ад рэпрэсій. Мы заклікаем міжнародную супольнасць задзейнічаць даступныя міжнародныя механізмы адказнасці, каб пакараць Лукашэнку і яго паплечнікаў за злачынства супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў, за здзяйсненне акта агрэсіі супраць Украіны і ваенныя злачынствы супраць украінскага цывільнага насельніцтва. Дэкларацыя аб знешнепалітычных прыярытэтах  дэмакратычнай Беларусі  — мы пацвярджаем прыхільнасць еўрапейскага выбару для Беларусі. Выступаем за пашырэнне і ўзмацненне супрацы з нашымі ключавымі партнёрамі, а менавіта Еўрапейскім саюзам, Вялікабрытаніяй, ЗША і Украінай. А таксама падтрымліваем аднаўлення бяз’ядзернага статуса нашай краіны. Распрацавана «Платформа 2025» , якая аб'ядноўвае падыход усіх дэмакратычных сіл Беларусі ў дачыненні да так званых «выбараў» у 2025 годзе. Мэтамі нашага падыходу з'яўляецца непрызнанне маючых адбыцца «выбараў» міжнароднай супольнасцю, забеспячэнне адкрытасці ЕС і свету ў дачыненні да беларусаў, аб'яднанне ўсіх нашых намаганняў па вызваленні палітвязняў. Прэзідэнтка-элект Святлана Ціханоўская на канферэнцыі аб’явіла аб прызначэнні новых асоб у Аб'яднаны Пераходны Кабінет: прадстаўніка па міжнародным і еўрапейскім супрацоўніцтве — Уладзіміра Астапенкі , прадстаўніка па абароне і нацыянальнай бяспецы — Вадзіма Кабанчука , прадстаўніцы па моладзевай палітыцы і студэнцтве — Маргарыты Ворыхавай . Гэтыя прызначэнні дазволяць узмацніць выканаўчы орган дэмакратычных сіл. Дэмакратычныя сілы Беларусі не стаяць на месцы: мы рэагуем на выклікі часу і працягваем барацьбу, каб дамагчыся справядлівасці і свабоды для ўсіх беларусаў.

Крыніца: pozirk.online 2 жніўня, Позірк. Сярод асобаў, якія фігуравалі 1 жніўня ў спісах на абмен зняволенымі, знаходзіўся Павел Рубцоў, які быў абвінавачаны ў шпіянажы на карысць РФ у Польшчы. Як паведаміў «Позірку» намеснік старшыні Аб’яднанага пераходнага кабінета (АПК), кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення (НАУ) Павел Латушка, да арышту Рубцоў прыходзіў да яго браць інтэрв’ю. Рубцоў працаваў у Польшчы да лютага 2022 года і прадстаўляўся іспанскім журналістам расійскага паходжання Пабла Гансалесам. У СМІ паведамлялася, што Рубцоў-Гансалес быў затрыманы 28 лютага 2022 года па падазрэнні ў шпіянажы. «Гансалес як мінімум двойчы прыходзіў у офіс НАУ, каб узяць у мяне інтэрв’ю для іспанскіх выданняў. У якасці сведкі па гэтай крымінальнай справе я даваў паказанні», — сказаў палітык. На думку Латушкі, факт таго, што «прадстаўнік расійскіх спецслужбаў” сядзеў насупраць яго “на адлегласці выцягнутай рукі”, дэманструе, з аднаго боку, “актыўнасць расейскіх спецслужбаў на тэрыторыі Еўрапейскага саюза, а з другога боку, паказвае рэальнасць рызык і пагроз, якія ўзнікаюць для прадстаўнікоў дэмакратычных сіл». «Гэта яшчэ раз пацвярджае неабходнасць узмацняць меры бяспекі, у тым ліку і самабяспекі для ўсіх тых, хто працягвае змагацца супраць рэжыму Лукашэнкі. Рызыкі абсалютна рэальныя», — падкрэсліў кіраўнік НАУ. Як паведамляў расійскі сайт «Агентство» ў лістападзе 2023 года, Пабла Гансалес, які пражываў у Краіне Баскаў (аўтаномная вобласць Іспаніі), быў затрыманы ў лютым 2022 года польскімі спецслужбамі і абвінавачаны ў працы на Галоўнае выведвальнае ўпраўленне Мінабароны РФ. Гансалес (Рубцоў) да гэтага некалькі гадоў уваходзіў у акружэнне дачкі забітага расійскага палітыка Барыса Нямцова Жанны і пісаў падрабязныя справаздачы пра яе самой, яе сяброў і калег. Гэтыя справаздачы сталі даступныя польскім спецслужбам. Да абмену Гансалес знаходзіўся ў зняволенні на тэрыторыі Польшчы. Прэс-служба Крамля 1 жніўня паведаміла, што Уладзімір Пуцін падпісаў указы аб памілаванні Пола Уілана (былы амерыканскі марскі пяхотнік), Эвана Гершковіча (амерыканскі журналіст), Кевіна Ліка (ураджэнец Германіі, пераехаў у РФ з расійскай маці), Дэмуры (Дытэра) Вароніна (расейска-нямецкі палітолаг), Уладзіміра Кара-Мурзы, Алсу Курмашавай, Ліліі Чанышавай, Вадзіма Астаніна, Ясеніі Фадзеевай, Аляксандры Скачыленка, Іллі Яшына, Андрэя Піваварава і Алега Арлова. У абмен Масква атрымала расіян, асуджаных у ЗША і Еўрасаюзе. Сярод іх супрацоўнік спецслужб Вадзім Красікаў, які атрымаў у Германіі пажыццёвы тэрмін за забойства; прызнаныя вінаватымі ў шпіянажы Арцём і Ганна Дульцавы, якія адбывалі пакаранне ў Славеніі, а таксама Міхаіл Мікушын, Павел Рубцоў, Раман Селязнёў, Уладзіслаў Клюшын, Вадзім Канашчонак.