Пошук па сайце

Усе, хто згаданы ў камунікацыі НАУ ў МКС як асобы, якія маюць дачыненне да незаконнага перамяшчэння дзяцей з акупаваных тэрыторый Украіны ў Беларусь, унесеныя ў санкцыйныя спісы ЕС і ЗША Сёння Еўрасаюз апублікаваў 13 пакет санкцый супраць Расіі. Пад санкцыі ЕС патрапілі ГА «Дэльфіны», Фонд Аляксея Талая, а таксама самі кіраўнікі гэтых арганізацый — Вольга Волкава і Аляксей Талай, а таксама Дзмітрый Шаўцоў — генеральны сакратар Беларускага Таварыства Чырвонага Крыжа і Дзмітрый Дзямідаў — старшыня Наваполацкага гарвыканкама. Нагадаем, што ў чэрвені 2022 года пад санкцыі ЕС трапіў генеральны дырэктар Беларуськалія Іван Галаваты. Аляксей Талай, гэтак жа як і дзяржсакратар Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі Дзмітрый Мезенцаў, апынуўся сёння яшчэ і пад амерыканскімі санкцыямі. Увядзенне санкцый фактычна фіксуе незаконнасць перамяшчэння дзяцей з акупаваных тэрыторый Украіны ў Беларусь, а мы ў сваю чаргу працягваем дамагацца ордэра МКС. Лукашэнкі няма ў гэтым санкцыйным пераліку толькі таму, што для яго рыхтуецца нешта большае. ЕС таксама прыняў блакавальныя абмежаванні супраць ВПК Лукашэнкі: пад санкцыямі ААТ «Пеленг», ААТ «2566 завод па рамонце радыёэлектроннага ўзбраення» і дырэктар гэтага прадпрыемства Валерый Шаціла, ААТ «Аршанскі авіярамонтны завод» і дырэктар гэтага завод Павел Случак. Раней мы накіроўвалі нашым еўрапейскім партнёрам прапановы па шэрагу прадпрыемстваў ВПК Беларусі, якія працуюць на патрэбы расійскай арміі, з абгрунтаваннямі для накладання абмежаванняў. Сярод іх, напрыклад, быў «Аршанскі авіярамонтны завод», які цяпер уключаны ў 13 санкцыйны пакет ЕС супраць Расіі, а таксама 558 Авіяцыйны рамонтны завод у Баранавічах, які як і яго дырэктар Павел Пінігін сёння апынуўся пад санкцыямі ЗША. На жаль, гэтыя санкцыі не ўключаюць поўную забарону альбо абмежаванне транзіту санкцыйных тавараў праз Беларусь і Расію, а таксама істотных фінансавых і сектаральных санкцый, якія маюць найбольшую эфектыўнасць сярод іншых санкцыйных інструментаў. Так, мы неаднаразова інфармавалі нашых еўрапейскіх партнёраў аб неабходнасці гарманізацыі гандлёвых санкцый супраць Расіі і рэжыму Лукашэнкі, бо розніца ў гэтых абмежаваннях дазваляе абодвум рэжымам, як у Мінску, так і ў Маскве, паспяхова ўхіляцца ад прынятых санкцыйных захадаў. На рэжым Лукашэнкі ўведзена ў 12 разоў менш абмежаванняў, чым на Расію, праз гэта рэжым з'яўляецца велізарным акном для абыходу санкцый Крамлём. Прыклады такога ўхілення мы прыводзілі ў нашым міні-расследаванні «Што адкрывае статыстыка ЕС або для чаго патрэбная гарманізацыя санкцый?». Яшчэ адна праблема — «ілжывы» транзіт. Напрыклад, за 2022-2023 гады праз Беларусь у Расію прайшлі тавары на суму больш за 10 мільярдаў еўра. Прыклады «ілжывага» транзіту ў Расію з дапамогай пасярэднікаў з Беларусі і Казахстана былі выкрытыя ў сумесным расследаванні «Бюро», «Вёрсткі» і міжнароднага Цэнтра па даследаванні карупцыі і арганізаванай злачыннасці (OCCRP). Для спынення абыходу санкцый праз трэція краіны неабходна альбо цалкам спыніць транзіт праз Беларусь і Расію ў трэція краіны (хоць бы ў дачыненні да крытычна важных для ВПК тавараў), альбо абмежаваць яго з дапамогай гандлёвых квот.

1. Якая роля Беларусі ў ваенных злачынствах і выкраданні ўкраінскіх дзяцей? Калі мы гаворым пра ролю Беларусі ў ваенным злачынстве — незаконным перамяшчэнні ўкраінскіх дзяцей, мы гаворым пра ролю Аляксандра Лукашэнкі і яго памагатых. Як вынікае з матэрыялаў Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, рашэнне аб вывазе дзяцей (сярод іх ёсць сіроты і дзеці з іншых уразлівых груп) у Беларусь было дакладна ўзгоднена Аляксандрам Лукашэнкам і прэзідэнтам Расіі Уладзімірам Пуціным. У дзень, калі Народнае антыкрызіснае ўпраўленне падало першае паведамленне ў МКС, Аляксандр Лукашэнка публічна заявіў аб сваёй ключавой ролі ў гэтых перасоўваннях. Ён літаральна сказаў: «Я звязаўся з Пуціным і папрасіў — слухай, давай частку Саюзнага бюджэту выдаткуем на гэтых дзяцей». Так яны пачалі іх завозіць. Пазней ён таксама пацвердзіў гэта публічна, цытую: «Мы дамовіліся з Пуціным, што будзем фінансаваць гэтыя паездкі з бюджэту Саюзнай дзяржавы. Мы гэта рабілі і будзем рабіць, нягледзячы ні на якія папрокі». Перамяшчэнне ажыццяўлялася беларускім спартсменам-паралімпійцам Аляксеем Талаем, вядомым як давераная асоба Аляксандра Лукашэнкі, і яго фондам «Талай» у супрацоўніцтве з Вольгай Волкавай і яе данецкай арганізацыяй «Дэльфіны», а таксама мясцовымі расійскімі акупацыйнымі ўладамі. Акрамя таго, да перасоўванняў датычны найбуйнейшы ў Беларусі вытворца калійных угнаенняў «Беларуськалій» і яго генеральны дырэктар Іван Галаваты, які распарадзіўся размясціць дзяцей у лагеры «Дубрава», размешчаным у Мінскай вобласці і які належыць «Беларуськалію». Мы зафіксавалі, што са жніўня 2021 года некалькі груп дзяцей, у тым ліку сіроты, перыядычна перамяшчаліся з акупаваных Расіяй тэрыторый Украіны ў Беларусь, пры гэтым некаторыя з іх былі вывезеныя ў Расію і фігуравалі ў агульнадаступнай расійскай базе звестак усынаўлення. Аднак з верасня 2022 года пачалася планамерная кампанія па вывазе ўкраінскіх дзяцей у Беларускі лагер «Дуброва». У перыяд з верасня 2022 года да мая 2023 года блізу 2 100 дзяцей ва ўзросце ад 6 да 15 гадоў, уключаючы сірот і дзяцей з іншых уразлівых груп, з прынамсі 15 украінскіх гарадоў, якія знаходзяцца пад расійскай акупацыяй, былі дастаўленыя ў лагер «Дубрава» нібыта для «рэабілітацыі». Дзеці падвяргаліся прарэжымнаму і антыўкраінскаму перавыхаванню, накіраванаму на знішчэнне іх украінскай ідэнтычнасці. Гэта ўключала ў сябе сустрэчы з прадстаўнікамі расійскай і беларускай дзяржавы, прарэжымнымі артыстамі, прадстаўнікамі Рускай Праваслаўнай Царквы і ваенізаваных патрыятычных арганізацый. Напрыклад, у кастрычніку 2022 года беларускі музычны дуэт «Сёстры Груздзевы» выказаў жаданне, каб «Байдэн памёр, даруй Божа, Зяленскі таксама памёр, а Пуцін квітнеў і ўзяў пад кантроль усю Украіну». Такім чынам, Аляксандр Лукашэнка і падначаленыя яму асобы арганізавалі і рэалізуюць маштабную праграму па незаконным перамяшчэнні непаўналетніх з Украіны ў Беларусь. 2. Што можна зрабіць, каб прымусіць Лукашэнку адказаць за свае дзеянні? Якім, на вашу думку, быў бы найлепшы шлях для прыцягнення да адказнасці? Перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей у Беларусь прыраўноўваецца да ваеннага злачынства — незаконнай дэпартацыі або перамяшчэння ў адпаведнасці з артыкулам 8 Рымскага статута. Аляксандр Лукашэнка нясе індывідуальную крымінальную адказнасць не толькі за непасрэднае здзяйсненне гэтага злачынства, але і за ўдзел у ім іншых асоб у адпаведнасці з артыкулам 25 Рымскага статута, і на падставе вышэйстаячай адказнасці ў адпаведнасці з артыкулам 28 Рымскага статута. Каб прапрацаваць гэтыя сур'ёзныя абвінавачванні, Народнае антыкрызіснае ўпраўленне накіравала ў чэрвені 2023 года камунікацыю па артыкуле 15, а ў лістападзе 2023 года — дадатковую камунікацыю ў Канцылярыю пракурора Міжнароднага крымінальнага суда. Неабходна правесці далейшае дакументаванне гэтых злачынстваў, выкарыстоўваючы ўсе даступныя метады. Менавіта гэтым займаецца Народнае антыкрызіснае ўпраўленне. Маючы пэўныя магчымасці і досвед у Беларусі, мы стараемся дапоўніць працу міжнародных механізмаў і праваахоўных органаў ва Украіне. Лічым важным адначасова актыўна выступаць за прыцягненне да адказнасці вінаватых у гэтых ваенных злачынствах, перш за ўсё Аляксандра Лукашэнкі, каб надаць гэтым злачынствам вялікую значнасць у вачах міжнароднай супольнасці і Міжнароднага крымінальнага суда. 3. Улічваючы ваш досвед працы як у сувязі з падзеямі ў Беларусі ў 2020 годзе, так і ў сувязі з вайной ва Украіне, якія самыя вялікія праблемы вы бачыце ў існуючых міжнародных механізмах? Якім чынам іх можна палепшыць? Пачну з таго, што гэтыя два кантэксты вельмі розныя па сваёй прыродзе, па ўвазе міжнароднай супольнасці і па магчымасцях, якімі валодае Украіна ў параўнанні з беларускай дэмакратычнай грамадзянскай супольнасцю. Таму вектар праблем, якія неабходна вырашыць, вельмі розны, хоць, безумоўна, ёсць і агульныя моманты. Я не магу ацэньваць магчымасці нашых украінскіх калег, але са шкадаваннем вымушаны канстатаваць, што наша грамадзянская супольнасць аказалася не гатовая да супрацьстаяння маштабам і характару злачынстваў, якія адбываюцца ў Беларусі з мая 2020 года. Мы з самага пачатку сутыкнуліся з недахопам кадраў, якія маглі б адэкватна кіраваць стратэгіяй прыцягнення да адказнасці за асноўныя міжнародныя злачынствы ў беларускім кантэксце. Беларуская грамадзянская супольнасць не была прадстаўлена ў кааліцыі за Міжнародны крымінальны суд — адной з ключавых платформаў грамадзянскай супольнасці для прасоўвання ідэй адказнасці ў МКС. Сфера Міжнароднага крымінальнага права апынулася проста неразвітай вобласцю права ў Беларусі. Нам давялося вучыцца ўсяму на хаду, прыцягваць беларускіх экспертаў, якія працавалі за мяжой, а таксама нашых замежных калег, каб выбудаваць стратэгію дасягнення справядлівасці і правільна яе рэалізаваць. Такім чынам, каб дамагчыся справядлівасці ў Беларусі, мы былі вымушаныя пачынаць з азоў, нам патрэбныя былі адпаведныя кадры і стварэнне арганізацый, якія маглі б вырашаць гэтыя задачы. У гэтую сферу патрабуюцца інвестыцыі. Па-другое, каб працаваць у новых умовах, МКС патрэбны адпаведны бюджэт і фарміраванне дастатковай колькасці кадравага складу. Нарэшце, я хацеў бы адзначыць, і мы павінны шчыра сказаць, што ў Міжнароднага крымінальнага правасуддзя ёсць праблемы, звязаныя з палітызацыяй канкрэтных працэсаў. Для таго каб пачаць расследаванне беларускай сітуацыі, неабходна задзейнічаць механізмы (напрыклад, артыкул 14 Рымскага статута), якія на практыцы шмат у чым залежаць ад палітычнай кан'юнктуры, а не ад інтарэсаў правасуддзя.

Кэрал Галерэя Універсітэта Тулэйн, Новы Арлеан 22.02.2024 Паважаныя арганізатары і госці выставы, дамы і спадары. Дзякуй усім вам, а таксама кіраўніцтву Галерэі, універсітэта Тулейна, Ельскага універсітэта, арганізатарам і ўдзельнікам выставы і асабіста спадару Андрэю Курэйчыку за тое, што дадзенае мерапрыемства стала магчымым. І што ў яго межах у мяне ёсць магчымасць звярнуцца да вас ад імя Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі і беларускіх дэмакратычных сіл. 20 лютага стала вядома пра гібель палітвязня Ігара Ледніка. Яго смерць стала ўжо пятым вядомым выпадкам смерці палітвязня ў Беларусі. Першы вядомы выпадак — смерць Вітольда Ашурка ў маі 2021 года. У маі 2023 года ў калоніі памёр палітвязень, блогер Мікалай Клімовіч. У ліпені 2023 памёр знакаміты беларускі мастак, палітвязень Алесь Пушкін. У студзені гэтага года памёр Вадзім Храсько. У мяне не так шмат часу сёння, усяго некалькі хвілін, але я прашу вас разам са мной ушанаваць памяць загінулых палітвязняў хвілінай маўчання. Дзякуй, салідарнасць — вельмі важная. Калі ў турмах Лукашэнкі забіваюць беларусаў і забіваюць катаваннямі, нечалавечымі ўмовамі ўтрымання, неаказаннем медыцынскай дапамогі — салідарнасць цывілізаванага свету з беларускімі палітвязнямі важная як ніколі. Салідарнасць і максімальна шырокая агалоска. Мы не можам маўчаць і бяздзейнічаць, калі ў еўрапейскай краіне ў турмах знаходзяцца амаль паўтары тысячы (!) афіцыйна прызнаных палітвязняў. Хоць у рэальнасці гэтая лічба як мінімум у тры разы большая. Мы не можам маўчаць, калі людзей катуюць у засценках, калі іх пазбаўляюць права любой камунікацыі са знешнім светам. І мы нічога не ведаем пра стан палітвязняў Міколы Статкевіча, Ігара Лосіка, Сяргея Ціханоўскага, Марыі Калеснікавай і многіх іншых. Мы нават не ведаем, ці жывыя яны. Мы не можам маўчаць і бяздзейнічаць, калі ў турме сядзіць лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру, знакаміты беларускі праваабаронца Алесь Бяляцкі. Калі ліквідаваныя ўсе незалежныя СМІ, НДА, партыі. Гэта тысячы арганізацый, забароненых і выправаджаных рэжымам з краіны. Калі больш за 200 палітвязняў у Беларусі знаходзяцца ў гуманітарным спісе. Гэта пажылыя людзі, людзі з інваліднасцю, людзі з анкалогіяй і іншымі цяжкімі захворваннямі. Жыццям гэтых людзей пагражае рэальная небяспека. І ў прынцыпе любы палітвязень у Беларусі знаходзіцца ў зоне рызыкі. І не толькі палітвязні. У зоне рызыкі — усе, хто нязгодны з рэжымам. А такіх беларусаў — большасць. Каб ацаніць маштабы, прывяду адну лічбу. Па дадзеных справаздачы Цэнтра права і дэмакратыі Justice Hub, з мая 2020 года па май 2023 ахвярамі злачынстваў рэжыму супраць чалавечнасці стала як мінімум 136 тысяч (!) чалавек. Незаконнае пазбаўленне волі, катаванні, забойствы, згвалтаванні і іншыя цяжкія формы сэксуальнага гвалту, у тым ліку ў дачыненні да непаўналетніх, гвалтоўныя знікненні, дэпартацыі — вось што адбываецца ў Беларусі. Кожны дзень. Гэта рэальнасць, у якой жывуць беларусы ўжо амаль 4 гады. І гэтая рэальнасць не зменіцца, пакуль у нашай краіне існуе рэжым Лукашэнкі. Пакуль не наступіць адказнасць дыктатара і ягоных памагатых і пакуль гэты рэжым не будзе ліквідаваны. З ім нельга дамовіцца, яго немагчыма ўлагодзіць, заклікаць да здаровага сэнсу. Такія рэжымы разумеюць толькі мову адказнасці і сілы. Любыя іншыя падыходы толькі ўмацоўваюць іх перакананне, што заходнія дэмакратыі — слабыя і бездапаможныя. Толькі матывуюць, так, працягваць і маштабаваць свае злачынствы. Таму што нават самая глыбокая заклапочанасць заходніх палітыкаў не параўнаецца з тым, наколькі глыбока Лукашэнку на яе напляваць. Гаварыць з Лукашэнкам можна толькі мовай сілы, мовай дзеянняў, калі мы гаворым аб вызваленні тысяч беларускіх палітвязняў. І калі мы гаворым аб спыненні яго саўдзелу ў вайне Расіі супраць Украіны. А ён удзельнічае ў ёй з першага дня. Менавіта з тэрыторыі Беларусі пры поўным садзейнічанні дыктатара Лукашэнкі ўвайшлі войскі ў Кіеўскую вобласць. І зладзілі сумна вядомую разню ў Бучы і іншых гарадах. Менавіта з тэрыторыі Беларусі па Украіне было выпушчана больш за восем соцен ракет. Рэжым Лукашэнкі паставіў эканоміку Беларусі на ваенныя рэйкі. Ён вырабляе і перадае Расіі ўзбраенні, снарады, патроны, якія забіваюць украінцаў. Ён дапамагае Расіі абыходзіць санкцыі, таму што санкцыі ў дачыненні да двух агрэсараў, рэжыму Лукашэнкі і Расіі, дагэтуль не аднолькавыя. І многія тавары, якія не павінны ўвозіцца ў Расію, увозяцца ў Беларусь. А потым — у Расію. І, нарэшце, Лукашэнка ўдзельнічае ў выкраданні ўкраінскіх дзяцей. У ваенным злачынстве. Летась мая каманда, Народнае антыкрызіснае ўпраўленне, сабрала доказы, падрыхтавала і перадала ў Міжнародны крымінальны суд у Гаазе Камунікацыю «Аб незаконнай дэпартацыі або перамяшчэнні ўкраінскіх дзяцей з акупаваных Расіяй тэрыторый Украіны ў Беларусь», у адпаведнасці з артыкулам 15 Рымскага статута. 16 лістапада 2023 года Лабараторыя гуманітарных даследаванняў Ельскай школы грамадскай аховы здароўя апублікавала справаздачу, якая раскрывае дачыненне Аляксандра Лукашэнкі да сістэматычнага перамяшчэння ўкраінскіх дзяцей у Беларусь. У апублікаваным дакладзе ўтрымліваюцца спасылкі на матэрыялы НАУ, а сам даклад пацвярджае ўсе факты, прадастаўленыя Народным антыкрызісным упраўленнем у МКС. Але адказнасць усё яшчэ не наступіла. Дык што ж рабіць? Як спыняць такіх, як Лукашэнка? Іх трэба караць. Караць жорсткімі, шокавымі эканамічнымі санкцыямі — без адтэрміновак, без выключэнняў, без магчымасці іх абыходзіць. Іх трэба прыцягваць да крымінальнай адказнасці. Доказаў злачынстваў супраць чалавечнасці і ваенных злачынстваў, учыненых Лукашэнкам — больш, чым дастаткова. Падстаў для выдачы ў дачыненні да яго міжнароднага ордэра на арышт — таксама. Гэта проста трэба зрабіць. І гэта важна не толькі для дапамогі Беларусі. Але і для дапамогі Украіне, якая змагаецца за само сваё існаванне. Яшчэ 30 лістапада на сустрэчы міністраў замежных спраў дзяржаў NATO ў Бухарэсце Урмас Рэйнсалу — на той момант кіраўнік МЗС Эстоніі — сказаў: «Самая моцная санкцыя, якую мы можам увесці супраць расійскага рэжыму — гэта падзенне дыктатуры Лукашэнкі». Але для гэтага неабходная палітычная воля. Якой, на жаль, на Захадзе пакуль не хапае. Але мы, вы, я — можам яе фармаваць. Калі не будзем маўчаць. Калі будзем салідарныя. Я скончу яшчэ адну цытату, якую, думаю, многія з вас чулі: «Для ўрачыстасці зла дастаткова толькі бяздзейнасці добрых людзей» Сёння зло, на жаль, перамагае. Пакуль знаходзіцца ў стане ўрачыстасці. А значыць — час яму супрацьстаяць! Дзякуй за ўвагу. Жыве Беларусь! І слава Україні!

Віктар Лукашэнка можа атрымаць у спадчыну поўны кантроль над дзяржавай Крыніца: nashaniva.com Галоўным сэнсам жыцця Лукашэнкі Павел Латушка называе ўладу. Таму ён лічыць, што Лукашэнка будзе весці барацьбу за яе да апошняга ўздыху. «Гэта той чалавек, які наўрад ці адмовіцца ад улады самастойна. Бадай, адзіны варыянт, калі ён можа гэта зрабіць сам — стан здароўя, які не дазволіць яму працягваць утрымліваць уладу і кіраваць дзяржавай. Даволі цяжка ўявіць сабе дыктатара, які, напрыклад, перасоўваецца ў інвалідным вазку», — лічыць кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення і прадстаўнік Аб'яднанага пераходнага кабінета. Менавіта стан здароўя Латушка называе тым адзіным фактарам, які можа паўплываць на рашэнне адмовіцца ад удзелу ў наступных выбарах. «Але тут таксама варта разглядаць сітуацыю ў кантэксце двоеўладдзя, якое ўжо ствараецца на нашых вачах. З’яўляецца новая пасада — старшыня Усебеларускага народнага сходу. З фармальнага пункту гледжання, яна можа ўспрымацца нават вышэйшай за пасаду прэзідэнта». У такім выпадку гэта будзе ўмоўны зыход, бо Лукашэнка зойме ганаровую пасаду старшыні УНС і атрымае статус «сматрачага» за краінай і за тым, каму ён перадасць функцыі прэзідэнта. «Лукашэнка, як дыктатар, не давярае нікому, ён не мае сяброў. Ён таксама запалоханы. Асабліва ў апошнія гады ўтрымання ўлады. Гэта і выклікае яшчэ больш масавыя рэпрэсіі ў краіне. Тут спрацоўвае як помста за тое, што ў яго разуменні народ яму нібыта здрадзіў, так і страх паўтарэння 2020 года. Калі мы кажам пра магчымага пераемніка, то такой асобай можа быць толькі хтосьці з членаў яго сям’і». Павел Латушка лічыць, што такім патэнцыялам валодае толькі старэйшы сын Лукашэнкі — Віктар. Ён як сын не здрадзіць свайму бацьку і сістэмна будзе захоўваць яго спадчыну. Латушка лічыць, што Аляксандр Лукашэнка хоча ўвайсці ў гісторыю як чалавек, які стварыў незалежную Беларусь. «Яму не ўсё роўна, што адбудзецца з яго спадчынай пасля смерці. У выпадку, калі яго месца зойме Віктар, ён разумее, што той захавае яго імя ў гісторыі, прынамсі на нейкі час, як стваральніка, а не разбуральніка. У іншым выпадку змена ўлады будзе азначаць поўную дэсакралізацыю Лукашэнкі. Калі да ўлады прыйдзе асоба не з сям’і, то яна будзе абвінавачваць ва ўсіх праблемах менавіта Лукашэнку. Віктар жа не будзе выкарыстоўваць гэта ў публічнай прасторы». Тым не менш, Латушка мяркуе, што хутчэй за ўсё як мінімум да 2025 года складзецца сітуацыя, калі Лукашэнка будзе незаконна ўтрымліваць дзве пасады: прэзідэнта і старшыні УНС. «І тут цікава, што Лукашэнка падпісаў указ, згодна з якім у старшыні УНС з’яўляецца намеснік. Прызначэнне некага на гэтую пасаду будзе мець важнае значэнне ў разуменні далейшых зменаў ва ўладзе. Калі гэтую пасаду зойме Віктар, стане зразумела, што ён перадае ў спадчыну пасаду свайму сыну. І тады тэарэтычна вырастае шанец, што Віктар можа балатавацца на пасаду прэзідэнта. Калі ўявіць сабе такую сітуацыя, што Аляксандр Лукашэнка памірае, а Віктар будзе прызначаны прэзідэнтам Беларусі і адначасова з’яўляцца намеснікам старшыні УНС, то ён пасля Лукашэнкі атрымае ў спадчыну і пасаду старшыні УНС. Гэта будзе азначаць поўны кантроль над дзяржавай, што важна для Аляксандра Лукашэнкі пасля яго адыходу. Ён таксама думае пра гэта», — упэўнены Павел Латушка. Іншым фактарам, які можа спрыяць пакіданню Лукашэнкам пасады, Латушка называе невыкананне даручэнняў Пуціна. «У такім выпадку Масква можа стварыць умовы, пры якіх ён не зможа балатавацца або не зможа забяспечыць сабе пераабранне».

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Напярэдадні так званага адзінага дня прызначэнняў дэпутатаў усіх масцяў, прабачце, усіх узроўняў саветаў Лукашэнка вырашыў у чарговы раз знайсці ворагаў. Але гэтая параноя надыходзіць у Лукашэнкі практычна... Ды не, заўсёды. Заўсёды, перад кожнай выбарчай кампаніяй. Цяпер дыктатар распавядаў пра ворагаў на нарадзе з прадстаўнікамі так званых сілавых органаў. Гэтым разам мапы з пазіцыямі, адкуль на Беларусь рыхтаваўся напад, у дыктатара з сабой не было, таму ён вырашыў выступіць па іншых тэмах. Напрыклад, распавёў пра сцэнары змены ўлады ў краіне. Што ж нагаварыў гэтым разам Лукашэнка? Лукашэнка: да чаго гэтыя зусім абсурдныя неправавыя санкцыі, маштабная мілітарызацыя, дэманстратыўная гульня мускуламі, у тым ліку ваенная актыўнасць паблізу нашых межаў? Якія ў іх для гэтага падставы? Хто ім пагражае? І калі такое было ў гісторыі, што мы камусьці пагражалі? Якія падставы? Хто пагражае? Калі чалавек, які мае дачыненне да цэлага шэрагу злачынстваў, спрабуе казаць аб законнасці — гэта выглядае асабліва недарэчна, па-блюзнерску. 136 тысяч ахвяр супраць чалавечнасці — і гэта толькі па май 2023 года, забойствы, катаванні, гвалтоўныя знікненні, згвалтаванні жанчын, мужчын, непаўналетніх, памерлыя ў турмах, прымусовая дэпартацыя — гэта самыя цяжкія злачынствы, якія пераследуюцца ў адпаведнасці з міжнародным правам. І Лукашэнка пытаецца, за што санкцыі? Можа быць слушней спытаць, чаму так мала санкцый? Ці чаму ён дагэтуль не арыштаваны, не затрыманы і не прыцягнуты да адказнасці? 24 лютага 2022 года Лукашэнка даў тэрыторыю Беларусі для ўварвання ва Украіну. З-за гэтага ўварвання адбыўся генацыд у Бучы, Гастомелі, Ірпене. Расійская армія стаяла пад Кіевам, з тэрыторыі Беларусі было запушчана каля 800 ракет. Колькі дзяцей, жанчын загінула праз тое, што Лукашэнка стаў агрэсарам у гэтай вайне? І ён нешта кажа з нагоды мілітарызацыі, дэманстрацыі сілы? Што нібыта ён нікому не пагражае? Ён пачаў масавыя рэпрэсіі ў дачыненні да беларусаў. Праз Лукашэнку пазбавіліся жыццяў дзясяткі беларусаў. Ён тысячамі саджае людзей у турмы. Захапіў грамадзянскі самалёт, арганізаваў штучную міграцыйную вайну, прадаставіў тэрыторыю для агрэсіі, размясціў тактычную ядзерную зброю на тэрыторыі Беларусі. І ён нікому не пагражае? На каго адрасаваны гэты тэзіс? Дададзім. Увосень мінулага года так званы першы намеснік дзяржсакратара Рады бяспекі Павел Муравейка, каментуючы санкцыі з боку краін Балтыі, заявіў: «З пункту гледжання банальнай логікі мы маем усе падставы, каб прасекчы жыццёва важны для нас калідор сілай зброі». Прасекчы да Балтыйскага мора? Прабіць калідор сілай зброі... Па сутнасці, гэта была пагроза ваеннага ўварвання ў суседнюю краіну. Ці не гэтае выказванне намесніка дзяржсакратара Рады бяспекі Вальфовіча было наўпроставай пагрозай краіне NATO? Як павінны рэагаваць на падобныя выказванні краіны-суседзі? Пры тым, што рэжым Лукашэнкі ўжо аказаў садзейнічанне ва ўварванні Расіі ва Украіну, пры тым, што ў Беларусі перыядычна і перманентна праходзяць ваенныя вучэнні з Расіяй, пры тым, што Лукашэнка размясціў у краіне ядзерную зброю? Лукашэнка: Наступная задача — усім праваахоўным органам, у першую чаргу, МУС і МНС — людзі павінны адчуваць сябе ў бяспецы дома, на працы, на вуліцы ў любы час сутак. Папярэджваю — МУС, КДБ, спецслужбы, каго заўгодна, пракуратуру — трэба ўзяць гэта на кантроль. Папярэджваю, на вуліцах павінны быць нашы хлопцы, патрулі. [...]. З голымі рукамі хадзілі — ну гэта тады. А цяпер — патрулі павінны быць узброеныя, стралковай зброяй, як мінімум пісталетамі — і гэта павінны ведаць усе. Я спытаў у аднаго з афіцэраў Міністэрства ўнутраных спраў: «А ці раней хадзілі патрулі са зброяй?» І адказ быў станоўчы. Лукашэнка проста стварае чарговую хлусню. Ён такім чынам спрабуе зноў пагражаць беларусам, пагражаць зброяй. Лукашэнка працягвае напампоўваць сваіх сілавікоў. Цяпер ён проста дае сігнал, што яны маюць права страляць у мірных людзей. Фактычна, індульгенцыя на забойствы. А чаму ён гэта робіць? Бо беларусы — мацнейшыя за яго, бо ён баіцца нас, ён баіцца нас з вамі, беларускі народ. У выніку дзеянняў сілавікоў — забойстваў, незаконнага зняволення і затрымання, давядзення да самагубства — пасля 2020 года пазбавіліся жыццяў дзясяткі беларусаў. Яшчэ раз: з-за прамых дзеянняў карнікаў гінуць людзі — і гэтыя смерці не спыняюцца. Дык пра якую бяспеку пры выглядзе сілавікоў кажа Лукашэнка? Хто з беларусаў адчувае «абвастрэнне» пачуцця бяспекі, калі побач з'яўляюцца сілавікі? Можа быць, сам Лукашэнка і адчувае гэтую бяспеку, калі побач з ім сілавікі? Адказ на пытанне відавочны і ляжыць на паверхні: раздзіманне сілавога апарата дазваляе яму захоўваць уладу. Гэта ягоны спосаб абароны ад беларусаў, якія выразна далі зразумець дыктатару — хопіць! І раздзіманнем сілавога апарата Лукашэнка сам сабе капае яму, бо тая зброя, якой ён так актыўна шпігуе сваіх сілавікоў, гэтым самым трапляючы да іх у залежнасць, тая зброя, якую ён накіроўвае супраць беларусаў, рана ці позна можа павярнуцца супраць яго самога. І тут важна разумець: ні адзін кіраўнік у свеце не раздзімае сілавы апарат і не перанасычае яго зброяй, калі ў яго няма праблем з падтрымкай, калі ён не здзяйсняў злачынстваў, калі ў яго няма праблем з легітымнасцю. Але чамусьці ў дыктатараў, якія ва ўладзе не першы дзясятак гадоў — гэта часты сімптом. Чамусьці яны хочуць загадзя забяспечыць сябе імунітэтам, на выпадак калі яны ўжо не будуць ва ўладзе. Навошта, калі ніякіх злачынстваў не здзяйсняў? Хочам расчараваць Лукашэнку. Пад руляй аўтаматаў не развіваецца бізнэс, пад кантролем сілавікоў не працуюць айцішнікі, пад наглядам «патрулёў» не нараджаюцца інавацыі. І высокакваліфікаваных спецыялістаў, якія выплатай падаткаў робяць значны ўнёсак у эканоміку любой краіны, наяўнасць бандытаў на вуліцах, якіх Лукашэнка па незразумелай прычыне называе супрацоўнікамі сілавых органаў, не матывуе заставацца ў Беларусі. І самае галоўнае — патрулі не вырашаць праблему з падтрымкай. Лукашэнка: Зараз зразумееце, я сказаў пра сцэнары. Іх тры — як яны гэта трактуюць. Першы — самы жаданы для іх — гэта арганізацыя дзяржаўнага перавароту альбо гвалтоўны захоп улады непасрэдна ў перыяд правядзення электаральных кампаній. І вось вельмі цікава. Лукашэнка сам апісаў, што было зроблена акурат ім жа самім у 2020 годзе. Так, сапраўды, Лукашэнка здзейсніў гвалтоўны захоп улады непасрэдна ў перыяд правядзення электаральнай кампаніі. І тут нічога новага няма: адзін з любімых прыёмаў рэжымнай прапаганды — абвінаваціць апанента ў тым, у чым ты сам па вушы замяшаны, нанесці «папераджальны ўдар». На злодзеі і шапка гарыць. Тры сцэнары, пра якія кажа Лукашэнка. А можа ёсць чацвёрты сцэнар? І я павінен знерваваць Лукашэнку: сцэнар ён не адгадаў. Лукашэнка: Адначасова, цытата, Варшава спрабуе завербаваць высокапастаўленых беларускіх чыноўнікаў, якія змогуць замяніць нашых ціхушак і лахушак. Яны разумеюць: яны не здольныя перавярнуць Беларусь, яны не здольныя рэалізаваць сцэнар ні каляровай нейкай рэвалюцыі ці нейкага марш-браска сюды, у Беларусь, яны не змогуць рэалізаваць узброенае ўварванне. Мы сочым за гэтым працэсам, мы бачым іх падыходы да кіраўнікоў як у сферы ваеннай, так і ў сферы грамадзянскай у Беларусі. Яны будуць шукаць і ствараць новых, лаяльных Захаду, і больш эфектыўных дзеячаў тут. У ход пойдуць усе метады: ад банальнага подкупу, шантажу, да пагроз жыццю і здароўю вам, нам і вашым блізкім і родным. І вось цікава. Мы гэты праект нават не хавалі, ён быў абсалютна публічны, пра гэта была інфармацыя ва ўсіх каналах — і Аб'яднанага Пераходнага Кабінета, і Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, і ёсць спецыяльны тэлеграм-канал — «Кадравы Рэзерв». Дэмакратычныя сілы Беларусі сапраўды рэалізуюць праект — «Кадравы рэзерв для Новай Беларусі». Нам патрэбныя сумленныя чыноўнікі, беларусам патрэбныя сумленныя чыноўнікі, якія будуць падтрымліваць дзяржаўнасць, тыя чыноўнікі, якія сёння працуюць у сістэме, для якіх важна захаванне нашай краіны, якія не здзяйснялі злачынстваў. Мы нікога не збіраемся «вешаць на слупах», пра што ўвесь час кажа Лукашэнка. Менавіта ён здзяйсняе злачынствы і так ставіцца да беларусаў. Галоўнае — і гэты зварот да чыноўнікаў — не здзяйсняйце злачынстваў, галоўнае, не запэцкайце свае рукі ў крыві — і вы будзеце запатрабаваныя ў Новай Беларусі. Лукашэнка спалохаўся нашага праекта, таму што ў ім удзельнічаюць прадстаўнікі дзяржкіравання. Але вымушаны расчараваць яго спецслужбы: ім не ўдалося атрымаць звесткі пра ўдзельнікаў праекта. І яны іх не атрымаюць. Не Захаду патрэбныя лаяльныя чыноўнікі, а нам, беларусам, патрэбныя тыя чыноўнікі, якія будуць падтрымліваць незалежнасць, суверэнітэт, правы чалавека, свабоду і дэмакратыю. І мы над гэтым працуем, а не спецслужбы, якія паўсюль бачыць Лукашэнка. Лукашэнка: Вы ж ведаеце, што хаваецца пад фармулёўкай будучых вучэнняў узброеных сіл NATO і ЗША «Абаронца-2024», ведаеце, што значыць іх правядзенне на тэрыторыі краін Балтыі, Германіі і Польшчы для нас. Паводле атрыманых звестак, блізу 90 тысяч ваенных з 32 краін-чальцоў і партнёраў альянсу будуць стаяць на парозе нашага дома: адпрацоўваць стратэгію, цытата, адбіццё спробы расійскай агрэсіі — чытай нашай — супраць адной з краін альянсу. Слухайце, поўнае глупства, Расія рыхтавацца напасці на краіны Балтыі. Давайце ўспомнім, як Расія «не рыхтавалася» напасці на Украіну. Усе ўжо навучаныя гэтым горкім досведам 2022 года і аддаюць сабе справаздачу, што ад Расіі і дыктатуры Лукашэнкі можна чакаць усяго чаго заўгодна. Я 16 гадоў прапрацаваў дыпламатам у Еўропе, жыву цяпер ужо 3,5 гады ў Польшчы. Але ніколі і нідзе — ні ў прыватных гутарках з простымі грамадзянамі еўрапейскіх краін, ні ад палітыкаў — не чуў нават намёку аб тым, што хто б там ні было хацеў бы напасці на тэрыторыю Беларусі і захапіць нейкія тэрыторыі. Вы ведаеце, пра што мараць еўрапейцы? Яны мараць нараджаць дзяцей, будаваць дамы, ездзіць-падарожнічаць, развівацца, адпачываць... Але не мараць захопліваць чыісьці тэрыторыі. А нарада Лукашэнкі — чарговы прыклад таго, як дыктатар спрабуе сфармаваць парадак дня, перакласці з хворай галавы на здаровую. Навошта ён гэта робіць? Яму трэба стварыць вобраз ворага — кансалідаваць яго электарат пад гэтым вобразам. Для гэтага ён павялічвае выдаткі на абарону, на сілавы апарат. І мэта ў гэтага толькі адна — захаваць сваю ўладу. Дзеянні Лукашэнкі — гэта фактычна падрыхтоўка да правакацый, дыверсій у кірунку краін-суседзяў. Гэта значыць ён такім чынам закладвае інфармацыйна-прапагандысцкую базу для наступных агрэсіўных дзеянняў у дачыненні да краін-суседак. А тое, што гэта ўжо мела месца ў 2022 годзе і адбываецца да сённяшняга дня — мы з вамі ведаем. Таму слухаючы словы Лукашэнкі, заўсёды трэба рабіць агаворку: гэта прапаганда. Накіравана яна толькі на захаванне яго ўлады. І Лукашэнка — самы вялікі хлус, якога раней не ведала гісторыя Беларусі.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол На гэтым тыдні ў Беларусі праходзяць бязвыбары. Менавіта з прыстаўкай «бяз», таму што назваць выбарамі тое, што рэжым Лукашэнкі праводзіць, немагчыма. Ні з палітычнага, ні з прававога пункту гледжання. Сёння ў Беларусі адсутнічаюць базавыя ўмовы для правядзення якіх-небудзь электаральных кампаній, якія могуць быць такімі прызнаныя. Няма легітымных, законных органаў улады, якія маюць права праводзіць такія кампаніі. Краіна ў прынцыпе пагружаная ў татальны прававы дэфолт, настолькі глыбокі, што гаворка ідзе нават не пра адсутнасць магчымасці для рэалізацыі выбарчых правоў грамадзян — рэжымам Лукашэнкі не гарантуюцца нават самыя базавыя правы і свабоды чалавека. Наадварот, яны пастаўленыя пад перманентную пагрозу. Уключаючы права на жыццё. Нават гэтае права ў захопленай рэжымам Лукашэнкі дзяржаве больш не гарантаванае — прычым нікому. Ніхто не будзе лічыць вашыя галасы. Гэта не мае сэнсу. Бо ўсе «кандыдаты» ў «дэпутаты» прайшлі самы пільны адбор і былі ўзгодненыя загадзя. Конкурс — 2-2,5 чалавекі на месца. Рэжым нават не стаў спрабаваць імітаваць нейкую канкурэнцыю. А навошта? Парогавая яўка — адменена. Гэта значыць наогул усё роўна, хто прыйдзе і ці прыйдзе наогул на ўчасткі — бязвыбары ўсё роўна адбудуцца. І загадзя прызначаныя «дэпутаты» — сядуць на свае месцы. Так што давайце назавем рэчы сваімі імёнамі — гэта адзіны дзень прызначэння. І нават фальсіфікаваць гэтым разам рэжыму нічога не трэба. Але ён усё роўна будзе гэта рабіць. Таму што яму патрэбны рытуал. І нягледзячы на адмену парогавай яўкі — ён будзе яе маляваць. Прымушаць да ўдзелу ў датэрміновым галасаванні. Заганяць на ўчасткі. Для карцінкі. Дзеля ўласнага эга. Для імітацыі ўласнай важнасці і значнасці. Дык чым жа нам, беларусам, заняцца на гэтым тыдні? Галоўнае — не даць сябе атруціць усёй гэтай хлуснёй. Не дазволіць пераканаць сябе і сваіх блізкіх, што гэты рытуал рэжыму і карцінка, якую ён будзе нам паказваць, маюць хоць нейкае дачыненне да рэальнасці, да выбараў, да дэмакратыі. Размаўляйце з роднымі і блізкімі. З сябрамі. Не пражывайце гэты абсурд у адзіноце. Рэжым будзе рабіць усё, каб прыхільнікі пераменаў паверылі, што большасць стала меншасцю. Што ўсе вакол «перавярнулі старонку». Гэта не так. І вы лёгка пераканайцеся ў гэтым, калі не будзеце замыкацца ў сабе. І самае галоўнае, што б вы не рабілі — беражыце сябе. Не варта падвяргаць сябе лішнім, непатрэбным рызыкам. Пазіцыя Народнага антыкрызіснага ўпраўлення — пазбягайце ўдзелу ў імітацыі выбараў, не ідзіце на ўчасткі, асабліва на фоне пагрозы правакацый, якую ўвесь час транслюе рэжым. Калі ж вас прымушаюць да ўдзелу ў датэрміновым галасаванні — прымайце рашэнне па сітуацыі. Ваша бяспека — гэта галоўнае. Гэта не выбары і яны не будуць прызнаныя ў цывілізаваным свеце, як і іх вынікі. Ні мы, беларусы, ні нашы партнёры не перавернуць старонку ў адносінах з рэжымам Лукашэнкі. Старонка будзе перавернутая толькі разам з ім. Жыве Беларусь!

У камісію ўваходзяць прадстаўнікі Міністэрства спорту, Нацыянальных алімпійскага і паралімпійскага камітэтаў Польшчы, Аб’яднанага Пераходнага Кабінета і Народнага антыкрызіснага ўпраўлення. Плануецца, што камісія будзе збірацца раз на месяц. На першым пасяджэнні камісіі пад старшынствам першага намесніка міністра спорту і турызму Польшчы Ірэнэўша Раса і з удзелам намесніка кіраўніцы Кабінета Паўла Латушкі былі ўзнятыя пытанні падтрымкі беларускіх спартсменаў-дысідэнтаў. Абмеркавалі: супрацоўніцтва па магчымым допуску беларускіх спартсменаў-дысідэнтаў у лёгкай атлетыцы і біятлоне да кваліфікацыйных спаборніцтваў Алімпіяды-2024 і Алімпіяды-2026. магчымасці матэрыяльна-тэхнічнай падтрымкі беларускіх спартсменаў у трэніровачным працэсе праз стыпендыі міністэрства і Алімпійскай салідарнасці на тэрыторыі Польшчы. пытанні верыфікацыі беларускіх спартсменаў у адпаведнасці з рэкамендацыямі Міжнароднага алімпійскага камітэта для выключэння магчымасці ўдзелу чыноўнікаў Лукашэнкі і прарэжымных спартсменаў у міжнародных спаборніцтвах, перш за ўсё ў Алімпіядзе-2024 у Парыжы. Старшыня Нацыянальнага паралімпійскага камітэта Польшчы Лукаш Шэліга выказаў гатоўнасць аказаць дапамогу беларускім паралімпійцам, якія пацярпелі ад рэпрэсій, і прасоўваць пытанне прыцягнення Аляксея Талая да адказнасці ў рамках спартыўнага права за ўдзел у ваенным злачынстве і нанясенні ўрону рэпутацыі Алімпійскага руху. Камісія адкрытая для прапаноў ад беларускіх спартсменаў і спецыялістаў у галіне спорту, якія сутыкнуліся з дыскрымінацыяй або маюць рэлевантную інфармацыю. Накіраваць прапановы можна ў чат-бот НАУ: @nau_by_bot

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Актуальнай праблемай, якая патрабуе неадкладнай увагі, з'яўляецца праблема палітвязняў у Беларусі і выкарыстання іх рабскай працы на шматлікіх прадпрыемствах на базе калоній і турмаў. Цяпер у Беларусі налічваецца 1422 толькі афіцыйна прызнаных палітвязняў, якія незаконна знаходзяцца ў месцах зняволення адкрытага і закрытага тыпаў. Ужо каля 1400 палітвязняў, па дадзеных прадстаўніка па сацыяльнай палітыцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі Вольгі Гарбуновай, адбылі незаконна прызначаныя тэрміны і перажылі турэмныя рэпрэсіі і турэмную рабскую працу на вытворчасцях пры калоніях. Самае трагічнае — факты смерцяў палітвязняў: Вітольда Ашурка, Мікалая Клімовіча, Алеся Пушкіна, Вадзіма Храсько і Ігара Ледніка. Палітвязні незаконна ўтрымліваюцца ў розных установах Дэпартамента выканання пакаранняў Міністэрства ўнутраных спраў рэжыму Лукашэнкі. У Беларусі налічваецца 16 папраўчых калоній, 4 папраўчыя калоніі-пасяленні, 28 устаноў адкрытага тыпу або па-народнаму «хімія», дзе іх не толькі катуюць, але і прыцягваюць да прымусовых прац. Палітвязні ў папраўчых установах займаюцца вытворчасцю канкрэтных тавараў, якія затым прадаюцца як адкрыта, у тым ліку праз інтэрнэт-крамы, так і праз шматлікіх дылераў і пасярэднікаў, якія пры продажы мяняюць вытворцаў тавару, г. зн. не паказваюць, што тавар выраблены зняволенымі ў калоніях. Таксама гэтыя тавары могуць экспартавацца, уключаючы рынкі краін-членаў Еўрасаюза. Даходы ад беларускага турэмна-прамысловага канвеера значныя. І гэтыя даходы паступаюць для фінансавання як утрымання ўлады Лукашэнкі, так і для фінансавання ажыццяўлення саміх рэпрэсій. Мы просім і заклікаем усіх неабыякавых грамадзян, СМІ, дэмакратычных лідараў, сябраў аб'яднанняў, партый, арганізацый, дыяспар, усіх беларусаў і тых, хто спачувае беларусам, максімальна казаць пра праблему палітвязняў, прымусовую працу і няўхільнасць пакарання рэжыму Лукашэнкі за рэпрэсіі беларускага народа. Пакіданне праблемы палітвязняў без увагі з боку сусветнай супольнасці будзе і далей прыводзіць да трагічных смерцяў у лукашэнкаўскіх засценках. Мы абавязаныя зрабіць усё магчымае і немагчымае, каб спыніць рэпрэсіі, рабства і смерці беларускага народа. І спыніць існаванне лукашэнкаўскага злачыннага рэжыму.

19 лютага Еўрапейскі Савет прыняў заключэнні па Беларусі. Гэтыя высновы выяўляюць канкрэтныя праблемы, якія выклікаюць занепакоенасць ЕС і вызначаюць дзеянні ці мэты, якія неабходна прыняць. Фактычна гэты дакумент вызначае стратэгію Еўрапейскага саюза ў адносінах да нашай краіны. Вярхоўны прадстаўнік Еўрапейскага саюза ў замежных справах і палітыцы бяспекі Жазэп Барэль, каментуючы прыняцце гэтых высноў, заявіў, што «Беларусь па-ранейшаму займае важнае месца ў парадку дня ЕС». Ён асудзіў беспрэцэдэнтныя рэпрэсіі і падкрэсліў, што вінаватыя будуць прыцягнутыя да адказнасці. Важна адзначыць, што рэпрэсіўная палітыка рэжыму Лукашэнкі ў першую чаргу характарызуецца паўсюдным учыненнем злачынстваў, якія кваліфікуюцца як злачынствы супраць чалавечнасці. Згодна з каментаром камісіі міжнароднага права ААН, такія злачынствы ўяўляюць пагрозу міжнароднаму міру і бяспецы, што абавязвае ўсю міжнародную супольнасць прымаць адэкватныя меры па прадухіленні дадзеных злачынстваў. У прынятым дакуменце Еўрасавет выказаў занепакоенасць у сувязі з пагаршэннем сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі. Больш за тое, Еўрапейскі Савет пацвердзіў сваю прыхільнасць прыцягненню да адказнасці вінаватых у парушэннях правоў чалавека. Цяпер як ніколі крытычна важна эфектыўна прымяніць існуючыя міжнародныя прававыя механізмы, каб спыніць забойствы палітычных зняволеных у турмах Лукашэнкі. Сёння стала вядома пра гібель Ігара Ледніка — і гэта ўжо пятая вядомая смерць палітвязня. Вітольд Ашурак, Алесь Пушкін, Мікалай Клімовіч, Вадзім Храсько, Ігар Леднік — усе гэтыя людзі пазбавіліся жыцця, а фактычна былі забітыя рэжымам Лукашэнкі. Мы неаднаразова даводзілі нашым партнёрам сваю гатоўнасць пачаць узаемадзеянне ў рамках Кансультатыўнай групы паміж ЕС і беларускімі дэмакратычнымі сіламі і грамадзянскай супольнасцю для выпрацоўкі выразных крокаў па прыцягненні да адказнасці вінаватых, для аднаўлення справядлівасці для ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі, і спынення далейшых ахвяр сярод беларусаў.

Музей Вольнай Беларусі, Народнае антыкрызіснае ўпраўленне і Прадстаўніцтва Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі па нацыянальным адраджэнні запрашаюць беларусаў з усіх куткоў свету ўзяць удзел у агульнанацыянальнай анлайн-дыктоўцы 21 лютага, у Дзень роднай мовы. Сёлета дыктоўка прымеркаваная да 100-годдзя з дня нараджэння народнага пісьменніка Беларусі Васіля Быкава, які лічыў, што лёс беларускай мовы неразрыўна звязаны з незалежнасцю нашай краіны: «Будзе незалежнай Беларусь — будзе ўсё. У тым ліку мова і культура». І сёння, калі перад беларусамі асабліва востра стаяць пытанні абароны незалежнасці, а значыць, і захавання мовы, мы ні ў якім разе не павінны забываць пра гэтыя мудрыя словы нашага славутага пісьменніка. Дыктоўку прачытае Павел Латушка, намеснік кіраўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення. Аліна Коўшык, прадстаўніца па нацыянальным адраджэнні Кабінета, выступіць з уступным словам да дыктоўкі. Далучайцеся да трансляцыі на YouTube-каналах BELSAT LIFE і Паўла Латушкі 21 лютага а 19:00 па Мінску (Вільня — 18:00; Варшава — 17:00). Няхай жыве наша прыгожая мова і незалежная Беларусь! Дбайце пра сваю бяспеку і карыстайцеся VPN.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Гэта сон? Не, гэта сапраўды так. Уявіць мне гэта было складана, немагчыма. Але звольненыя амаль ўсе кіраўнікі нацыянальных устаноў Беларусі, якія звязаныя з культурай. Знішчыць і разбурыць — асноўныя падыходы рэжыму Лукашэнкі. Лукашэнка знішчае нацыянальныя ўстановы краіны. Пачынаючы з 2020 года рэжым масава зачышчае арганізацыі грамадзянскай супольнасці, дабрачынныя арганізацыі, палітычныя партыі. Аб’ектам палітыкі разбурэння сталі і нацыянальныя ўстановы. Працэс знішчэння пачынаецца зверху: за апошнія гады на розных падставах было зменена кіраўніцтва большасці ўстаноў краіны са статусам «нацыянальнай». Змянілася кіраўніцтва такіх важных для беларускай культуры арганізацый, як Нацыянальны гістарычны музей, Нацыянальны мастацкі музей, Нацыянальны гісторыка-культурны музей-запаведнік «Нясвіж», Нацыянальны Полацкі гісторыка-культурны музей-запаведнік, Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета, Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа, Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Мінску, Нацыянальны акадэмічны народны аркестр імя І. Жыновіча, Нацыянальны акадэмічны народны хор імя Цітовіча, Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы і іншыя. Розныя прычыны, розныя падставы, па-рознаму мы можам ставіцца да былых ужо кіраўнікоў. Але факт ёсць факт. Застаўся хіба што генеральны дырэктар Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Максіма Горкага, вядомы ў грамадстве як «Рускі тэатр», кіраўнік якога пайшоў на супрацу з рэжымам. Але для мяне, як для былога міністра культуры, гэта не дзіўна. Праз змену кіраўніцтва летась прайшла і Нацыянальная бібліятэка Беларусі. І ў гэтым кантэксце варта разумець важнасць гэтай нацыянальнай установы. Нацыянальная бібліятэка — гэта не толькі пляцоўка для аматараў літаратуры, але і месца, якое мае асаблівае значэнне для даследчыкаў і навукоўцаў, для захавання літаратурнай спадчыны краіны. Гэта пацвярджае і аб’ём фондасховішча бібліятэкі, дзе змяшчаецца звыш 14 мільёнаў адзінак матэрыялаў, у тым ліку рэдкія творы беларускай культуры і літаратурнага мастацтва, рукапісы, творы беларускіх аўтараў. Гэтую калыску нацыянальнага жыццяпісу, месца, якое мае асаблівае значэнне для развіцця ў тым ліку і беларускай літаратуры, узначаліў прадстаўнік «рускага міра», прыхільнік заходнерусісцкіх поглядаў, прапагандыст Вадзім Гігін. Біяграфія адыёзнага прапагандыста, адэпта «рускага свету», які адмаўляе самастойнасць беларусаў як нацыі. Прызначэнне Гігіна на пасаду гендырэктара бібліятэкі выклікала нават дыпламатычны скандал. Міністэрства замежных спраў Ізраіля выказала незадаволенасць прызначэннем на такую пасаду чалавека, які «агучваў антысеміцкія выказванні», а таксама «спрыяў знішчэнню яўрэйскай памяці». Гендырэктар бібліятэкі — антыбеларускі чалавек. У якасці свайго любімага гістарычнага персанажа Гігін называў чалавека, які меў непасрэднае дачыненне да знішчэння вызваленчага беларускага руху. Мне заўсёды імпанаваў віленскі генерал‑губернатар Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў, які падавіў паўстанне 1863 года. Але я добра вывучыў яго біяграфію. Гэта быў надзвычайны чалавек, адміністратар, кіраўнік, які можа служыць прыкладам для любога дзяржаўнага дзеяча. Палітыка падаўлення Мураўёва, які ў беларускай гісторыяграфіі атрымаў гаворачую мянушку Мураўёў-Вешальнік, згубіла жыцці многіх беларусаў — і гэтым персанажам захапляецца дырэктар беларускай нацыянальнай установы. Больш за 120 удзельнікаў паўстання 1863 года былі растраляныя, больш за 900 — сасланыя на катаргу, 12,5 тысячы — высланыя пад надзор паліцыі. І якімі ж былі першыя крокі чалавека з такімі «гістарычнымі кумірамі» на пасадзе дырэктара галоўнай бібліятэкі краіны? Адпаведныя. Заняўшы пасаду, Гігін працягнуў актыўна прасоўваць антыбеларускія погляды. Адна з першых войн прапагандыста была разгорнутая супраць Уладзіміра Караткевіча — славутага зорнага класіка беларускай літаратуры. Разам з творчым унёскам, Караткевіч звяртаў увагу беларусаў на багацце гісторыі Беларусі, навучаў нас яшчэ ў 70-я гады, пачатку 80-х гадоў. А чаму «навучаў»? Ён працягвае гэта рабіць, нягледзячы на ўсялякіх Гігіных. Але сёлета будзе 40-ая гадавіна са дня смерці Уладзіміра Караткевіча, аднак класік, які пісаў пра Беларусь яшчэ задоўга да прыходу Лукашэнкі да ўлады, усё роўна стаў сённяшнім ворагам рэжыму. І ў гэтым пытанні акурат і праявіўся так званы дырэктар нацыянальнай бібліятэкі. Восенню 2023 года са школьнай праграмы выключылі твор «Каласы пад сярпом тваім», які Караткевіч напісаў у 1965 годзе. Як пазней заявіў сам Гігін, твор выключылі са школьнай праграмы па яго ўласнай ініцыятыве. Яшчэ раз. Твор беларускага класіка выключылі са школьнай праграмы па ініцыятыве дырэктара галоўнай нацыянальнай беларускай бібліятэкі. Якія рашэнні на пасадзе дырэктара Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі будзе прымаць чалавек, які выступае супраць беларускай літаратуры? Які змагаецца з беларускімі класікамі, а сам прытрымліваецца прарасійскіх пазіцый? Гэта пытанне рытарычнае і не патрабуе адказу. З 2020 года двойчы змянялася кіраўніцтва і ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі ў Мінску. У жніўні мінулага года архіў узначаліў Міхаіл Глушакоў, які да гэтага доўгі час працаваў у КДБ. Якімі былі першыя рашэнні дырэктара-сілавіка? Ужо праз дзень у архіве адбыліся масавыя затрыманні, якія закранулі не менш за сем супрацоўнікаў. І гэта — сведчанне адносін так званага дырэктара-кдбшніка да супрацоўнікаў архіва, гісторыкаў, даследчыкаў і архівістаў. Замест матывацыі працягваць працу — рэпрэсіі, замест рэалізацыі даследніцкіх праектаў — пасадкі. У гэтым шэрагу можна звярнуць увагу на антыбеларускую пераарыентацыю шматлікіх нацыянальных устаноў. Новапрызначанае кіраўніцтва Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы таксама пачало весці актыўную дзейнасць: цяпер беларускі тэатр, які больш за 100 гадоў ставіў спектаклі на нацыянальнай мове, які яшчэ нават у савецкія часы быў названы імем беларускага класіка Янкі Купалы, русіфікуецца. У верасні на сцэне Купалаўскага тэатра толькі адзін спектакль прагучаў па-беларуску і ажно 15 — на рускай мове. А трупа вольных купалаўцаў, якія звольніліся ў знак нязгоды з гвалтам на вуліцах у 2020 годзе, цяпер прызнаная «экстрэмістамі». І гэта — як прызнаць экстрэмістам самога Янку Купалу. Вось так пры Лукашэнку змяняюцца беларускія нацыянальныя ўстановы. Гэтая асоба баіцца ўсяго беларускага, менавіта ён — здраднік і акупант. І з кожным днём з’яўляюцца новыя факты яго здрадзе краіне. І галоўная лічба, якая пра гэта сведчыць: сёння больш за 140 асобаў, звязаных з культурай, з’яўляюцца палітычнымі зняволеннымі ў турмах рэжыму. Варта ўзгадаць, што ў пачатку 2022 года адбыўся зліў дакумента, у якім сцвярджалася аб планах Расіі па паглынанні Беларусі да 2030 года. Сярод сярэднетэрміновых планаў у злітым дакуменце адзначалася павелічэнне палітычнага ўплыву на беларускія эліты, стварэнне прарасійскіх актараў. Мы не можам сцвярджаць пра тое, быў гэта фэйк ці не фэйк, але ўсё, чым сёння займаецца Лукашэнкі, адпавядае логіцы гэтага дакумента. Палітыка рэжыму Лукашэнкі па русіфікацыі, дэбеларусізацыі і разбурэнні нацыянальных устаноў таксама адпавядае гэтаму. Грамадзянская супольнасць у Беларусі знішчаецца, беларуская нацыянальная супольнасць знішчаецца, а на яе месца прыходзяць прарасійскія персанажы. Сёння ў Беларусі ствараюцца прарасійскія недзяржаўныя арганізацыі, мабілізоўваюцца прарасійскія актывісты. Праз уніфікацыю псеўдапартыйнай сістэмы сёння інтэгруюцца ў палітычнае поле Беларусі з Расіі. У палітсавет лукашэнкаўскай «Белай Русі» сёння ўваходзіць… Той жа самы Гігін, фанат Мураўёва-Вешальніка. Пошукі пагроз нацыянальнай бяспецы — любімае хобі дыктатара і яго спецслужбістаў. Але калі рэжым так любіць паўсюль шукаць пагрозу нацыянальнай бяспецы, то можа варта пашукаць яе ўнутры сістэмы? Бо менавіта такія людзі кідаюць сур’ёзны выклік беларускай культуры, беларускай гісторыі і дзяржаўнасці, Беларусі як незалежнай краіны. Менавіта такія прызначэнні кіраўніцтва нацыянальных устаноў ствараюць перадумовы для антыбеларускай пераарыентацыі. І менавіта ў гэтым крыецца пагроза беларускай дзяржаўнасці, якую штучна стварае сам Лукашэнка. Зразумела, што кіраўніцтва нацыянальных устаноў — гэта не эліта культуры, можа не ўся культура і не ўся эліта культуры, але тым не менш яны задаюць палітыку дзейнасці арганізацый, займаецца стратэгіяй працы нацыянальных устаноў. І паўстае пытанне: што рабіць? І я ўпэўнены, я перакананы, што беларускую культуру немагчыма перамагчы. Усходнія суседзі стагоддзямі намагаліся знішчыць беларускую мову і культуру, падпарадкаваць беларусаў сабе, але беларусы дагэтуль выдаюць беларускія кнігі, вывучаюць беларускую мову, ставяць беларускамоўныя спектаклі. У справе захавання нашай нацыянальнай самаідэнтычнасці ва ўмовах дыструктыўнай дзейнасці рэжыму асаблівае значэнне набывае самаадукацыя, захаванне традыцый сваёй сям’і і агульнанацыянальных, агульнабеларускіх традыцый. Менавіта таму прадстаўніцтвам па нацыянальным адраджэнні Аб'яднанага Пераходнага Кабінета гэты год аб’яўлены годам традыцый. Асабліва важна ўкладваць ідэалы беларушчыны наступнаму пакаленню, нашым дзецям і ўнукам. Бо менавіта наша культура робіць нас беларусамі, менавіта наша мова з’яўляецца падмуркам нашай нацыянальнай самабытнасці і дзяржаўнасці. І я веру таксама ў дзеячоў беларускай культуры, у рупліўцаў, якія працуюць у дамах культуры, у раёнах, у вёсках, у бібліятэках. Я веру ў беларускіх артыстаў і акцёраў, якія неглядзячы на ўсё тое жудаснае, што адбываецца з нашай нацыянальнай беларускай культурай, змогуць захаваць яе на нашай роднай беларускай зямлі, каб передаць яе новым пакаленням беларусаў. А Лукашэнка і яго памагатыя — гэта галоўная пагроза для ўсяго беларускага. І важна зразумець, што без ліквідацыі гэтага рэжыму мы не зможам уратаваць тое самае важнае, што важна для сумленнага чалавека, грамадзяніна — нашу культуру. За мяжой нам таксама крытычна неабходна свтвраць нацыяльныя асяродкі, якія дазволяць захаваць беларускую культуру, працягнуць яе развіццё, стварыць умовы для будучага вяртання ў Беларусь — гісторыі, культуры, мастацтва, літаратуры, музыкі і іншых галін нацыянальнай спадчыны. Я веру ў тое, што Беларусь будзе жыць, і з ёй беларуская культура і наша мова. Жыве Беларусь!

Намеснік кіраўніка НАУ Арцём Брухан пра пазіцыю Еўрапейскага саюза па Беларусі Беларусь, безумоўна, цікавая Еўропе. Еўрапейскі саюз заўсёды разглядаў Беларусь як еўрапейскую дзяржаву, у якой пражывае грамадства з еўрапейскімі поглядамі і з імкненнем да дэмакратыі. Аднак ёсць сілы, якія гэтаму супрацьстаяць. Развіццё праекта Усходняга партнёрства таксама сведчыць аб тым, што Беларусь патэнцыйна разглядаецца як дзяржава, якая ў перспектыве можа стаць часткай еўрапейскай сям'і. І цяпер, пасля заяваў дэмакратычных сілаў Беларусі, пасля інтэнцыі беларускага народа да дэмакратыі, гэта пацвярджаецца. Таму стратэгічна няма боязі, што Еўропа лічыць Беларусь часткай Расіі альбо ўжо пабудавала жалезную заслону. Але якая тактычная сітуацыя? Мы бачым, што цяпер адбываецца ў рэгіёне: ідзе вайна. І Еўрапейскі саюз — магутны, моцны саюз. Але ён не ўсемагутны. І мы павінны разумець, што сітуацыя ў рэгіёне крытычная. Украіна знаходзіцца ў няпростай сітуацыі, у няпростым становішчы. І калі цяпер увесь вектар увагі з украінскай праблемы перакінуць на Беларусь, то цалкам магчыма, што тая дзяржава, якая ўжо проста на ўзроўні ўлады зрабіла выбар на карысць Еўрапейскага саюза і заявіла пра гэта, папросту знікне. І гэта будзе крах усяго Еўрапейскага саюза, удар па ім у цэлым. Таму пытанні вырашаюцца па меры іх важнасці для ЕС. Нельга казаць, што Беларусь зусім знікла з парадку дня. Яна, вядома, гучыць у меншай ступені, але ва Украіне цяпер вайна. І калі Украіна не выстаіць, калі не будзе ісці ваенная дапамога, то гэта можа прывесці да трагічных наступстваў не толькі для Украіны, але і для Беларусі.