Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол
Цікавае назіранне і аналіз, якім я хацеў бы з вамі падзяліцца: упершыню ў сваёй гісторыі, калі ён кіруе Беларуссю (цяпер — узурпаваўшы ўладу ў нашай краіне), Лукашэнка прыняў рашэнне аб увядзенні пасады свайго намесніка.
Намеснікам старшыні прэзідыума так званага Усебеларускага народнага сходу (дарэчы, адчуваюцца адсылкі да ЦК КПСС, да палітбюро ЦК КПСС, праўда?) прызначаны Аляксандр Мікалаевіч Косінец. Хто такі Аляксандр Косінец? Гэта былы рэктар Віцебскага медыцынскага ўніверсітэта. Але, напэўна, не гэта галоўнае, а галоўнае тое, што ён з'яўляўся старшынёй Віцебскага аблвыканкама.
У 2014 годзе ён быў прызначаны кіраўніком Адміністрацыі Лукашэнкі. У 2016 годзе кіраўніком Адміністрацыі Лукашэнкі была прызначаная Наталля Качанава — былая мэр Наваполацка, таксама з Віцебскай вобласці. Хто запрасіў у сталіцу (першасна на пасаду віцэ-прэм'ера ўрада Лукашэнкі, а ў наступным на пасаду кіраўніцы Адміністрацыі Лукашэнкі) Качанаву? Зрабіў гэта Аляксандр Косінец.
Мы бачым з вамі сувязь: Косінец запрашае Качанаву на пасаду віцэ-прэм'ера па сацыяльных пытаннях, у наступным Косінца здымаюць з пасады кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта, а на яго пасаду становіцца Качанава. Качанава ў сваю чаргу адчыніла дзверы для наступнага прадстаўніка, назавем умоўна, віцебскай школы — Ігара Сергіенкі, які пасля яе заняў пасаду кіраўніка Адміністрацыі Лукашэнкі.
Хто такі Ігар Сергіенка? Гэта кадравы афіцэр КДБ, былы першы намеснік старшыні КДБ, генерал КДБ, які ў 2019 годзе заняў пасаду кіраўніка Адміністрацыі Лукашэнкі, змяніўшы на гэтай пасадзе Наталлю Качанаву. Мы бачым з вамі пераемнасць: Косінец — кіраўнік Адміністрацыі з Віцебшчыны; Качанава — кіраўнік Адміністрацыі таксама з Віцебскай вобласці; Сергіенка — кіраўнік Адміністрацыі таксама з Віцебскай вобласці.
Кожны па чарзе лабіраваў свайго паслядоўніка. Мы бачым выразную сувязь, што сёння на вышэйшых пасадах у краіне (ёсць паняцце высокая пасада, ёсць паняцце вышэйшая службовая асоба — такую іерархію ўвёў сам Лукашэнка) знаходзяцца прадстаўнікі віцебскай школы. Гэта старшыня Палаты прадстаўнікоў (ніжняй палаты парламента Лукашэнкі) Ігар Сергіенка; старшыня Савета Рэспублікі (верхняй палаты парламента Лукашэнкі) Наталля Качанава; намеснік Лукашэнкі на пасадзе старшыні ў Усебеларускага народнага сходу — Аляксандр Косінец.
Калі ўважліва прааналізаваць Канстытуцыю, разабрацца, хто і на што мае права, які орган прымае тыя ці іншыя рашэнні, то нават павярхоўны аналіз дае падставы меркаваць, што менавіта гэтыя тры фігуры могуць адыграць ключавую ролю ў сітуацыі недзеяздольнасці Лукашэнкі, калі ў яго наступаюць праблемы са здароўем ці ён сыходзіць па тых ці іншых абставінах у іншы свет. Ці ведаў пра гэта Лукашэнка, ствараючы такі трыумвірат «віцебскіх» на галоўных, ключавых пасадах у краіне? Гэта пытанне, вялікае пытанне. На яго, вядома, можа адказаць толькі сам дыктатар, але мы з вамі бачым, што гэтая група сапраўды атрымлівае вельмі сур'ёзны ўплыў пры ўзнікненні надзвычайнай сітуацыі ў краіне.
Хто такі Аляксандр Косінец? Аляксандр Косінец — досыць актыўны чалавек, амбіцыйны чалавек, славалюбівы чалавек, які, як пагаворвалі ў маю бытнасць працы ва ўрадзе, фактычна ўвёў у велізарныя даўгі Віцебскую вобласць. Тады на розныя праекты Косінца было выдаткавана паўмільярда долараў ЗША — такія лічбы называліся на паседжаннях урада. У выніку ўся Віцебская вобласць была пагружаная ў пазыкі. Я думаю, што і да гэтага часу гэтыя даўгі існуюць — яны ці спісаныя, ці проста па іх Віцебская вобласць не расплацілася перад рэспубліканскім бюджэтам.
Косінец хацеў даказаць сваю паспяховасць на пасадзе старшыні Віцебскага аблвыканкама, каб для яго гэта стала прыступкай на новую пасаду. Я ўспамінаю гутарку з ім у Віцебскім аблвыканкаме. У кожнага высокага чыноўніка побач з яго кабінетам знаходзіцца пакой адпачынку. Дык вось гэтая гутарка адбылася ў пакоі адпачынку Косінца ў 2011 годзе. Тады Косінец на працягу некалькіх гадзін распавядаў сваё бачанне развіцця Віцебскай вобласці, бачанне развіцця краіны. І зрабіў мне прапанову: ён сказаў, што ў яго ёсць планы стаць прэм'ер-міністрам краіны, і ён прапануе мне ўвайсці ў яго каманду. Вы разумееце мой стан, калі я пачуў гэтую прапанову: мы фактычна знаходзімся ў кабінеце старшыні аблвыканкама, мы разумеем, што ўсе гэтыя памяшканні знаходзяцца пад кругласутачнай праслухоўкай КДБ ды і не толькі — у нас усяго 6 службаў могуць праслухоўваць размовы грамадзян краіны і замежных грамадзян на тэрыторыі Беларусі. Я разумею, што калі я кажу: «Так, я згодны ўвайсці ў вашу каманду», а менавіта такая прапанова была зробленая з боку Касінца — значыць мы выходзім з гэтага кабінета ў кайданках удваіх у суправаджэнні афіцэраў КДБ ці выходжу ў кайданках я адзін.
Вядома, я выкруціўся і сказаў, што мяне задавальняе тая праца, якой я займаюся ў дадзены момант. Але сам факт амбітнасці гэтага чалавека ўжо тады быў прадэманстраваны. У наступным ён быў прызначаны кіраўніком Адміністрацыі. Пазней мая адмова на яго прапанову ўплывала, як мне казалі, на некаторыя кадравыя рашэнні ў маёй біяграфіі. Але гэта ўжо, як кажуць, справа мінулая, мяне яна абсалютна не хвалюе. Так што Лукашэнка прызначыў на гэтую пасаду вельмі амбіцыйнага чалавека. Ён выдатна памятае пра тое, што, будучы кіраўніком Адміністрацыі, ён браў на сябе больш функцый, дакладней, больш паўнамоцтваў, чым можа ўзяць на сябе кіраўнік Адміністрацыі Лукашэнкі. І гэта з'явілася адной з ключавых прычын, чаму Косінец быў досыць хутка вызвалены ад пасады кіраўніка Адміністрацыі. І вось цяпер Лукашэнка робіць яго сваім намеснікам — першы раз у гісторыі Лукашэнка мае намесніка.
Адна цікавая гісторыя з біяграфіі Аляксандра Косінца. Аляксандр Косінец займаў (яшчэ да пасады старшыні Віцебскага аблвыканкама) пасаду намесніка прэм'ер-міністра Беларусі і з'яўляўся старшынёй арганізацыйнага камітэта Міжнароднага кінафестывалю «Лістапад». Міжнароднага фестывалю, які цяпер, вядома, такім практычна не з'яўляецца. Косінец паставіў задачу запрасіць кіназорак міравога кіно на цырымонію адкрыцця кінафестывалю ў Мінск. Ён даў даручэнне запрасіць... Каго вы думаеце?.. Шварцэнэгера! Гэта насамрэч праўдзівая гісторыя.
Праходзіць некалькі тыдняў і зноў збіраецца арганізацыйны камітэт Міжнароднага кінафестывалю «Лістапад». І Косінец пытаецца: «Дык што там, Шварцэнэгер... Ці даў ён згоду прыехаць на фестываль у Мінск?» Усе пачалі неяк мяцца, паціскаць плячыма, а Косінец сказаў: «Вы не ўмееце, не можаце гэтага зрабіць — дык дайце мне тэлефон Шварцэнэгера, я сам яго запрашу! Сам яму патэлефаную і сам яго запрашу». Такая гісторыя. Такіх гісторый яшчэ можа быць, вядома, вельмі шмат.
Вось такі «віцебскі расклад» сёння ў Беларусі. Успамінаецца таксама гісторыя, звязаная з тым, што я ініцыяваў адкрыццё помніка Уладзіміру Караткевічу ў Кіеве. Напісаў адпаведную дакладную запіску ў Адміністрацыю Лукашэнкі — тады кіраўніком Адміністрацыі быў Уладзімір Макей. Я атрымаў адмоўнае заключэнне, але я не здаваўся, лічачы, што менавіта Уладзіміру Караткевічу важна адкрыць помнік у Кіеве. Ён скончыў філалагічны факультэт Кіеўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Дарэчы, у яго ёсць творы, напісаныя на ўкраінскай мове — і гэта тая асоба, якая яднае нас, беларусаў і ўкраінцаў, і я настойліва абараняў пазіцыю, што неабходна адкрыць помнік Уладзіміру Караткевічу ў Кіеве.
Пасля адмоўнага адказу Уладзіміра Макея я вырашыў напісаць дакладную наўпрост Лукашэнку. І мне ўспамінаецца рэзалюцыя, якая вярнулася мне ад Лукашэнкі: «Падтрымаць прапанову міністра культуры аб адкрыцці помніка майму земляку». Уладзімір Караткевіч нарадзіўся ў Оршы. І Лукашэнка нарадзіўся ў Аршанскім раёне. Так, мы ўсе лічым, што ён належыць да «магілёўскага клану» або да магілёўскай часткі беларускага істэблішменту, але ён сапраўды нарадзіўся ў Віцебскай вобласці.
Як вы лічыце, ці будзе мець уплыў гэты трыумвірат віцебскіх на сённяшняе і — галоўнае — на будучую сітуацыю ў Беларусі, калі Лукашэнка ўжо функцыянальна не зможа кіраваць краінай?
Перакананы, што гэты трыумвірат «віцебскіх» будзе мець істотны ўплыў на сённяшнюю і — галоўнае — на будучую сітуацыю ў Беларусі, калі Лукашэнка ўжо функцыянальна не зможа кіраваць краінай.
Павел Латушка Намеснік кіраўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол, былы міністр культуры Беларусі