Пошук па сайце

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол У бягучым годзе арсенал Узброеных сіл Лукашэнкі папоўняць наступныя ўзоры ўзбраення: верталёты «Мі-35М», зенітныя ракетныя комплексы «Тор-М2». Будзе працягнутая пастаўка сродкаў радыёлакацыі, такіх як «праціўнік-ГМ» і «Усход», малавышынных радыёлакацыйных комплексаў «Раса». У сухапутныя войскі пачнецца пастаўка мадэрнізаваных танкаў Т-72БМ2. У сілы спецыяльных аперацый працягнецца пастаўка мадэрнізаваных бронетранспарцёраў БТР-70МБ. Выдаткі бюджэту на нацыянальную абарону ў 2024 годзе вырастуць. Тым не менш зніжэнне беларускай пазіцыі ў рэйтынгу наймацнейшых армій свету Global Firepower Index адбываецца ўжо трэці год запар. Спробы адлюстраваць з сябе магутную ў ваенным плане дзяржаву, нягледзячы на велізарныя выдаткі і незаконнае размяшчэнне на сваёй тэрыторыі расійскай ядзернай зброі, рэжымам Лукашэнкі ў выніку праваленыя. І адгаворкі накшталт «калі вы не хочаце ўтрымліваць сваё войска, то будзеце ўтрымліваць чужое» таксама не актуальныя, бо на тэрыторыі Беларусі размяшчаюцца чужыя расійскія войскі і амаль тысяча вагнераўцаў, якія ўжо цяпер інкарпараваныя ў атрады спецназа ўнутраных войскаў МУС. Але навошта ўнутраным войскам, якія выконваюць зусім іншыя задачы, вучыцца прымяняць артылерыю, валодаць майстэрствам снайперскага бою і вучыцца выкарыстоўваць цяжкую тэхніку? Гэта трэба толькі ва ўмовах вядзення сапраўдных баявых дзеянняў. Унутраныя войскі МУС падчас баявых дзеянняў патрэбныя толькі ў адным выпадку — прымушаць ісці ў бой тых, хто гэтага рабіць не хоча. Магчыма, спецназ Карпянкова — гэта загарадатрады, якія будуць падганяць у атаку беларусаў у кірунку магчымага праціўніка. Але хто за гэта заплаціць? Правільна — грамадзяне Рэспублікі Беларусь. А калі ты не хочаш працаваць на хунту, то для цябе сілавікі Лукашэнкі, акрамя ўжо існуючых пабораў у выглядзе падвышаных тарыфаў ЖКГ, прапануюць увесці як у часы СССР артыкул за дармаедства. Паводле інфармацыі «Люстэрка», ударныя верталёты «Мі-35М» Расія прадае сваім хаўруснікам па АДКБ прыкладна па 20 мільёнаў даляраў за штуку. Для параўнання, будаўніцтва новай паліклінікі ў Гродне абышлося бюджэту прыкладна ў 10 мільёнаў долараў. Кошт камплекта пастаўкі зенітна-ракетнага комплексу «Тор-М» новых мадыфікацый у 2020 годзе расійскімі крыніцамі ацэньваўся ў 50-60 мільёнаў долараў, гэта значыць прыкладна ў 5-6 сучасных гарадскіх паліклінік. Так калі мы мірныя людзі і не збіраемся ваяваць, навошта гэта ўсё? Можа ўсё ж такі лепш выдаткаваць гэтыя сродкі не на вагнераў і жалезныя цацкі, а на медыцыну, адукацыю, ЖКГ і транспартную інфраструктуру?

Народнае антыкрызіснае ўпраўленне і Музей Вольнай Беларусі запрашаюць далучыцца да праекта «Несціхаючыя галасы. Пашырэнне правоў і магчымасцей жанчын у беларускай дэмакратыі», прысвечанага беларускім жанчынам — тым, хто змагаўся і працягвае змаганне супраць існуючага ў Беларусі рэжыму. Працягвае, знаходзячыся ў глыбокім падполлі на Радзіме, у вымушай эміграцыі ці нават за кратамі. Гэта праект аб непахіснасці і самапавазе беларускіх жанчын у дэмакратычным руху Беларусі. Праект раскажа пра каханне, салідарнасць і ўзаемадапамогу, якія аказаліся важнымі складнікамі ў падзеях 2020 года, а таксама пра ролю жанчын сёння, пра іх галасы, якія не сціхаюць і будуць гучаць, пакуль Беларусь не стане вольнай. Мы запрашаем паўдзельнічаць у зборы артэфактаў для музейнай выставы «Несціхаючыя галасы», якая стане адным з вынікаў праекту. Што мы шукаем: асабістыя гісторыі ўдзельніц падзей 2020 года; дакументы і артэфакты (лісты, паштоўкі, рэчы), звязаныя з 2020-м годам і наступным перыядам; відэа і фотаматэрыялы, якія адлюстроўваюць пратэсты і падзеі 2020 года; дзённікі, тэксты і матэрыялы, якія ілюструюць асабістыя перажыванні і погляды. Калі ў вас ёсць жаданне і магчымасць паўдзельнічаць у праекце, просім запоўніць форму па спасылцы, пасля чаго з вамі звяжацца прадстаўніца каманды Музея Вольнай Беларусі для далейшага дэталёвага абмеркавання супрацоўніцтва. Задаць пытанні ці запытаць дадатковую інфармацыю можна праз адрас: freebelarusmuseum@gmail.com Будзем вельмі ўдзячныя за дапамогу, супрацоўніцтва, парады і, канешне, музейныя прадметы для калекцыі. Калі ласка, далучайцеся да справы даследавання і музеефікацыі нашай агульнай памяці. Усё, што мы сёння занатуем і захаваем, стане важнай гістарычнай крыніцай для нас і нашых дзяцей! Удзел у праекце можа быць ананімным, а прадастаўленыя дадзеныя будуць выдаленыя пасля вынікаў адбору, аднак просім устрымацца ад ўдзелу ў праекце, калі вы знаходзіцеся ці плануеце ў бліжэйшы час вяртацца ў Беларусь. Праект рэалізуецца пры фінансавай падтрымцы Міністэрства замежных спраў Канады.

30.01.2024, Вена Паважаная спадарыня Прэзідэнт, шаноўнае спадарства. Сёлета спаўняецца 4 гады з пачатку падзей лета 2020 года ў Беларусі. 2 гады з пачатку вайны Расіі і рэжыму Лукашэнкі супраць Украіны. У кантэксце сусветнай гісторыі гэтыя гады і падзеі з'яўляюцца толькі імгненнем. Але для мільёнаў беларусаў падзеі апошніх гадоў сталі самым вялікім і цяжкім выпрабаваннем у іх жыцці. І самым доўгім. Мяне часта пытаюцца, што матывуе мяне не здавацца і працягваць барацьбу. У што я веру, нягледзячы на тое, што сітуацыя ў Беларусі працягвае пагаршацца з кожным днём. Я магу расказаць вам мноства падрабязнасцяў, але гэта будзе патрабаваць значна большай колькасці часу, чым у нас з вамі ёсць сёння. Таму я проста прывяду некалькі лічбаў і фактаў, якія кажуць самі за сябе. Па дадзеных праваабарончага цэнтра «Вясна», па стане на канец 2023 года ў Беларусі ў зняволенні ўтрымлівалася больш за 1400 афіцыйна прызнаных палітвязняў. 745 былых палітвязняў на той момант ужо цалкам адбылі свае тэрміны. Тобок, як бачыце, лічба не змяншаецца. На месца палітвязняў, якія выйшлі з турмаў, рэжым Лукашэнкі саджае новых. Прынамсі 48 палітвязняў з'яўляюцца пенсіянерамі. Мінімум 42 чалавекі з'яўляюцца людзьмі з абмежаванымі магчымасцямі і цяжкімі захворваннямі. У турме ўжо памерлі як мінімум чацвёра палітвязняў: Вітольд Ашурак, Алесь Пушкін, Мікалай Клімовіч і Вадзім Храсько. Катаванні, нечалавечыя ўмовы ўтрымання, адсутнасць медыцынскай дапамогі — вось з чым сутыкаюцца палітвязні ў турмах Лукашэнкі. І яны паміраюць. У гуманітарным спісе палітвязняў, складзеным Аб'яднаным Пераходным Кабінетам сумесна з праваабаронцамі, знаходзяцца больш за 200 чалавек. Гэта людзі, якія з-за ўзросту, стану здароўя, інваліднасці і іншых фактараў маюць патрэбу ў тэрміновай медыцынскай дапамозе і павінны быць неадкладна вызваленыя. І ўсё гэта толькі афіцыйна пацверджаныя выпадкі. У рэальнасці, ва ўмовах страху і рэпрэсій, не ўсе выпадкі публікуюцца ахвярамі рэжыму Лукашэнкі ці іх сваякамі, і не ўсе з іх звяртаюцца да праваабаронцаў ці СМІ. Большасць гэтага не робіць — баючыся за сябе ці сваіх блізкіх. А ва ўмовах татальнай цэнзуры і дэзінфармацыі, ва ўмовах, калі ўсе праваабарончыя арганізацыі і незалежныя СМІ былі выгнаныя з краіны, разам з тысячамі НКА і сотнямі тысяч беларусаў, і практычна не могуць працаваць унутры Беларусі — убачыць поўную карціну, зафіксаваць усе выпадкі і ацаніць рэальную, дакладную колькасць палітвязняў у Беларусі проста немагчыма. Арганізацыі і актывісты, якія ўдзельнічаюць у гэтым працэсе, лічаць, што рэальная колькасць палітвязняў на дадзены момант як мінімум у тры разы перавышае афіцыйна пацверджаную. Гэта значыць гаворка можа ісці прыкладна пра 4500-5000 чалавек. Але гэта не ўсё. Паводле справаздачы цэнтра права і дэмакратыі «Justice Hub», з мая 2020 да мая 2023 года ахвярамі злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі сталі не менш за 136 тысяч чалавек. Незаконнае пазбаўленне волі, катаванні, забойствы, згвалтаванні і іншыя сур'ёзныя формы сэксуальнага гвалту, у тым ліку ў дачыненні да непаўналетніх, гвалтоўныя знікненні, дэпартацыі — вось што адбываецца ў Беларусі. Кожны дзень. Маштабы і характар рэпрэсій рэжыму Лукашэнкі таксама асвятляюцца ў прынятай 25 студзеня рэзалюцыі Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы «Дэмакратычная будучыня для Беларусі». Цытую: «Рэпрэсіі рэжыму Лукашэнкі супраць беларускага народа настолькі сур'ёзныя, шырокамаштабныя і сістэматычныя, што могуць быць прыроўненыя да злачынстваў супраць чалавечнасці і патрабуюць поўнай адказнасці ў адпаведнасці з унутраным і міжнародным правам». І гэтыя рэпрэсіі, гэтыя злачынствы не спыняюцца ні на дзень. Толькі на мінулым тыдні больш за 200 чалавек падвергліся чарговай хвалі пераследаў, калі рэжым Лукашэнкі арганізаваў рэйд запалохвання сваякоў палітвязняў. Задумайцеся, многія з іх засталіся без карміцеляў і звярнуліся да ініцыятыў па дастаўцы прадуктовых набораў для падтрымкі сем'яў палітвязняў. І толькі за гэта іх падвяргаюць новым рэпрэсіям. Многія з іх у выніку былі затрыманыя. Сярод затрыманых — жонка Мікалая Статкевіча — Марына Адамовіч, арыштаваная на 15 сутак. Мікалай Статкевіч — вядомы беларускі палітык, прысуджаны рэжымам Лукашэнкі да 14 гадоў пазбаўлення волі, і на сёння з ім ужо год няма кантакту. Гэта яшчэ адна форма рэпрэсій — многія палітвязні месяцамі жывуць у ізаляцыі, без права перапіскі і зносін са знешнім светам, і пра іх стан мы нічога не ведаем. Мы нават не ведаем, ці жывыя яны. Шакавальныя лічбы для краіны з насельніцтвам у 9 мільёнаў чалавек, з якіх не менш за паўмільёна пакінулі яе, ратуючыся ад тэрору і рэпрэсій. Гэта факты. А як наконт дзеянняў? Што можна — не, што ТРЭБА рабіць? І, вяртаючыся да пачатку майго выступу: у што я асабіста веру, ведаючы, што шакавальныя лічбы працягваюць расці, рэпрэсіі працягваюць нарастаць і злачынствы супраць беларускага народа не спыняюцца ні на дзень? Адкажу — я па-ранейшаму веру ў міжнароднае права і адказнасць. Менавіта гэта ляжыць у аснове стратэгіі, у межах якой мы працягваем дзейнічаць і якую ўсе гэтыя гады прапануем нашым міжнародным партнёрам. Лукашэнка і ягоныя памагатыя павінны быць прыцягнутыя да адказнасці — каб беларускае грамадства ўбачыла доўгачаканую справядлівасць і альтэрнатыву стану беззаконня і прававога дэфолту. І то вельмі важна ў каштоўнасным і светапоглядным плане — каб грамадства ўбачыла цывілізаваную, а таксама цывілізацыйную альтэрнатыву дыктатуры Лукашэнкі і альтэрнатыву «рускаму свету», у які Лукашэнка ўцягвае нашу краіну. Альтэрнатыву ў асобе заходняй дэмакратыі, Еўрапейскага саюза, дзе дзейнічаюць права і яго інстытуты. Дзе закон і правы чалавека з'яўляюцца фундаментальнай каштоўнасцю. Як стварыць гэтую альтэрнатыву і зрабіць яе асновай агульнай стратэгіі Захаду ў дачыненні да Беларусі? Стратэгія, якая з’яўляецца неабходнай. 1. Міжнародны судовы пераслед. Неабходна выдаць ордэр на арышт Аляксандра Лукашэнкі. І тут мы маем два віды злачынстваў, учыненых дыктатарам, якія могуць стаць падставай для выдачы такога ордэра Міжнародным крымінальным судом: Злачынствы супраць чалавецтва, учыненыя ў дачыненні да беларусаў, пра якія я казаў раней. Ваеннае злачынства — незаконнае перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей з часова акупаваных тэрыторый. Наша каманда — Народнае антыкрызіснае ўпраўленне — ужо перадала пракурору МКС у Гаазе дзве часткі камунікацыі «Аб незаконнай дэпартацыі або перамяшчэнні ўкраінскіх дзяцей з акупаваных Расіяй тэрыторый у Беларусь» у адпаведнасці з артыкулам 15 Рымскага статута. Акрамя таго, у сярэдзіне лістапада 2023 года быў апублікаваны даклад лабараторыі гуманітарных даследаванняў Ельскай школы грамадскай аховы здароўя «Супрацоўніцтва Беларусі з Расіяй у сістэматычнай дэпартацыі дзяцей Украіны». Гэтая справаздача фактычна пацвердзіла ўсе факты, якія мы раней прадставілі ў МКС. Больш за тое, Парламенцкая асамблея Савета Еўропы прыняла ўжо другую рэзалюцыю адносна дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей, у якой гэтыя дзеянні, у якіх непасрэдна замешаныя рэжым Лукашэнкі і асабіста дыктатар, названыя патэнцыйна падпадаючымі пад артыкул II Канвенцыі 1948 года аб папярэджанні злачынства генацыду і пакаранні за яго. Лукашэнка зноў пойдзе на «прэзідэнцкія выбары» ў 2025 годзе. Мы разумеем, што ў 2020 годзе Лукашэнка ўжо прайграў выбары, сфальсіфікаваў іх і сілай захапіў уладу. Новыя «выбары» гэтага не адмяняюць. Лукашэнка больш не прэзідэнт і ўжо ніколі ім не стане. Але тым не менш на «выбары» 2025 года нам варта адправіць Лукашэнку з ордэрам на арышт. Гэта будзе магутны ўдар па яго рэжыму, удар па цэнтры яго сістэмы, здольны яе раскалоць. 2. Санкцыі як інструмент адказнасці. Неабходна зрабіць больш жорсткімі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі і сур'ёзна ўзмацніць кантроль за іх выкананнем. Адным з захадаў, якія мы прапануем, з'яўляецца прыняцце новага магутнага праваабарончага пакета эканамічных санкцый у дачыненні да тых галін эканомікі і тавараў, у вытворчасці якіх выкарыстоўваецца праца палітвязняў. Мы не павінны забываць, што рэжым Лукашэнкі з'яўляецца саўдзельнікам вайны супраць Украіны. Найлепшым рашэннем было б гарманізаваць эканамічныя санкцыі супраць Расіі і рэжыму Лукашэнкі, захаваўшы пры гэтым існуючыя санкцыі, такія як санкцыі ў дачыненні да беларускага калію. Любыя спекуляцыі вакол калійных санкцый павінны спыніцца. Адмена гэтых санкцый непрымальная датуль, пакуль існуе рэжым Лукашэнкі. Само пытанне санкцый супраць рэжыму Лукашэнкі не можа быць прадметам спекуляцый. Мы бачым, як тавары ідуць у Расію ў абыход уведзеных санкцый праз Беларусь, беларуская прамысловасць працуе на вайну фактычна як складнік расійскага ВПК, дзейнічае адзіная Ваенная дактрына Саюзнай дзяржавы, абноўленая Вайсковая дактрына Беларусі. А ў гэты час Еўропа рыхтуецца да новай вайны, але нават не намагаецца прыняць рэальныя эканамічныя меры супраць агрэсараў, якія ўсталі на ваенныя рэйкі. Стратэгічнай памылкай было захоўваць розніцу ў эканамічных санкцыях супраць двух агрэсараў — Расіі і рэжыму Лукашэнкі — так доўга. Цяпер гэтая памылка пагражае ператварыцца ў фатальную. 4. Палітычны ціск на рэжым — міжнароднае прызнанне Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі пад кіраўніцтвам Святланы Ціханоўскай. Неабходна прызнаць і падтрымаць гэтую палітычную альтэрнатыву нелегітымнаму рэжыму Лукашэнкі. І неабходна працягваць непрызнанне і ізаляцыю Лукашэнкі і ягонага ўрада. А таксама непрызнанне так званых выбараў, якія яны спрабуюць імітаваць. Сапраўдных выбараў пры гэтым рэжыме няма і не будзе — пакуль гэты рэжым Існуе. Таму пазіцыя нашых міжнародных партнёраў павінна быць цвёрдай — ніякага прызнання Лукашэнкі, ягонага ўрада, ягонага так званага парламента і ягоных так званых выбараў не будзе. Замест гэтага варта прызнаць Аб'яднаны Пераходны Кабінет Беларусі і іншыя інстытуты беларускіх дэмакратычных сіл. У сувязі з гэтым мы дзякуем Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы за прыняцце рэзалюцыі «Дэмакратычная будучыня для Беларусі», у якой, цытую: «вітаецца стварэнне Аб'яднанага Пераходнага Кабінета, цэнтральнага выканаўчага органа дэмакратычнага руху, сумесна з Каардынацыйнай Радай — адзіным прадстаўнічым органам беларускага дэмакратычнага грамадства, як суб'ектаў, якія прадстаўляюць законныя дэмакратычныя памкненні народа Беларусі». Такое прызнанне таксама вельмі важна для абароны суверэнітэту Беларусі, непрызнання любых дамоваў і пагадненняў, якія падпісваюцца нелегітымным рэжымам Лукашэнкі з Расіяй і пагражаюць нашай незалежнасці і суверэнітэту, якія імкліва руйнуюцца з дапамогай праекта так званай Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі. І пад прыкрыццём якога пасля падпісання сумеснай Ваеннай дактрыны ў лістападзе 2021 года пачаліся так званыя саюзныя ваенныя вучэнні, вынікам якіх стала ўварванне ва Украіну. Гэта вельмі важна разумець: праект Саюзнай дзяржавы — гэта не нейкі фантом. Гэта інструмент, які сапраўды працуе для паглынання Беларусі і агрэсіі супраць Украіны. Акрамя таго, у рамках Саюзнай дзяржавы і з яе бюджэту фінансавалася незаконнае перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей у Беларусь і іх ідэалагічная апрацоўка. Больш за тое, у рамках Саюзнай дзяржавы вядзецца актыўная праца па знішчэнні беларускай ідэнтычнасці, культуры і мовы і замене іх рускімі. У тым ліку гэта адбываецца з дапамогай масіраванай прапаганды. Наўпрост зараз ідзе стварэнне адзінага медыяхолдынга Саюзнай дзяржавы. 4. Таму неабходна ўсімі сіламі падтрымліваць беларускую культуру і незалежныя СМІ. Існуе вострая неабходнасць у комплекснай праграме падтрымкі беларускіх культурных праектаў у выгнанні, перш за ўсё, культурных праектаў на беларускай мове. Вельмі важна ўзмацніць падтрымку беларускіх незалежных СМІ ў выгнанні. І адмовіцца ад дэструктыўнай практыкі аб'яднання падтрымкі незалежных беларускіх і расійскіх СМІ і падтрымкі беларускіх СМІ па рэштавым прынцыпе. Падобны падыход можа знішчыць беларускую і асабліва беларускамоўную незалежную журналістыку. Беларусь не з'яўляецца часткай «рускага свету». Беларусь — не частка расійскага інфармацыйнага асяроддзя. І не павінна ёй быць. Мы шмат гаворым пра важнасць захавання суверэнітэту і незалежнасці Беларусі. Незалежныя беларускія СМІ — гэта іх неад'емны складнік. 5. Альтэрнатыва Саюзнай дзяржаве і «рускаму свету» — еўрапейская перспектыва для Беларусі. Наш геапалітычны выбар, выбар дэмакратычных сіл — гэта Еўрапейскі саюз. Я заклікаю падтрымаць гэты выбар, працягваючы пашыраць і ўмацоўваць супрацоўніцтва інстытутаў ЕС з дэмакратычнымі сіламі. Пустое крэсла на снежаньскай сустрэчы міністраў Усходняга партнёрства не павінна быць пустым — гэта месца могуць заняць беларускія дэмакратычныя сілы. Вось ключавыя дзеянні, на мой погляд, якія неабходныя для стварэння альтэрнатывы, у якую павераць беларусы і якая стане каталізатарам наступу дэмакратычных пераменаў у Беларусі. Дзякуй за ўвагу. Жыве Беларусь!

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол «Беларусь зменіцца толькі тады, калі гэты помнік будзе вынесены з цэнтральнай плошчы Беларусі», — пачуў ад мяне першы віцэ-прэм’ер Андрэй Кабякоў, калі стаяў каля вакна і глядзеў на помнік Леніну на плошчы Незалежнасці. Гэты помнік узнік на плошчы 90 гадоў таму. У тыя часы Леніны пачалі актыўна з’яўляцца ў многіх гарадах Беларусі. З прыходам саветаў беларусы пайшлі на масавае знішчэнне нацыянальнай культуры, гісторыі і мовы, праз крывавыя рэпрэсіі і пераслед соцен тысячаў беларусаў. Прайшло шмат гадоў з таго моманту. З часам сімвал савецкай эпохі стаў сімвалам і эпохі лукашызму. Як і ў савецкія часы, сёння ў краіне тысячы палітзняволеных, як і ў савецкія часы, знішчаецца беларуская культура і мова. Усё па-ранейшаму, толькі імёны выканаўцаў змяніліся. А сімвал застаўся ранейшым — усё той жа помнік Леніну на цэнтральнай плошчы Беларусі. І нават на хвалі ўзбуджэння грамадскай свядомасці беларусаў у 2020-ым годзе сведкам шматтысячных мітынгаў свабодных беларусаў у Мінску таксама быў усё той жа самы Ленін. Ён жа быў сведкам і мітынгаў 1990-х. Помнікі Леніну паказваюць сутнасць Лукашэнкі. Яму не патрэбныя нацыянальныя героі, яго не цікавяць беларускія дзеячы культуры і мастацтва. І, на жаль, варта канстатаваць, што пакуль мы не пазбавімся ленінаў па ўсёй краіне, пакуль мы будзем звяртаць увагу на чужых герояў, а не на сваіх, беларускіх, мы наўрад ці можам думаць, што Беларусь стане свабоднай, дэмакратычнай і незалежнай. Аднаўленне гістарычнай памяці — гэта пытанне часу. Незалежнасць краіны — гэта асаблівы здабытак, які неабходна абараняць. У гэтым пытанні асаблівую ролю мае нацыянальная культура. Упэўнены, што ў будучай Новай Беларусі будзе ўшанавана памяць тых, хто спрычыніўся да нашай нацыянальнай спадчыны і гэта будзе адна з важных для нас задач. Беларуская культура — багатая, выбітная, асаблівая. І прыдзе час, калі на беларускіх вуліцах будуць стаяць помнікі беларусам, а не чужынцам.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Цемрашальства ў Беларусі не спыняецца ні на адзін дзень. Толькі за апошні час былі затрыманыя сотні беларусаў. Народнае антыкрызіснае ўпраўленне ў камунікацыі з еўрапейскімі дэпутатамі ў гэтыя выходныя ўнесла прапановы ў праект рэзалюцыі Еўрапарламента ў сувязі з пагаршэннем сітуацыі ў нашай краіне, якая будзе прынятая ў бліжэйшы час. Мы заклікаем Савет ЕС: 1. Прыняць найхутчэйшыя санкцыі ў дачыненні да ўсіх груп тавараў, якія вырабляюцца з дапамогай прымусовай працы палітычных зняволеных у пенітэнцыярных установах Рэспублікі Беларусь, з мэтай прымусу Лукашэнкі да вызвалення палітвязняў. 2. Прыняць больш хуткую гарманізацыю гандлёвых санкцый паміж рэжымам Лукашэнкі і Расіяй. 3. Абмежаваць транзіт падсанкцыйных тавараў праз тэрыторыю Беларусі і Расіі ў/з трэціх краін, у тым ліку з дапамогай спецыяльных квот, з мэтай ліквідацыі магчымасці абыходу існуючых абмежаванняў. 4. Узмацніць фінансавыя санкцыі супраць галоўнага хаўрусніка Расіі ў агрэсіі супраць Украіны — рэжыму Лукашэнкі — аж да закрыцця/блакавання карэспандэнцкіх рахункаў беларускіх банкаў, якія абслугоўваюць падсанкцыйныя кампаніі з Расіі і Беларусі. 5. Накласці санкцыі на сістэму перадачы фінансавых паведамленняў Банка Расіі — расійскага аналага сістэмы SWIFT, з дапамогай якога расійскія ўлады і кампаніі хаваюць факты абыходу абмежавальных захадаў. Раней гэтыя прапановы перададзеныя камандай НАУ таксама ў адрас міністраў замежных спраў Польшчы, Літвы, Эстоніі, Швецыі і іншых краін. Мы не спынімся ў нашым ціску на рэжым Лукашэнкі. Рэжым павінен панесці адказнасць за ўсе тыя злачынствы, якія здзяйсняюцца ў дачыненні да беларусаў.

Павел Латушка ў інтэрв'ю APA-Austria Presse Agentur Крыніца: apa.at У сувязі з мілітарызацыяй рэжыму Аляксандра Лукашэнкі беларускі палітык у выгнанні Павел Латушка асцерагаецца, што цягам некалькіх гадоў войска Беларусі зможа разам з расійскім войскам пачаць ваенныя дзеянні супраць Захаду. Пра гэта Латушка заявіў APA у аўторак вечарам падчас мерапрыемства па Беларусі ў аўстрыйскім парламенце, на якое яго запрасіла знешнепалітычны прадстаўнік зялёных Эва Эрнст-Дзедзіч. «Мой прагноз такі: калі ў Беларусі не будзе стратэгіі падтрымкі дэмакратычных сіл і грамадзянскай супольнасці, то праз два-тры гады большая частка беларускага войска будзе гатовае пачаць вайну разам з узброенымі сіламі Расійскай Федэрацыі, у тым ліку супраць Захаду», — растлумачыў у інтэрв'ю АPA былы міністр культуры і паплечнік лідара апазіцыі ў беларускім урадзе ў выгнанні Святланы Ціханоўскай. У такім выпадку Беларусь магла б не толькі даць сваю тэрыторыю для агрэсіі, як гэта адбываецца цяпер, але і сама ўзяць удзел у нападзе. Палітык, завочна асуджаны на 18 гадоў пазбаўлення волі, згадаў у гэтай сувязі пра папраўкі да закона, якія тычацца ваенных дзеянняў. Смяротнае пакаранне было ўведзена для салдат за дзяржаўную здраду, а таксама было створана народнае апалчэнне. Акрамя таго, былі праведзены трэнінгі, якія тычацца кіравання рэсурсамі, палівам і харчаваннем падчас вайны, для кіраўнікоў кампаній. «Ён (Лукашэнка — заўв.) таксама размясціў на беларускай тэрыторыі тактычную ядзерную зброю, каб выкарыстоўваць яе як гарантыю бяспекі, калі б ён накіраваў у бой узброеныя сілы супраць іншай дзяржавы», — растлумачыў Латушка, згадаўшы аперацыю каля літоўска-польскага калідора Сувалкі або супраць Украіны ў якасці гіпатэтычных прыкладаў. У той час як расійскія прадстаўнікі дзяржавы заўсёды казалі пра тое, што расійская ядзерная зброя знаходзіцца ў Беларусі, Лукашэнка неаднаразова падкрэсліваў, што рашэнне аб ужыванні гэтай зброі будзе прымаць ён сам. Латушка мяркуе, што гэта права Мінска было замацаванае ў сакрэтным дадатковым пратаколе да расійска-беларускага пагаднення аб размяшчэнні тактычнай ядзернай зброі ў Беларусі. У якасці меры супраць магчымай ваеннай эскалацыі палітык у выгнанні прапанаваў энергічныя меры супраць рэжыму і падтрымку па-праеўрапейску настроеных беларусаў. Урэшце, тысячы з іх былі пазбаўленыя волі за пратэсты супраць фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў 2020 года, і сотні тысяч пакінулі сваю радзіму. Аднак не прадпрымаючы дастатковых захадаў супраць Лукашэнкі, Захад дэматывуе гэтых людзей. «Ніхто не быў прыцягнуты да адказнасці (міжнародным крымінальным правасуддзем — заўв. рэд.), не прынятыя санкцыі, якія былі б супастаўныя з санкцыямі супраць Расіі», — крытыкуе ён. Неэфектыўнасць падыходу Захаду да рэжыму выклікае ў беларусаў пытанне, навошта ім змагацца за дэмакратыю. У той жа час Расія актыўна падтрымлівае прарасійскую і антызаходнюю меншасць і выкарыстоўвае «велізарную прапагандысцкую машыну», растлумачыў ён. Толькі ў панядзелак Лукашэнка і прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін абвясцілі аб стварэнні сумеснага медыяхолдынга. Неабходнасць больш жорсткіх захадаў Латушка абгрунтоўвае, у прыватнасці, тым, што больш мяккія санкцыі дазваляюць імпартаваць у Беларусь грамадзянскія і ваенныя тавары, перадаючы іх у Расію або выкарыстоўваючы ва ўласнай ваеннай прамысловасці. «Адным з галоўных пытанняў з'яўляецца вытворчасць дронаў, у якую Лукашэнка істотна інвеставаў», — сказаў ён. У той жа час палітык у выгнанні выказаў шкадаванне, што ў апошнія гады на Захадзе неаднаразова недаацэньвалі Лукашэнку. Міжнародныя кампаніі павінны былі вырашыць у 2020 ці 2021 годзе, ці хочуць яны заставацца ў Беларусі. «Мы таксама казалі аўстрыйскім кампаніям, што рызыкі ўзрастуць, і гэта можа прывесці да страты інвестыцый», — падкрэсліў Латушка. Цяпер усе апынуліся ў пастцы, сказаў ён, спасылаючыся на ўказ Лукашэнкі ад восені 2023 года, згодна з якім кампаніі з «недружалюбных» краін павінны пры продажы долей выплаціць дзяржаве 25 адсоткаў ад рынкавага кошту, а продаж павінен быць ухвалены ўрадам. Палітык, які жыве ў выгнанні ў Варшаве, ускладае вялікія надзеі на новы польскі ўрад. Польшча заўсёды была саюзнікам дэмакратычных сіл у Беларусі — у гэтым ёсць міжпартыйны кансэнсус. «Аднак, паколькі (прэм'ер-міністр Дональд) Туск і (міністр замежных спраў Радаслаў) Сікорскі з'яўляюцца праеўрапейскімі палітыкамі, яны будуць мець большы ўплыў на распрацоўку стратэгіі Еўрапейскага саюза ў дачыненні да Беларусі», — кажа Латушка.

Намеснік кіраўніка НАУ Арцём Брухан у інтэрв'ю каналу «6TV Biełaruś» У Беларусі распачынаецца кампанія прызначэнняў у Палату прадстаўнікоў, якой характэрная ўнутраная барацьба розных груп уплыву. Такая барацьба была заўсёды: чыноўнікі заўсёды паміж сабой абмяркоўвалі, хто больш уплывовы, а хто — менш. Проста ў нейкія часы яна больш відавочная, напрыклад, як зараз, а ў нейкія часы яна не такая моцная. У гэтай барацьбе можна вызначыць два трэкі. Першы — барацьба паміж сілавымі структурамі. Умоўна кажучы, барацьба паміж КДБ і МУС. Паміж гэтымі структурамі барацьба была заўсёды, але зараз яна выйшла на новы ўзровень. Напрыклад, так званы намеснік міністра ўнутраных спраў фарміруе пул рускамірскіх прапагандыстаў, якія ідуць у «палатку». Другі — грамадзянскі трэк. Хтосьці меціў, напрыклад, на пазіцыю кіраўніка адміністрацыі Лукашэнкі, а гэта па-сутнасці найбольш уплывовая пасля Лукашэнкі фігура. Не прэм’ер-міністр, не спікер парламента — яны нічога не вызначаюць. Адміністрацыя Лукашэнкі — гэта вельмі ўплывовая структура ў лукашэнкаўскай сістэме, дзе ўлада сканцэнтравана на самым высокім узроўні. Таму і ідзе барацьба. У гэтую ўключаюцца і сілавыя структуры: хтосьці хабар знойдзе ў кіраваўніцтве спраў Лукашэнкі, хтосьці — яшчэ нешта. Гэта спроба палітычнага ўплыву, вынікі якога можна будзе пабачыць неўзабавае.

Крыніца: pap.pl «У Беларусі палітвязняў катуюць і змушаюць да працы за месячны заробак ад 3 цэнтаў да максімум 1,5 даляраў; неабходна прад'явіць Аляксандру Лукашэнку ўльтыматум з патрабаваннем вызваліць зняволеных», — заявіў былы пасол Беларусі ў Польшчы Павел Латушка. Намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі падкрэсліў у інтэрв'ю, што палітвязняў у Беларусі «не толькі катуюць, але і змушаюць да прымусовай працы». «У Беларусі 49 турмаў, следчых ізалятараў і калоній, у якіх знаходзяцца тысячы палітвязняў. Наш аналіз паказвае, што ў краіне каля 1 500 палітычных зняволеных. Іх прымушаюць працаваць, за што яны атрымліваюць ад 3 цэнтаў да максімум 1,5 даляра», — кажа Латушка. Паводле яго слоў, даход ад гэтай «турэмна-індустрыяльнай дзейнасці» складае сотні мільёнаў даляраў у год. У асноўным гэта дрэва — металаапрацоўка, вытворчасць адзення, абутку, мэблі і сельскагаспадарчай прадукцыі. «Усё гэта пастаўляецца больш чым у 20 краін свету, уключаючы краіны Еўрапейскага саюза. Менавіта таму мы, як Аб'яднаны Пераходны Кабінет, прапанавалі Польшчы і нашым партнёрам у Еўрапейскім саюзе ўвесці пакет санкцый на ўсе тавары, якія вырабляюцца ў пенітэнцыярных установах Беларусі», — падкрэсліў ён. Былы амбасадар Беларусі ў Польшчы таксама прапанаваў «прад'явіць Лукашэнку ўльтыматум» з патрабаваннем вызваліць усіх палітычных зняволеных, якія незаконна ўтрымліваюцца і падвяргаюцца рэпрэсіям і прымусовай працы. «У адваротным выпадку будзе ўведзены пакет санкцый», — дадаў ён. «Гэта будзе фактычнай трансфармацыяй праігнараваных рэжымам Лукашэнкі еўрапейскіх патрабаванняў аб вызваленні ўсіх палітычных зняволеных у канкрэтныя дзеянні. Гэта стане для яго рэжыму сродкам прымусу да выканання гэтых патрабаванняў. Вельмі важна даць рэжыму Лукашэнкі выразны сігнал аб неабходнасці вызвалення ўсіх палітычных зняволеных», — адзначыў ён. Польскае дыпламатычнае ведамства ў чацвер рашуча асудзіла сістэматычныя рэпрэсіі беларускіх уладаў супраць уласнага народа. Яно падкрэсліла, што ўвесь час заклікае ўлады ў Мінску да безумоўнага вызвалення ўсіх палітычных зняволеных. «Масавыя затрыманні, якія праводзяцца беларускімі ўладамі ў дачыненні да былых вязняў сумлення і сем'яў палітвязняў, патрабуюць рашучага адказу. Прыняцце дадатковага пакета санкцый супраць Беларусі павінна быць прынятае як мага хутчэй» — падкрэсліваў тады МЗС на платформе X. Латушка: эфектыўнасць санкцый супраць Беларусі шмат у чым залежыць ад Польшчы «Эфектыўнасць памежнага кантролю і санкцыйнай палітыкі ЕС у дачыненні да Беларусі ў значнай ступені залежыць ад Польшчы; неабходныя адзіныя меры для маніторынгу выканання санкцый у ЕС», — заявіў былы амбасадар Беларусі ў Польшчы Павел Латушка. Міністэрства замежных спраў Польшчы ў чацвер рашуча асудзіла сістэмныя рэпрэсіі беларускіх уладаў супраць уласнага грамадства і падкрэсліла, што чарговы пакет санкцый ЕС супраць Беларусі павінен быць прыняты як мага хутчэй. "Масавыя затрыманні, якія праводзяцца беларускімі ўладамі, затрыманні былых вязняў сумлення і сем'яў палітвязняў патрабуюць рашучага адказу"» - паведаміла Міністэрства замежных спраў у камюніке. Намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі адзначыў у панядзелак, што ўвядзенне чарговага пакета «вельмі важна», аднак «увядзенне санкцыйных абмежаванняў без наступнага маніторынгу іх прымянення становіцца вельмі неэфектыўнай мерай» і абыходзіцца прадстаўнікамі рэжымаў. «Эфектыўнасць памежнага кантролю Еўрапейскага саюза, санкцыйнай палітыкі ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі ў значнай ступені залежыць ад Польшчы. Многае таксама залежыць ад супрацоўніцтва іншых прымежных краін, а менавіта Літвы, Латвіі і Эстоніі», — ацаніў ён. Латушка нагадаў, што ў снежні 2023 года краіны Балтыі падпісалі дэкларацыю аб прымяненні адзіных мер па кантролі за выкананнем санкцый. На яго думку, далучэнне Польшчы да гэтага пагаднення дазволіла б адсекчы рэжым Лукашэнкі ад абыходу санкцый і павысіць іх эфектыўнасць. «Пагадненне паміж краінамі Балтыі сведчыць аб тым, што пагроза ўцечкі санкцыйных тавараў у Беларусь і Расійскую Федэрацыю вельмі высокая. Далучэнне Польшчы да гэтай ініцыятывы прывядзе да ўжывання адзіных захадаў кантролю амаль па ўсёй даўжыні ўсё яшчэ адкрытай мяжы Еўрасаюза з Расіяй і Беларуссю, што стала б важным крокам да ўдасканалення механізму забеспячэння выканання механізму забеспячэння выканання санкцый ЕС», — адзначыў ён. Еўрапейскі саюз увёў шэраг санкцый супраць Беларусі ў адказ на бягучую сітуацыю ў краіне і ўдзел Беларусі ў расійскай агрэсіі супраць Украіны. У дачыненні да Расіі ЕС увёў 12 пакетаў санкцый. Як стала вядома PAP на мінулым тыдні, Польшча і краіны Балтыі сумесна падрыхтавалі новыя прапановы па сектаральных санкцыях ЕС супраць Расіі. Яны ўключаюць у сябе забарону на імпарт СПГ і забарону на імпарт алюмінія з Расіі. Польшча і краіны Балтыі таксама хочуць, каб новы пакет санкцый таксама распаўсюджваўся на Беларусь на сектаральнай аснове. Мэта — не даць Расіі абысці абмежаванні ЕС, выкарыстоўваючы Мінск. 20 снежня мінулага года прэм'ер-міністры Эстоніі, Латвіі і Літвы — Кая Калас, Эвіка Сіліня і Інгрыда Шыманіце абвясцілі аб стварэнні сумеснага рэгіянальнага механізму па рэалізацыі санкцый, уведзеных супраць Расіі і Беларусі Еўрапейскім саюзам. Механізм будзе ўключаць у сябе, у прыватнасці, сумесную працу па выпадках выяўлення «нелагічных маршрутаў транспарціроўкі тавараў» і паляпшэнне абмену інфармацыяй паміж бакамі пагаднення.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Рэжымныя прапагандысты працягваюць расказваць беларусам пра важнасць размяшчэння тактычнай ядзернай зброі ў краіне — так прапаганда намагаецца абгрунтаваць мары Лукашэнкі аб ядзернай дзяржаве. Аднак Лукашэнка і яго памагатыя зусім не хочуць расказваць беларусам пра тое, да якіх рызык прывяло размяшчэнне тактычнай ядзернай зброі ў нашай краіне і чым яно можа скончыцца. А якія гэта рызыкі? З прававога пункту гледжання ў такім кантэксце ўяўляецца магчымым звярнуць увагу на наступныя аспекты: законнасць прымянення ядзернай зброі; прававыя наступствы для Беларусі. Законнасць прымянення ядзернай зброі У 1994 годзе Генеральная Асамблея ААН звярнулася да Міжнароднага Суда ААН с просьбай даць кансультатыўнае заключэнне па пытанню пра тое, ці дазволена міжнародным правам выкарыстанне ядзернай зброі. 8 ліпеня 1996 года ў адказ на гэты зварот Міжнародны суд ААН даў кансультатыўнае заключэнне ў дачыненні да міжнароднага звычаёвага права і дастасавальнасці міжнароднага гуманітарнага права да ядзернай зброі. Сярод іншага ў ім было адзначана: ні ў звычаёвым, ні ў канвенцыйным міжнародным праве няма канкрэтнага дазволу на пагрозу або выкарыстанне ядзернай зброі; ні ў звычаёвым, ні ў канвенцыйным міжнародным праве няма ўсёабдымнай і ўсеагульнай забароны на пагрозу або выкарыстанне ядзернай зброі як такой; пагроза сілай або выкарыстанне ядзернай зброі, якое супярэчыць пункту 4 артыкула 2 Статута Арганізацыі Аб'яднаных Нацый і не адпавядае ўсім патрабаванням артыкула 51, з'яўляецца незаконным; пагроза або прымяненне ядзернай зброі таксама павінны быць сумяшчальныя з патрабаваннямі міжнароднага права, якія прымяняюцца ва ўзброеных канфліктах, у прыватнасці з прынцыпамі і нормамі міжнароднага гуманітарнага права, а таксама з канкрэтнымі абавязацельствамі па дамовах і іншых абавязацельствах, якія прама тычацца ядзернай зброі; з вышэйзгаданых патрабаванняў вынікае, што пагроза або выкарыстанне ядзернай зброі, як правіла, супярэчыць нормам міжнароднага права, якія прымяняюцца ва ўзброеных канфліктах, і, у прыватнасці, прынцыпам і нормам гуманітарнага права; Тым не менш з улікам цяперашняга стану міжнароднага права і фактаў, якія ёсць у яго распараджэнні, Суд не можа зрабіць канчатковую выснову, ці будзе пагроза або выкарыстанне ядзернай зброі законнымі або незаконнымі ў крайніх абставінах самаабароны, у якіх само выжыванне дзяржавы было б пад пагрозай. У гэтым заключэнні ўлічваўся шырокі спектр прававога аналізу і навуковых доказаў, прадстаўленых дзяржавамі. І сёння няма падстаў казаць, што палажэнні міжнароднага права па гэтым пытанні зведалі сур'ёзныя змены, за выключэннем далучэння шэрагу краін да Дамовы аб забароне ядзернай зброі ад 7 ліпеня 2017 года. З пункту гледжання міжнароднага права сёння немагчыма сцвярджаць незаконнасць фактаў пагроз або выкарыстання ядзернай зброі з боку Беларусі або Расіі ў сітуацыях, якія можна кваліфікаваць як крайнія абставіны самаабароны, у якіх само выжыванне дзяржавы было б пад пагрозай. У сённяшнім кантэксце таксама немагчыма сцвярджаць аб наяўнасці такіх абставін, якія маглі б сыходзіць ад любых краін у дачыненне да Беларусі (мабыць, акрамя Расіі) або самой Расіі. Больш за тое ў рэальнасці складана ўявіць умовы, у якіх прымяненне такой зброі масавага паражэння магло б адпавядаць прынцыпам міжнароднага гуманітарнага права, якія рэгулююць вядзенне ваенных дзеянняў. Прававыя наступствы для Беларусі Для прадастаўлення карэктнай прававой ацэнкі з'яўляецца важным разуменне таго, хто непасрэдна ажыццяўляе прымяненне ядзернай зброі (аддае загад і выконвае яго). У найбольш відавочнай сітуацыі, калі такая зброя прымяняецца Расіяй (па загаду яе кіраўніцтва і яе ўзброенымі сіламі) з тэрыторыі Беларусі, такія дзеянні будуць складаць розныя формы акта агрэсіі з боку Беларусі (прадастаўленне тэрыторыі для акта агрэсіі) і Расіі (бамбаванне тэрыторыі іншай краіны). У такім выпадку спрацуюць умовы для рэалізацыі палажэнняў артыкула 51 Статута ААН, а менавіта права на індывідуальную ці калектыўную самаабарону. Ваенная аб'екты і камбатанты, якія былі задзейнічаны ў такой агрэсіі або могуць быць патэнцыйна задзейнічаны ў наступных атаках, стануць законнымі мэтамі для зваротных контрудараў. Важна падкрэсліць, што шэраг дзяржаў, якія валодаюць ядзернай зброяй, прама заявілі аб магчымасці яго прымянення ў якасці меры ў адказ, падчас слуханняў па кансультатыўным заключэнні Міжнароднага суда ААН. Такі падыход распаўсюджваецца і на калектыўную самаабарону, гэта значыць, напрыклад, у адказ на атаку з ужываннем ядзернай зброі супраць Украіны, трэція краіны, якія ажыццяўляюць калектыўную самаабарону, могуць прымяніць такую зброю для абароны Украіны. Пры гэтым дадзеныя дзяржавы не вызваляюцца ад абавязацельстваў прытрымлівання прынцыпаў міжнароднага гуманітарнага права па вядзенні ваенных дзеянняў. Чарговыя «ядзерныя мары» Лукашэнкі ствараюць сур’ёзную пагрозу для бяспекі краіны — аб гэтым не скажа рэжымная прапаганда. Аднак і Расія, і Беларусь будуць несці адказнасць за «акт агрэсіі», у якой форме ён не быў бы здзейснены. А ўсе вышэйшыя службовыя асобы дзяржаў, якія ўчынілі вышэйзгаданыя парушэнні, будуць несці крымінальную адказнасць за злачынства агрэсіі і ваенныя злачынствы.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Кіраўнік НАУ Павел Латушка пра тое, як Лукашэнка зноў падмануў тых, хто яму паверыў Тэмай еўрабондаў НАУ займалася яшчэ ў 2021 годзе. Увесну таго года, вывучыўшы праспекты іх выпуску, мы прыйшлі да высновы, што Мінфін здзейсніў падлог, не паведаміўшы патэнцыйным пакупнікам у т. зв. праспекце* інфармацыю аб вядомых на той момант Мінфіну рызыках і сказіўшы інфармацыю аб выкарыстанні сродкаў. Гэтую інфармацыю мы разаслалі найбуйнейшым на той момант трымальнікам бондаў. На той момант дысконт складаў 10-20% ад наміналу, і датэрміновы продаж папер быў непрыемны трымальнікам (хоць гэта і капейкі ў параўнанні з агульнымі аб'ёмамі, продажы ў страту ўплываюць на паказчыкі менеджэраў). Тым не менш многія буйныя інстытуцыйныя трымальнікі, асабліва з скандынаўскага рэгіёну, паслухалі нашу параду і прадалі гэтыя паперы ў страту. Некаторыя ж амерыканскія фонды не сталі гэтага рабіць, спадзеючыся на поўнае пагашэнне. Увогуле, класічны прыклад. Тыя ж, хто прадаў са стратай усяго 20%, напэўна, вельмі радыя, што выйшлі, страціўшы ўсяго 20%, а не 70, як гэта зрабілі тыя, хто прадаваў у 2022 годзе. У 2021 жа, я памятаю, мы жартавалі, што Мінфіну было б вельмі выгадна самому датэрмінова выкупіць аблігацыі з дысконтам і ў выніку заплаціць грошай менш чым атрымана, тым самым вырабіць выпуск бондаў пад адмоўны адсотак — такая фінансавая аперацыя ўвайшла б у падручнікі. Гісторыя 2022 года яшчэ больш іранічная. Калі пачаўся скід гэтых папер, трымальнікі хацелі атрымаць хоць нешта, а жадаючых купіць было вельмі няшмат — гэта былі галоўным чынам нават не звычайныя спекулянты, а спекулянты з юрысдыкцый без маральных абмежаванняў. Ідэя пакупнікоў была ў тым, каб купіць з дысконтам (зніжкай ад наміналу) 50-70% і дачакацца выкупу эмітэнтам па намінале праз год, атрымаўшы даход у 100-300% гадавых. Галоўнае тут — быць упэўненым, што такі выкуп адбудзецца. І вось тут дзіўна, што на гэтую вуду купіліся беларускія бізнэсмены. Ужо гэтыя, здавалася б, заплаціўшы выкупы за свабоду пасля вымагальніцтваў у КДБ і ДФР, ведаюць цану абяцанням дзяржавы. Але прагнасць згуляла злы жарт і з імі. Справа ў тым, што ў стандартнай сітуацыі, эмітэнт бондаў не ведае, хто іх набывае, так як спісы трымальнікаў (як і транзакцыі пры продажы) захоўваюцца ў так званых дэпазітарыях, якія з'яўляюцца захавальнікамі ўсёй інфармацыі аб перапродажах, а дывідэнды пералічвае плацежны агент. У дадзеным выпадку гэта была амерыканская Citigroup, а нашыя бізнесмены паспадзяваліся, што гэтая інфармацыя будзе недаступная ў Беларусі. Але калі з-за санкцый Citigroup прыйшлося адмовіцца ад ролі дэпазітарыя і плацёжнага агента, гэтая інфармацыя была перададзена альбо іншаму дэпазітарыю, альбо Мінфіну прыйшлося яе аднаўляць, запытваючы ў трымальнікаў першасную інфармацыю. На карысць першага варыянту кажа факт, што нават у рублях Мінфін гатовы плаціць толькі тым трымальнікам, хто купіў аблігацыі да 6.09.2022, гэта значыць да той даты, калі Citigroup кіраваў рэестрам. Так ці інакш уся інфармацыя апынулася ў Мінфіне, і калі яны зразумелі, хто з'яўляецца трымальнікамі, то па старой традыцыі аказалася, што многім з іх плаціць не абавязкова, нават у рублях. Можна, вядома, падаць на Мінфін у суд — у Беларусі ці ў Лонданскі міжнародны трацейскі суд, бо менавіта ён адзначаны ў эмісійнай дакументацыі. Рашэнне нашага суда мы можам прадказаць. Лонданскі, верагодна, вынесе рашэнне на карысць пазоўнікаў, так як рашэнне Мінфіна не плаціць нават у рублях з'яўляецца, мякка кажучы, спрэчным. А з тых часоў Мінфін не толькі не выплачваў купон (працэнты па аблігацыях), але і прапусціў пагашэнне цела той часткі аблігацый, якая павінна была быць выплачана ў лютым 2023 года. Бо нават калі ў Мінфіна не было тэхнічнай магчымасці выплаціць у далярах, то выплаціць у рублях яны дакладна маглі б. Так што дэфолт тут на паверхні, як і адсутнасць жадання эмітэнта хоць неяк выправіць сітуацыю.  Але, як мы ведаем, у нашай краіне ў ДФР і КДБ дастаткова сродкаў, каб пераканаць практычна любога бізнэсмэна, што лепш змірыцца са стратамі, чым страціць увесь бізнэс, а то яшчэ і свабоду. Расіяне тут у крыху лепшым становішчы, але нават калі Лонданскі суд прыме пастанову на іх карысць, павярнуць гэтую пастанову ў грошы ў сённяшніх палітычных рэаліях будзе даволі цяжка. Гэта яшчэ адзін урок для тых, хто садзіцца гуляць з шулерам. * Праспект у кантэксце размяшчэння суверэнных еўрабондаў — гэта афіцыйны дакумент, які падрыхтоўваецца эмітэнтам (у дадзеным выпадку дзяржавай) для патэнцыйных інвестараў. Гэты дакумент змяшчае ўсю неабходную інфармацыю аб выпуску аблігацый, уключаючы: Дэталі аб выпуску: аб'ём выпуску, намінальны кошт, працэнтная стаўка, тэрміны пагашэння і іншыя асаблівасці выпуску. Фінансавая інфармацыя пра эмітэнта: эканамічны стан краіны, фінансавыя паказчыкі, крэдытныя рэйтынгі і інш. Рызыкі: апісанне патэнцыйных рызык, звязаных з інвестыцыямі ў гэтыя аблігацыі. Мэты размяшчэння: для якіх мэт збіраюцца сродкі (напрыклад, фінансаванне дзяржаўнага бюджэту, інфраструктурных праектаў). Прававая інфармацыя: Юрыдычныя аспекты выпуску аблігацый. Гэты дакумент неабходны для забеспячэння празрыстасці і інфармаванасці інвестараў, дапамагаючы ім прымаць абгрунтаваныя рашэнні аб куплі еўрабондаў.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Дыктатар вырашыў забіць апошні цвік у труну таго, што называецца «інвестыцыйны клімат Рэспублікі Беларусь». Калі цяпер кампанія з замежным капіталам з пераліку т. зв. «недружалюбных дзяржаў» захоча сысці з беларускага рынку прадаўшы свае актывы, то ёй неабходна будзе заплаціць пошліну ў памеры не менш за 25% ад рынкавага кошту гэтых актываў, а затым яшчэ і атрымаць дазвол урада Лукашэнкі. Лукашэнку абурае той факт, што інвестары выводзяць свой зароблены прыбытак за мяжу. Хоць тое, што падкантрольныя яму фірмы выводзяць нарабаваныя сродкі ў Аб'яднаныя Арабскія Эміраты, яго чамусьці не абурае. Але гэта не ўсе новыя паборы. Так, прынятыя раней правілы транзіту грузавых аўтамабіляў па тэрыторыі нашай краіны ў гэтым годзе дапаўняюцца нормай, у адпаведнасці з якой усталёўваецца збор для фур з ЕС пры перачэпцы і перагрузцы ў Беларусі. І такіх пабораў можна налічыць дзясяткі. Разам з тым, нягледзячы на ўліванне расійскіх грошай у эканоміку Беларусі, перш за ўсё ў прадпрыемствы, якія працуюць на патрэбы расійскага ВПК і арміі, замежныя інвестыцыі пасля 2020 года ў нашай краіне няўхільна скарачаюцца. Толькі за 2023 год звыш 80 замежных кампаній з больш чым 20 краін закрылі прадстаўніцтвы ў Беларусі. Як ні дзіўна, больш за ўсё зачыняліся офісы расійскіх кампаній. Следам ідуць Літва, Германія, Латвія, Эстонія, Швейцарыя, Вялікабрытанія і Чэхія. Гэта ўсё адбываецца на фоне таго, што асобныя інвестары спрабуюць вярнуць свае інвестыцыі праз суды. У прыватнасці, інвестар з сяброўскай для рэжыму Расіі безпаспяхова спрабуе адсудзіць належныя яму выплаты ў валюце па беларускіх еўрааблігацыях, а брытанскі інвестар — вярнуць сродкі за адабраную нелегітымнымі ўладамі сонечную электрастанцыю. І гэтыя кейсы паказваюць рэальнае стаўленне рэжыму да замежных інвестараў. Лукашэнка запэўнівае, што сам, без удзелу амерыканскага інвестара, зможа засунуць катлету паміж булак і напячы фры з беларускай бульбы. Паглядзім. Насмажыць ён дык насмажыць, і нават засуне, але гэта ўжо будзе не Макдональдс. І хто будзе гэта спажываць? Нядаўна прэзідэнт Казахстана анансаваў кардынальныя рынкавыя рэформы, якія будуць закліканыя зрабіць эканоміку больш празрыстай, устойлівай і дынамічнай. Амбіцыйныя рэформы пачаў у сваёй краіне і новы прэзідэнт Аргенціны. Нават ваюючая Украіна ў вельмі цяжкіх умовах спрабуе працягваць эканамічныя пераўтварэнні, якія набліжаюць яе эканоміку да еўрапейскіх стандартаў. І толькі Лукашэнка вядзе краіну ў бок таталітарызму і адсталасці, ствараючы ўмовы для хутчэйшага сыходу інвестараў.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Рэжым Лукашэнкі пачаў працэс па стварэнні цэнтра кібербяспекі сумесна з расійскай кампаніяй, звязанай з расійскімі спецслужбамі. Для нашай краіны ўзнікае новая пагроза ў выглядзе паступовай перадачы нацыянальнага сегмента сеткі інтэрнэт пад кантроль суседняй дзяржавы. Яшчэ 14 лютага мінулага года Лукашэнка падпісаў так званы ўказ №40 «Аб кібербяспецы», якім прадугледжана стварэнне Нацыянальнага цэнтра кібербяспекі і падобных цэнтраў па ўсёй Беларусі. Загадам Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Лукашэнку ад 11 лістапада 2023 года цэнтр кібербяспекі, створаны пры РУП «Нацыянальны цэнтр абмену трафікам», стаў першай атэставанай структурай такога роду ў краіне. Літаральна за месяц да гэтага РУП «Нацыянальны цэнтр абмену трафікам», або скарочана НЦАТ, і расійская IT-кампанія Positive Technologies падпісалі мемарандум аб супрацоўніцтве ў галіне развіцця кібербяспекі ў Беларусі. У рамках гэтага супрацоўніцтва сумесныя намаганні павінны быць накіраваныя на «павелічэнне колькасці высокакваліфікаваных экспертаў па інфармацыйнай бяспецы і павышэнне дасведчанасці беларускіх кампаній аб абароне ад кіберпагрозамі». Што гэта за кампанія Positive Technologies, з якой НЦАТ пачаў цеснае супрацоўніцтва? Яшчэ ў 2021 годзе да поўнамаштабнага ўварвання расійскіх войскаў ва Украіну кампанія Positive Technologies трапіла пад амерыканскія санкцыі. За што? Усё проста — кампанія аказвала падтрымку расійскім дзяржарганізацыям і праводзіла форумы па практычнай бяспецы, дзе супрацоўнікі расійскіх спецслужбаў маглі вербаваць хакераў. Пра гэта некалькі гадоў таму свету паведаміла амерыканская рэдакцыя Forbes. Таксама расійская IT-кампанія адзначылася ў гандлі тэхналогіямі, якія маглі быць выкарыстаны для ўзлому арганізацый і асоб па ўсім свеце. Ужо пасля пачатку вайны Расіі супраць Украіны Positive Technologies трапіла пад дзеянне 11-га пакета санкцый Еўрасаюза, які быў апублікаваны 23 чэрвеня 2023 года. А ў лістападзе 2023 года Positive Technologies таксама апынулася ў санкцыйным спісе Украіны. І вось цяпер гэтая кампанія прыйшла на беларускі рынак. І не проста прыйшла, а атрымала доступ у той самы НЦАТ — адзін з двух правайдэраў-манапалістаў у Беларусі, у якіх усе астатнія правайдэры купляюць трафік для выхаду ў Інтэрнэт за межы Беларусі. Гэта значыць доступ да арганізацыі, якая па сутнасці займаецца кіраваннем беларускім інтэрнэтам. Нагадаем, што НЦАТ была створана спецслужбай — ААЦ. І з'яўляецца той структурай, якая непасрэдна займалася блакаваннем Інтэрнэту ў жніўні 2020 года. І вось цяпер да гэтага «рубільніка», да гэтай чырвонай кнопкі беларускага інтэрнэту, Лукашэнка дапускае Расію. Мэты рэжыму Лукашэнкі ў рамках яго «кібербяспекі» зразумелыя — максімальна адсачыць і пракантраляваць кожны крок і кожнае дзеянне беларускіх грамадзян. І, вядома ж, арганізоўваць кібератакі, як гэта было зроблена ім зусім нядаўна ў дачыненні да рэсурсаў дэмакратычных сіл. Дарэчы, гэтая атака адбывалася паралельна з кібератакай Расіі ў дачыненні да Украіны. Якія ж мэты Расіі ў дачыненні да беларускай кібербяспекі? Узяць яе пад кантроль. І гэты працэс ужо пачаўся-з лёгкай рукі «гаранта суверэнітэту» Лукашэнкі. Якому, дарэчы, варта было б добра падумаць. Бо аднойчы «рубільнік» інтэрнэту ў Беларусі зноў можа выключыцца. Але кантроль над гэтым працэсам будзе ўжо не ў яго руках. А мэтай гэтага выключэння цалкам можа стаць сам Лукашэнка.