Пошук па сайце

Пустыя прылаўкі. Чэргі. Талоны. Мянялы. Няякасныя тавары з-пад падлогі. Знаёма? Хранічныя страты, даўгі і татальны дэфіцыт — так працавала эканоміка СССР у апошнія гады свайго існавання. Год ад года людзям тлумачылі з трыбун: вакол ворагі, будзе вайна, дэфіцыт — трэба пацярпець у імя абароны айчыны. Нічога не нагадвае? Сучасную Беларусь. Як і ў савецкую эпоху, жыхарам нашай краіны зноў выклікаюць франтавы светапогляд, а эканоміку пераводзяць на ваенныя рэйкі. Лукашэнка перапрафілюе грамадзянскія вытворчасці. З лютага гэтага года эканоміка і прамысловасць Беларусі амаль поўнасцю працуюць на расійскае войска. Якую шкоду нясе наша краіна, працуючы на ваенныя амбіцыі двух дыктатараў? — Ваеннаму сектару перадаюць большую частку агульнанацыянальных рэсурсаў Беларусі. — Гаспадарчыя галіны працуюць неэфектыўна і не накіраваны на стварэнне матэрыяльных выгод. Гэта толькі частка праблем, якімі нелегітымны рэжым Лукашэнка абцяжарыў краіну, узяўшы курс на яе ператварэнне ў казарму. Куды большыя наступствы чакаюць наперадзе. А сёння мы, беларусы, становімся шараговымі ваеннай эканомікі рэжыму.

Юрыст НАУ Арцём Праскаловіч — у інтэрв'ю для медыя-рэсурсу «Eastory» аб сваёй працы ў закуліссі рэжыму і ў Народным антыкрызісным упраўленні. Да 2020-га года Арцём працаваў дзяржслужачым 14 гадоў: спачатку ў Мінюсце, потым — у Адміністрацыі Прэзідэнта, дзе быў намеснікам начальніка ўпраўлення і займаўся распрацоўкай законапраектаў. Юрыст адзначае фармальны падыход спецслужбаў да набору кадраў у дзяржструктуры. Будучы ў юнацтве сябрам «Маладога Фронту» і ледзь не трапіўшы пад артыкул, пры прыёме на дзяржслужбу ён прайшоў стандартную праверку, якая пытанняў не выклікала. «Лукашэнку адданыя, я думаю, 10-15% чыноўнікаў Адміністрацыі. Астатнія — чакаюць палітычнага крызісу і спрабуюць даказаць сабе, што не маюць дачынення да рэпрэсій». Са студзеня 2021-га Арцём Праскаловіч працуе ў НАУ, займаючыся «канстытуцыйным будаўніцтвам Новай Беларусі», выпрацоўвае падыходы рэабілітацыі ахвяр рэжыму і трымае сувязь з дзяржслужачымі «ў тыле ворага». «Прафесійна я адчуваю сябе добра. Больш я не павінен думаць, як пазбягаць далікатных пытанняў. Мая праца значная, я нарэшце магу выкарыстоўваць свае навыкі на карысць народа. Мы выкарыстоўваем усе інструменты прававога, эканамічнага і медыйнага ціску і ўскладняем жыццё рэжыму.» — дзеліцца Арцём. Юрыст НАУ упэўнены: Лукашэнка нездарма часта згадвае дэмсілы — са жніўня 2020-га ён не спаў спакойна ні адной ночы. Але сапраўдная бессань, абяцае Арцём, дыктатара яшчэ чакае наперадзе.

Міжнародны пераслед Павел Латушка, прадстаўнік пераходнага Кабінета Беларусі, і юрысты НАУ аб міжнародным пераследзе падазраваных у катаваннях беларусаў. З 2020 — га года праваабаронцы зафіксавалі ў Беларусі максімум катаванняў у Еўропе за ўвесь 21 стагоддзе-больш за тысячу выпадкаў. Як пакараць сілавікоў-садыстаў? Спосабаў тры: міжнародныя трыбуналы, нацыянальная і універсальная юрысдыкцыі. Першы спосаб занадта складаны і доўгі (патрэбныя гады). Другі - немагчымы у Беларусі (рэжым не мае на вінаватых). Застаецца універсальная юрысдыкцыя. Праца ў яе рамках магчымая як на міжнародным, так і нацыянальным узроўнях. Разбяром першы ўзровень і прадставім стратэгію ад нашых юрыстаў. Такім чынам, галоўнае юрыдычнае абгрунтаванне пераследу — артыкул 5 Канвенцыі супраць катаванняў. Выкарыстоўваць яе складана: рэжым не выдае вінаватых краінам, дзе ў тэорыі гатовыя выкарыстаць дакумент. Нават калі злачынец апынецца ў такой краіне, павінна супасці шмат фактараў. Вось галоўныя з іх: пацярпелы апазнаў падазраванага; знаходзіцца ў той жа краіне, што і падазраваны; пацярпелы не баіцца заявіць аб злачынстве; знаходзіць гатовага ўзяцца за справу адваката, складае заяву аб распачынанні справы і перадае праваахоўнікам; у паліцыі і пракуратуры справе даюць ход у той тэрмін, калі падазраваны яшчэ ў краіне. Але можна паставіць больш рэальную мэту: дамагчыся міжнароднага вышуку падазраванага. Плюсы такога рашэння: няма тэрміну даўнасці; падазраваны не зможа выехаць з Беларусі і, магчыма, Расеі (у адрозненне ад санкцый, калі даступныя ўсе рэгіёны, акрамя ЗША і ЕЗ) і рызыкуе быць затрыманым Інтэрполам; прысутнасць падазраванага ў краіне распачынання справы не з’яўляецца неабходным задакументаваных дадзеных аб катаваннях дастаткова; бестэрміновасць абвінавачванняў будзе стымуляваць выдаць вінаватых для зняцця санкцый з Беларусі. Салідарнасць дэмакратый Разбяром другі інструмент — крымінальны пераслед у асобных краінах, напрыклад, калі падазраваныя апынуцца на іх тэрыторыі. Наколькі гэта рэальна? Германія і Іспанія ўжо маюць у сваёй судовай практыцы ўдалыя прыклады правасуддзя ва ўніверсальнай юрысдыкцыі, у рамках якой разглядаюць і справы аб катаваннях. Вялікабрытанія перспектыўная, так як яе прававая сістэма дазваляе падаваць заявы ў універсальнай юрысдыкцыі без наяўнасці ў пацярпелага або падазраванага цеснай сувязі са Злучаным Каралеўствам. Згаданыя дзяржавы падпісалі Канвенцыю супраць катаванняў і палітычна прызнаюць рэжым Лукашэнкі злачынным. Аднак на іх тэрыторыі пакуль няма адкрытых крымінальных спраў аб катаваннях у Беларусі. НАУ актыўна кансультуецца з юрыстамі і праваахоўнікамі гэтых краін. Нашы партнёры гатовыя працаваць з намі на пераадоленне адміністрацыйных перашкод, каб адкрыць такія справы ў будучыні стала прасцей. Пакуль жа найбольш рэалістычным выглядае супрацоўніцтва з Польшчай і Літвой. Гэтыя дзве краіны найбольш актыўна падтрымліваюць ідэю пакараць вінаватых у рэпрэсіях і, калі з Польшчай яшчэ патрабуецца прапрацоўка законаў, то ў Літве ўжо ёсць, прынамсі, адна адкрытая крымінальная справа паводле матываў катаванняў прыхільнікаў дэмакратыі беларускімі сілавікамі. Калі вы можаце апазнаць кагосьці са злачынцаў, маеце якія-небудзь доказы іх дачынення, гатовыя супрацоўнічаць са следствам і даць паказанні ў літоўскай паліцыі — звяжыцеся з юрыстамі НАУ праз чат-бот: @nau_by_bot Магчыма, менавіта вашае паведамленне дапаможа абвясціць у вышук сілавікоў рэжыму, якія маюць дачыненне да садызму або перавышэння паўнамоцтваў. У якасці аднаго з прыярытэтаў дзейнасці прадстаўніка пераходнага Кабінета Беларусі Паўла Латушкі з’яўляецца крымінальны пераслед падазраваных у катаваннях беларусаў.

Каманда НАУ правяла круглы стол па пытаннях універсальнай юрысдыкцыі ў Літве Падчас правядзення круглага стала была створаная працоўная група, у якую ўвайшлі эксперты і юрысты НАУ, Офіса Святланы Ціханоўскай, праваабарончага цэнтру «Вясна», Міжнароднага камітэта па расследаванні катаванняў у Беларусі, замежныя праваабаронцы, а таксама актывісты беларускай дыяспары. Анжаліка Мельнікава, каардынатар праекта: «Гэта была вельмі прадуктыўная працоўная сустрэча, на якой мы з калегамі зацвердзілі сумесны план і канкрэтныя крокі для найхутчэйшага дасягнення агульнай мэты — прыцягнення да адказнасці тых, хто ўжываў катаванні ў Беларусі, аддаваў або выконваў злачынныя загады. Мы разумеем, што вынікі хочацца бачыць зараз. Але трэба прымаць да ўвагі, што механізмы прымянення прынцыпаў універсальнай юрысдыкцыі дастаткова складаныя, і даводзіцца прыкладаць вялікія намаганні, прыцягваць экспертную супольнасць, каб забяспечыць магчымасць пераследу злачынцаў без раскрыцця звестак пацярпелых беларускаму боку — як боку, вінаватаму ў гвалце». З меркаванняў бяспекі і для дасягнення максімальнай эфектыўнасці мы не публікуем вынікі сустрэчы і не асвятляем падрабязнасці прынятага плана дзеянняў. Нагадваем пацярпелым, якія былі схільныя да катаванняў у Беларусі, а ў дадзены момант пражываюць на тэрыторыі адной з краін, якія падпісалі канвенцыю супраць катаванняў, што для ўдзелу ў праекце можна звярнуцца ў праваабарончы цэнтр «Вясна» (viasnadoc@spring96.org), Міжнародны камітэт супраць катаванняў альбо ў наш бот зваротнай сувязі @nau_by_bot . Мы гарантуем поўную канфідэнцыйнасць інфармацыі, якая паступіла. Дзейнасць па прыцягненню да крымінальнай адказнасці рэжыму Лукашэнкі ў рамках універсальнай юрысдыкцыі вызначана ў якасці аднаго з ключавых прыярытэтаў прадстаўніка па транзіце ўлады Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі Паўла Латушкі.

У другія ўгодкі падзеяў 9 жніўня, у адрас беларусаў і дэмсілаў было накіравана больш за 55 зваротаў ад імя афіцыйных асоб і няўрадавых арганізацый са словамі падтрымкі і салідарнасці. З 8 па 10 жніўня публікацыі з такім зместам з'явіліся ў твітэр-акаўнтах: — Канцлера Германіі Олафа Шольца, Прэзідэнта і Прэм'ер-Міністра Эстоніі Алара Карыса і Каі Каллас; — 21 знешнепалітычнага ведамства і дыппрадстаўніцтва, а таксама іх кіраўнікоў, у тым ліку міністэрствы замежных спраў 13 краін Еўропы, Дзяржсакратара ЗША Энтані Блінкена, місію ЗША ў ЕС і амерыканскія пасольствы ў Рызе, Дубліне і Мінску; —14 органаў і палітычных структур ЕС, а таксама іх прадстаўнікоў; — 6 прадстаўнікоў партый і фракцый парламентаў Эстоніі, Францыі, Германіі і Украіны, а таксама асобных палітыкаў; — 9 міжнародных некамерцыйных аб'яднанняў і праваабарончых структур, уключаючы Сусветную арганізацыю супраць катаванняў, Еўрапейскую і Міжнародную федэрацыі журналістаў, арганізацыю «Рэпарцёры без межаў». «Мы падтрымліваем беларускі народ, які выступае за дэмакратычную будучыню», — напісаў у сваім твітары Дзяржсакратар ЗША Энтані Блінкен і абвясціў аб забароне на выдачу віз сотні прадстаўнікоў рэжыму. Канцлер Германіі Олаф Шольц выказаў «глыбокую павагу да мужнай апазіцыі, якая працягвае змагацца за дэмакратыю і свабоду». «Мы з Беларуссю! Мы будзем стаяць з народам Беларусі столькі, колькі спатрэбіцца для забеспячэння нашай агульнай будучыні ў бяспечнай, суверэннай, дэмакратычнай і квітнеючай Еўропе» — заявіў Жазэп Барэль, Вярхоўны прадстаўнік Еўрасаюза па замежных справах і палітыцы бяспекі. Дзякуем нашым партнёрам за важную для беларусаў падтрымку нашай агульнай барацьбы. Але нам таксама важна бачыць прыклады міжнародна-прававой адказнасці прадстаўнікоў рэжыму за ўчыненыя і ўчыненыя злачынствы супраць беларускага народа.

У Вільнюсе адбылася сустрэча прадстаўніка Аб’яднанага Пераходнага Кабінета па міжнародных адносінах Валера Кавалеўскага з Пітарам Каўфманам, новапрызначаным кіраўніком аддзела па справах Беларусі ў амбасадзе ЗША ў Літве. Гэтая размова стала першай афіцыйнай сустрэчай Кавалеўскага ў новай якасці. Абмеркаваныя тэмы актывізаванага палітычнага працэсу сярод дэмакратычных сілаў Беларусі, у прыватнасці, вынікі Канферэнцыі «Новая Беларусь», якая праходзіла 8−9 жніўня ў Вільнюсе, і галоўнае рашэнне дэмакратычных сілаў аб стварэнні Аб’яднанага Пераходнага Кабінета. Амерыканскаму боку была прадстаўленая падрабязная інфармацыя пра канцэпцыю і мэты Кабінета, таксама задачы яго чальцоў. Была закранутая ўнутрыпалітычная сітуацыя ў Беларусі, рызыкі для незалежнасці і суверэнітэту Рэспублікі Беларусь ад удзелу рэжыма ў расійскай агрэсіі супраць Украіны і пазіцыя міжнароднай супольнасці па гэтай праблеме. Пацверджаная гатоўнасць да супрацоўніцтва па падтрымцы імкнення беларусаў да дэмакратычных зменаў.

Пагроза мініравання была ілжывай. Афіцыйныя асобы Беларусі здзейснілі злачынства У распараджэнне НАУ паступіў дакумент, які змяшчае спіс рашэнняў і высноў рады ICAO па выніках апошняй справаздачы. Асноўныя тэзісы дакумента: шэраг высокапастаўленых афіцыйных асоб Беларусі вінаваты ў інцыдэнце напрамую або, прынамсі, быў уцягнуты ў яго; пагроза мініравання борта была загадзя ілжывай. Гэты факт устаноўлены дакладна; распачатыя беларускімі ўладамі дзеянні груба парушаюць Манрэальскую і Чыкагскую канвенцыі аб прынцыпах і бяспецы грамадзянскай авіяцыі; пад пагрозу была пастаўлена бяспека «Боінга» і больш за 100 пасажыраў, якія знаходзяцца на яго борце — дадзеныя дзеянні з'яўляюцца злачынствам. Што гэта значыць? Зыходзячы з міжнароднай практыкі грамадзянскай авіяцыі, гэтыя высновы азначаюць, што: санкцыі ў авіясферы супраць Беларусі не могуць быць зняты; у Беларусі няма шанцаў на аднаўленне авіязносін у поўным аб'ёме, пакуль узурпатар ва ўладзе. НАУ будзе патрабаваць унясення вінаватых асоб у тэрарыстычны ліст ЕС. Менавіта гэтыя асобы, як і рэжым Лукашэнкі ў цэлым, нясуць поўную адказнасць за ізаляцыю нашай краіны. Дамагацца звяржэння дыктатара-тэрарыста і яго саўдзельнікаў — у інтарэсах кожнага беларуса.

«Не пакідаць беларускі народ сам-насам з агрэсіўнай Расіяй» Валер Кавалеўскі: «Заклік Сейма Латвіі да краінаў Еўрасаюза спыніць дзеянне турыстычных візаў і абмежаваць выдачу візаў на ўезд грамадзянам Беларусі пераносіць цяжар адказнасці за злачынства агрэсіі супраць Украіны з Аляксандра Лукашэнкі і яго дыктатарскага рэжыма на беларускі народ, абсалютная большасць якога выступае супраць гэтай вайны і з’яўляецца аб’ектам рэпрэсій ужо трэці год. Заклікаем краіны Еўрасаюза не дапамагаць рэжыму ізаляваць беларускі народ ад еўрапейскіх каштоўнасцяў і не пакідаць яго сам-насам з агрэсіўнай Расіяй. У гэтых умовах адпаведным кантэксту рашэннем выглядала б пашырэнне магчымасцяў для беларусаў атрымліваць шэнгенскія і нацыянальныя візы краінаў ЕС дзеля кантактаў паміж людзьмі, адукацыйнага і культурнага абмену. Аб’яднаны пераходны кабінет Беларусі працягне працаваць над тым, каб не дапусціць абмежавальных захадаў супраць беларусаў у ЕС і ў іншых краінах і каб аптымізаваць дзейныя працэдуры атрымання візаў».

Намеснік кіраўніка НАУ Уладзімір Астапенка выступіў на Канферэнцыі «Новая Беларусь» Пераходны перыяд пасля заканчэння эпохі рэжыму Лукашэнкі павінен быць максімальна кароткім: народ Беларусі ўжо доўга жыве без легітымных органаў, якія б прадстаўлялі яго інтарэсы. Пакуль цяжка сказаць, калі менавіта гэты перыяд прыйдзе, але няма сумневаў, што гэта непазбежна адбудзецца. Як і няма сумневаў у законах эвалюцыі грамадскага развіцця, якое прыводзіць да змены дыктатарскіх урадаў на дэмакратычныя. Чым хутчэй мы прыйдзем да гэтай кропкі, тым з меншай колькасцю праблем давядзецца сутыкнуцца і тым хутчэй атрымаецца зняць усе санкцыі і абмежаванні. Якія ўмовы павінна для гэтага выканаць Беларусь? спыненне рэпрэсій і выхад на свабоду палітвязняў; расследаванне прымусовай пасадкі боінга Ryanair і паданне суду вінаватых; спыненне саўдзелу ў антыўкраінскай агрэсіі і законны суд над ваеннымі злачынцамі; адказнасць усіх вінаватых у злачынствах супраць беларускага народа. На гэтым фоне вымалёўваецца неабходнасць прыняцця спецыяльных законаў аб люстрацыі — не як спосабу звядзення рахункаў з рэжымнымі палітыкамі і чыноўнікамі, а як інструмента абароны інстытутаў дэмакратыі, якая зараджаецца. Больш за ўсё «пытанняў» пры яе правядзенні ўзнікне да прызначэнцам з т.зв. кадравага рэестра прэзідэнта і прамым саўдзельнікам злачынстваў рэжыму. Усе астатнія — кампетэнтныя і дзейныя спецыялісты — будуць мець магчымасць далучыцца да кадравага рэзерву Новай Беларусі. Яго асновай таксама стане таленавітая дэмакратычна настроеная моладзь — залаты фонд будучых кадраў сістэмы дзяржаўнага кіравання Новай Беларусі.

Зварот Паўла Латушкі да беларускіх дэмакратычных сіл напярэдадні Канферэнцыі Новай Беларусі 2 гады мы ўсё існуем у стане асобных планаў і стратэгій асобных арганізацый. І за гэтыя два гады ні адна з іх не спрацавала на дасягненне нашых агульных мэт, сфармуляваных яшчэ 2 гады таму. Таму што ніводны план, ні адна стратэгія не каштуюць абсалютна нічога без магчымасцяў для іх рэалізацыі і без канкрэтнай структуры, якая прыме на сябе за гэта адказнасць. Таму сёння лічу важным не спаборнічаць у стратэгіях, а прыняць палітычнае валявое рашэнне. Напярэдадні канферэнцыі заклікаю яшчэ раз падтрымаць рашэнне Святланы Ціханоўскай ад 24 лютага аб стварэнні пераходнага Кабінета як калегіяльнага органа нацыянальнай улады Рэспублікі Беларусь і аб'яднацца вакол гэтага рашэння. Надышоў час не проста прымаць рашэнні, а несці за іх рэальную адказнасць. Час дыктаваць позву, а не рэагаваць на яе. Час аб'яднацца і пачаць працаваць узгоднена і сістэмна. Час дзейнічаць!

Намеснік кіраўніка НАУ Уладзімір Астапенка прыняў удзел у дыскусіі экспертнага цэнтра «Еўрапейскі дыялог», прысвечанай маючай адбыцца Канферэнцыі дэмакратычных сіл Беларусі Нягледзячы на рэпрэсіі, пратэст супраць дыктатуры працягваецца, а сусветная супольнасць не змірылася з сітуацыяй у Беларусі. Гэта нагода працягваць барацьбу, і яна будзе працягнутая. Пры гэтым Беларусь, на жаль, страціўшы канчаткова статус донара стабільнасці, атрымала ўзамен статус суагрэсара. Вайна і ўдзел у ёй рэжыму сталі ключавымі фактарамі, якія змянілі расстаноўку сіл у рэгіёне і ўплываюць на працэсы ў Беларусі. І той шлях, па якім ідзе наша краіна па капрызе нелегітымнай улады, патрабуе адкрытага грамадскага абмеркавання. Важна зрабіць урокі над памылкамі, правесці крытычны аналіз нашых дзеянняў, узгадніць стратэгію барацьбы за дэмакратычную Беларусь. Для гэтага неабходны новыя арганізацыйныя формы і новыя канцэптуальныя дакументы, патрэбна кансалідацыя ўсіх рэсурсаў, каб стаць найбольш эфектыўнымі. Пляцоўка Канферэнцыі стане адкрытай для ўсіх зацікаўленых беларусаў — праз трансляцыі і ўключэнні ўсе жадаючыя змогуць не толькі назіраць за дыскусіямі, але і задаваць пытанні. Гэтая канферэнцыя сапраўды патрэбная беларускаму народу. Поўная версія дыскусіі на канале «АГП-ТБ»

Магчыма, сёння важна вызначыць тое, што неабходна зрабіць, каб гэтае вар’яцтва, якое доўжыцца ў Беларусі 28 гадоў і дасягнула свайго апагею ў 2022 годзе, спынілася Тэзісы аднаго з выступленняў. Павел Латушка Зрэшты, давайце адкажам сабе на пытанне. Хто такі Лукашэнка? 1. Падазраваны ў забойствах. Хтосьці мне запярэчыць? 2. Тыран. У кагосьці ёсць сумневы? 3. Агрэсар. Хтосьці аспрэчыць міжнароднае права? Лукашэнка — вораг беларускага народа, вораг для Украіны і вораг для Еўропы. Што робяць з ворагам? Адкажу як дыпламат — перамагаюць. Як перамагчы Лукашэнка? Сістэму, створаную дыктатарам, можа перамагчы толькі іншая сістэма. Так, я ведаю, большасць скажа: галоўнай умовай перамогі з’яўляецца дэцэнтралізацыя грамадзянскіх ініцыятыў. І я не буду з гэтым спрачацца. Прынамсі цяпер. Я прашу вас зірнуць на сітуацыю з іншага пункту гледжання. Цi патрэбна цэнтралізацыя намаганняў? Мы верым у тое, што Лукашэнка вызваліць усіх палітычных зняволеных, а вызваліўшы — праз год-два не пасадзіць новых? Мы верым у тое, што, практычна цалкам знішчыўшы грамадзянскую супольнасць унутры Беларусі, ён дазволіць аднавіць дзейнасць больш за 300 НДА, якія ён ліквідаваў? Ці верыць нехта, што заўтра Лукашэнка зноў зарэгіструе незалежныя СМІ ў Беларусі? Можа быць, ён пачне крымінальнае расследаванне ў дачыненні да асоб, якія забівалі і катавалі беларусаў? Для таго, каб выпрацаваць правільныя інструменты змены сітуацыі, неабходна пагадзіцца з базавай ацэнкай сітуацыі. Я прапаную менавіта гэтую базавую ацэнку. Першае. Вайна. Лукашэнка даў тэрыторыю, усю інфраструктуру і адкрыў мяжу для атакі на Украіну. Сёння ён змушае войскі Украіны стаяць на мяжы з Беларуссю. Міжнароднае права кажа выразна: ён саагрэсар. Але, мы чуем зноў дыскусіі: «Лукашэнка не ўступіў у наземную аперацыю, а таму ён лепш, чым Пуцін» ці «не такі дрэнны, як Пуцін, — не трэба яго правакаваць». Відавочна, што Лукашэнка — адзіны саюзнік Пуціна ў гэтай вайне і смерці ўкраінцаў на яго сумленні. Ці варта мне нагадваць колькі крыві і пакут беларусаў на яго сумленні? Мы ў стане акупацыі Беларусі. Мы знаходзімся ў сітуацыі, калі лёс Украіны і Беларусі - таксама і лёс Еўропы. Гэта выбар будучыні не толькі для нас, але і для еўрапейцаў. Iдзе вайна — неабходныя хуткія і эфектыўныя рашэнні. Па-другое. Рэпрэсіі ў Беларусі. Я не буду наўмысна закранаць тэму грамадзянскай супольнасці; ёсць людзі, якія выдатна ведаюць і ўсведамляюць, а галоўнае — робяць вельмі многае для грамадзянскай супольнасці. Скажу вам як палітык, які ведае знутры сістэму Лукашэнкі, яе «болевыя кропкі», як можна хутка і рашуча дасягнуць пераменаў у Беларусі і спыніць рэпрэсіі. A) эканамічныя санкцыі. Іх эфектыўнасць залежыць ад іх прафесійнай падрыхтоўкі і рэалізацыі. Неабходна стварэнне санкцыйнага экспертнага кластара, які складаецца з беларускіх і замежных юрыстаў, эканамістаў, дыпламатаў, экспертаў, каб санкцыі былі найбольш эфектыўнымі і не дапускалi магчымасці іх абыходу. Без сістэмнай работы па гэтым кірунку вынікі не будуць дасягнутыя. B) крымінальная адказнасць. Усе гэтыя два гады няма ні аднаго прыкладу па прыцягненню да адказнасці не тое што Лукашэнкі, але ні аднаго міліцыянта, суддзі ці пракурора. Патрэбна як адна магутная адвакацкая кампанія, якая ў стане забяспечыць дасягненне мэты — пакарання за злачынствы, так і кантракты з нацыянальнымі адвакатамі. Без прафесійнай юрыдычнай дапамогі мы не даможамся выніку. C) міжнародная ізаляцыя. Поўная ізаляцыя незаконнага марыянеткавага рэжыму на міжнароднай арэне — праз выключэнне ўсіх яго прадстаўнікоў з міжнародных арганізацый. І запрашэнне на іх месца прадстаўнікоў дэмакратычных сіл. Гэта таксама патрабуе рэсурсаў. D) нацыянальна-вызваленчы рух і дэакупацыя Беларусі. Я разумею, што нам важна быць максімальна гнуткiмi і крэатыўнымi, каб рэсурсы выкарыстоўваліся максімальна эфектыўна. E) пераходны орган выканаўчай улады, задача стварэння якога стаіць перад намі, павінен стаць рэальнай альтэрнатывай незаконнаму, нелегітымнаму і марыянеткаваму ўраду Лукашэнкі і адстойваць еўрапейскі выбар Беларусі на міжнароднай арэне. Трэцяе. Процідзеянне ідэалогіі «рускага свету». Сітуацыя, якая склалася ў вынiку ўздзеяння расейскай прапаганды, навязвання «рускага свету», фактычная культурная каланізацыя ствараюць велізарныя рызыкі для існавання самой Беларусі як дзяржавы і беларускай нацыі — як нацыі свабоднай, еўрапейскай. Для таго, каб супрацьстаяць гэтаму, мы павінны забяспечыць інстытуцыянальнае захаванне беларускай культуры, якую рэжым і яго калабаранты выціскаюць з Беларусі. Гэта магчыма пры стварэнні музеяў, тэатраў, культурных цэнтраў за мяжой i iншых інстытуцый якія змогуць вярнуцца ў Беларусь і забяспечыць захаванне нашай культуры. Чацвёртае. Чаму пасля 2020 года колькасць палітыкаў памяншаецца, а палітыкі сыходзяць у НДА? Сёння мы павінны таксама ўсвядоміць: пасля жніўня 2020 года колькасць палітыкаў у дэмакратычным руху няўхільна скарачаецца. Чаму? Быць палітыкам — значыць кінуць выклік рэжыму. Гэта крымінальныя справы, пераслед родных і блізкіх. Мой прыклад: 8 крымінальных спраў, дзве з іх прадугледжваюць смяротнае пакаранне, штодзённыя пагрозы забойствам і выкраданнем. Дачка — крымінальная справа, стрыечны брат — палітычны зняволены. Я хачу каб сёння на беларускай палітычнай сцэне былі дзясяткі, сотні палітыкаў. Пятае. Мы разумеем важнасць рэфармавання сістэмы, але часам забываемся пра важнае пытанне: хто будзе праводзіць рэфармаванне, хто забяспечыць ажыццяўленне пераўтварэнняў, хто зможа захаваць устойлівасць дзяржавы? Новай Беларусі будуць патрэбныя новыя кадры. Мы ўпэўненыя: прыярытэтным кірункам можа стаць фарміраванне кадравага рэзерву для новай Беларусі. І калі за сістэмным ціскам рушыць услед сістэмны транзітны перыяд, толькі тады наша барацьба будзе не марнай, і Беларусь назаўжды стане свабоднай, дэмакратычнай, шчаслiвай і еўрапейскай краінай! Варшава, ліпень 2022