Падрыхтавана аддзелам стратэгічнага аналізу Народнага антыкрызіснага ўпраўлення
Версія артыкула на ўкраінскай мове 🟦🟨
Стварэнне
Пасля распаду СССР і стварэння СНД з 1992 года ўнутры гэтай арганізацыі ішоў працэс узмацнення двухбаковых сувязей Расіі і Беларусі.
У адпаведнасці з Дагаворам аб стварэнні Супольнасці Беларусі і Расіі ад 2 красавіка 1997 года было вырашана стварыць палітычна і эканамічна інтэграваную супольнасць "у мэтах аб'яднання матэрыяльнага і інтэлектуальнага патэнцыялу дзвюх дзяржаў". Дагаворам аб утварэнні Супольнасці Беларусі і Расіі было прадугледжана стварэнне прадстаўнічага органа. 29 красавіка 1996 года ў г. Санкт-Пецярбургу кіраўнікі парламентаў дзвюх краін падпісалі пагадненне аб Парламенцкім Сходзе.
2 красавіка 1997 года ў Маскве быў падпісаны Дагавор аб Саюзе Беларусі і Расіі. 23 траўня 1997 года адбылося падпісанне Статута Саюза Беларусі і Расіі. У адпаведнасці са Статутам Саюза Беларусі і Расіі ў 1997 годзе былі ўтвораны Вышэйшая рада і Выканаўчы камітэт Саюза Беларусі і Расіі.
Парламенцкі Сход Супольнасці быў пераўтвораны ў Парламенцкі Сход Саюза Беларусі і Расіі.
У 1997—1998 гадах адбываецца фармаванне выканаўчых органаў Саюза, агульнага бюджэту, ажыццяўляецца распрацоўка і рэалізацыя першых саюзных праграм. Утвораны Пагранічны і Мытны камітэты, Камітэт па пытаннях бяспекі.
25 снежня 1998 года падпісана Дэкларацыя аб далейшым яднанні Беларусі і Расіі, Дагавор аб роўных правах грамадзян, а таксама Пагадненне аб стварэнні роўных умоў суб'ектам гаспадарання.
8 снежня 1999 года ў г. Маскве адбылося падпісанне Дагавора аб стварэнні Саюзнай дзяржавы, і была прынята Праграма дзеянняў Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі па рэалізацыі палажэнняў Дагавора аб стварэнні Саюзнай дзяржавы.
26 студзеня 2000 года, пасля ратыфікацыі Дагавора парламентамі дзвюх краін, ён набыў моц.
Працоўныя ворганы Саюзнай дзяржавы
Вышэйшым органам Саюзнай дзяржавы з'яўляецца Вышэйшая Дзяржаўная Рада. У яе склад уваходзяць кіраўнікі дзяржаў, кіраўнікі ўрадаў, кіраўнікі палат парламентаў Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі. У паседжаннях Вышэйшай Дзяржаўнай Рады таксама ўдзельнічаюць прэм'ер-міністры, кіраўнікі палат парламентаў.
Асноўныя задачы Вышэйшай Дзяржаўнай Рады:
вызначае важнейшыя пытанні развіцця Саюзнай дзяржавы;
утварае ў межах сваёй кампетэнцыі органы Саюзнай дзяржавы, уключаючы органы кіравання галіновага і функцыянальнага характару;
назначае выбары ў Палату Прадстаўнікоў Парламента Саюзнай дзяржавы;
зацвярджае бюджэт Саюзнай дзяржавы, прыняты Парламентам Саюзнай дзяржавы, і гадавыя справаздачы аб яе выкананні;
зацвярджае міжнародныя дамовы Саюзнай дзяржавы, ратыфікаваныя Парламентам;
зацвярджае дзяржаўную сімволіку Саюзнай дзяржавы;
вызначае месцазнаходжанне органаў Саюзнай дзяржавы;
заслухоўвае штогадовую справаздачу Старшыні Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы аб рэалізацыі прынятых рашэнняў.
Вышэйшая Дзяржаўная Рада выконвае і іншыя функцыі, аднесеныя да яго вядзення Дагаворам аб стварэнні Саюзнай дзяржавы або перададзеныя на яго разгляд дзяржавамі-ўдзельніцамі. Вышэйшая Дзяржаўная Рада ў межах сваіх паўнамоцтваў выдае дэкрэты, пастановы і дырэктывы. Акты Вышэйшай Дзяржаўнай Рады прымаюцца на аснове аднагалоснасці дзяржаў-удзельнікаў. Акт не з'яўляецца прынятым, калі адна з дзяржаў-удзельніц выказалася супраць яго прыняцця. Галасаванне на пасяджэннях Вышэйшай Дзяржаўнай Рады ад імя дзяржавы-ўдзельніцы ажыццяўляе кіраўнік дзяржавы або асоба, ім упаўнаважаная.
Старшынёй Вышэйшай Дзяржаўнай Рады з'яўляецца адзін з кіраўнікоў дзяржаў-удзельнікаў на аснове ратацыі, калі яны не дамовіліся аб іншым. Цяпер функцыі Старшыні Вышэйшай Дзяржаўнай Рады выконвае А.Лукашэнка. Ён займае гэтую пасаду з 2000 году.
Старшыня Вышэйшай Дзяржаўнай Рады:
арганізуе работу Вышэйшай Дзяржаўнай Рады, старшынюе на яе паседжаннях і падпісвае прынятыя Вышэйшай Дзяржаўнай Радай акты, а таксама законы Саюзнай дзяржавы;
звяртаецца да Парламента са штогадовымі пасланнямі аб становішчы ў Саюзнай дзяржаве і асноўных напрамках яе развіцця;
па даручэнні Вышэйшай Дзяржаўнай Рады вядзе міжнародныя перагаворы і падпісвае ад імя Саюзнай дзяржавы міжнародныя дагаворы, прадстаўляе Саюзную дзяржаву ў адносінах з замежнымі дзяржавамі і міжнароднымі арганізацыямі;
арганізуе кантроль за ходам рэалізацыі сапраўднага Дагавора і прымаемых Вышэйшай Дзяржаўнай Радай рашэнняў;
у межах сваіх паўнамоцтваў дае даручэнні Радзе Міністраў Саюзнай дзяржавы;
па даручэнні Вышэйшай Дзяржаўнай Рады выконвае іншыя функцыі.
Парламенцкі Сход Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі
2 красавіка 1996 года быў падпісаны Дагавор аб утварэнні Супольнасці Беларусі і Расіі. У адпаведнасці з гэтым дакументам было прынята рашэнне аб стварэнні Парламенцкага Сходу - прадстаўнічага органа Супольнасці, які павінен быў фарміравацца на аснове прынцыпу роўнага прадстаўніцтва дэпутатаў нацыянальных парламентаў Расіі і Беларусі.
На сустрэчы кіраўнікоў парламентаў Беларусі і Расіі, якая адбылася 29 красавіка 1996 года ў г .Санкт-Пецярбургу, было падпісана Пагадненне аб Парламенцкім Сходзе Супольнасці. На Парламенцкі Сход былі ўскладзены функцыі распрацоўкі праектаў заканадаўчых актаў і ўнясення адпаведных прапаноў у органы, якія маюць права заканадаўчай ініцыятывы.
За час, які прайшоў з моманту ўтварэння ў красавіку 1996 года Супольнасці (з красавіка 1997 года - Саюз Беларусі і Расіі, са снежня 1999 года - Саюзная дзяржава), дэпутатамі Парламенцкага Сходу праведзена работа, якая заклала асновы фарміравання прававой сістэмы Саюзнай дзяржавы.
Паўнамоцтвы, склад, парадак працы Парламенцкага Сходу вызначаны ў Рэгламенце Парламенцкага Сходу, які быў зацверджаны 13 чэрвеня 1997 года. Апошнія змяненні і дапаўненні ў Рэгламент унесены 16 верасня 2003 года.
Рада Міністраў Саюзнай дзяржавы
Рада Міністраў з'яўляецца выканаўчым органам Саюзнай дзяржавы. У яго ўваходзяць Старшыня Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы, кіраўнікі ўрадаў Беларусі і Расіі, міністры замежных спраў, эканомікі і фінансаў дзяржаў-удзельніц, кіраўнікі асноўных галіновых і функцыянальных органаў упраўлення Саюзнай дзяржавы, Дзяржаўны сакратар Саюзнай дзяржавы.
Старшыня Рады Міністраў СД назначаецца Вышэйшай Дзяржаўнай Рады Саюзнай дзяржавы. Ім можа быць кіраўнік урада адной з дзяржаў-удзельніц на ратацыйнай аснове.
Рада Міністраў у адпаведнасці са сваёй кампетэнцыяй, вызначанай сапраўдным Дагаворам і рашэннямі Вышэйшай Дзяржаўнай Рады:
распрацоўвае асноўныя напрамкі агульнай палітыкі па пытаннях развіцця Саюзнай дзяржавы і ўносіць іх у Вышэйшую Дзяржаўную Раду для разгляду;
уносіць у Парламент Саюзнай дзяржавы праекты саюзных законаў і Асноў заканадаўства;
забяспечвае кантроль за выкананнем палажэнняў Саюзнага Дагавора, актаў Саюзнай дзяржавы і пры неабходнасці ўносіць матываваныя прадстаўленні дзяржавам-удзельніцам у выпадку невыканання абавязацельстваў, якія вынікаюць з іх;
распрацоўвае і ўносіць у Парламент Саюзнай дзяржавы праект бюджэту Саюзнай дзяржавы, забяспечвае выкананне бюджэту, прадстаўляе Парламенту гадавыя і паўгадавыя справаздачы аб выкананні бюджэту;
забяспечвае стварэнне і развіццё адзінай эканамічнай прасторы, правядзенне адзінай фінансавай, падатковай, крэдытнай, грашовай, валютнай, цэнавай і гандлёвай палітыкі;
садзейнічае правядзенню ўзгодненай палітыкі дзяржаў-удзельніц у міжнародных справах, у сферы абароны, бяспекі, забеспячэння законнасці, правоў і свабод грамадзян, забеспячэння грамадскага парадку і барацьбы са злачыннасцю, а таксама ў галіне культуры, навукі, адукацыі, аховы здароўя, сацыяльнага забеспячэння і аховы навакольнага асяроддзя;
Старшыня Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы:
ажыццяўляе кіраўніцтва дзейнасцю Рады Міністраў і арганізуе яе работу;
прадстаўляе Вышэйшай Дзяржаўнай Радзе і Парламенту Саюзнай дзяржавы штогадовыя даклады аб дзейнасці Рады Міністраў;
падпісвае акты Рады Міністраў;
па даручэнні Вышэйшай Дзяржаўнай Рады і ў межах прадстаўленых ім паўнамоцтваў праводзіць перамовы і падпісвае міжнародныя дамовы ад імя Саюзнай дзяржавы.
Пастаянны Камітэт Саюзнай дзяржавы
Пастаянны Камітэт Саюзнай дзяржавы з'яўляецца рабочым апаратам Вышэйшай Дзяржаўнай Рады Саюзнай дзяржавы і Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы. Утвораны ў адпаведнасці з Дагаворам аб стварэнні Саюзнай дзяржавы і Пастановай Вышэйшай Дзяржаўнай Рады Саюзнай дзяржавы ад 27 чэрвеня 2000 г. №13.
У сваёй дзейнасці Пастаянны Камітэт кіруецца Дагаворам аб стварэнні Саюзнай дзяржавы, які падпісаны 8 снежня 1999 года прэзідэнтамі Расійскай Федэрацыі і Рэспублікі Беларусь, а таксама Праграмай дзеянняў па рэалізацыі палажэнняў Дагавора, Статутам Вышэйшай Дзяржаўнай Рады Саюзнай дзяржавы, Палажэннем аб Радзе Міністраў Саюзнай дзяржавы, іншымі нарматыўна-прававымі актамі, нацыянальнымі заканадаўствамі дзяржаў-удзельніц.
Пастаянны Камітэт арганізуе рэалізацыю палажэнняў Дагавора, распрацоўку прапаноў па стратэгіі развіцця Саюзнай дзяржавы, каардынуе работу галіновых і функцыянальных органаў Саюзнай дзяржавы. Сумесна з адпаведнымі органамі дзяржаў-удзельніц Саюзнай дзяржавы ажыццяўляе папярэдні разгляд праграм, праектаў і мерапрыемстваў Саюзнай дзяржавы, прадстаўляе заключэнні па іх у Раду Міністраў і інфармуе яго аб ходзе іх выканання. Рыхтуе для Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы прапановы па праектах законаў Саюзнай дзяржавы, па уніфікацыі заканадаўстваў дзяржаў-удзельніц. Фармуе і ўносіць на разгляд Вышэйшай Дзяржаўнай Рады і Рады Міністраў праекты парадку дня іх пасяджэнняў, планаў работы. Пастаянны Камітэт забяспечвае ўзаемадзеянне Рады Міністраў Саюзнай дзяржавы з Парламенцкім Сходам Саюза Беларусі і Расіі.
Кіруе работай Пастаяннага Камітэта Дзяржаўны сакратар Саюзнай дзяржавы, а таксама ў склад Пастаяннага Камітэта ўваходзяць чатыры члены Пастаяннага Камітэта, якія з'яўляюцца па пасадзе яго намеснікамі. Два члены Пастаяннага Камітэта прадстаўляюць беларускі бок, два члены – расійскі бок. Пастаянны Камітэт падсправаздачны Радзе Міністраў.
Саюзная дзяржава як аснова інтэграцыйных праектаў Расіі
На дадзенай схеме добра бачна, што ключавым элементам расійскіх інтэграцыйных аб'яднанняў з'яўляецца Беларусь.
Такім чынам, менавіта Саюзная дзяржава з'яўляецца тым аб'яднаннем, якое робіць Расію імперыяй.
Калі ж у Расійскай Федэрацыі не будзе магчымасці ўтрымліваць у сферы свайго ўплыву самага блізкага "саюзніка" - лукашэнкаўскую Беларусь, то ўсе астатнія інтэграцыйныя аб'яднанні пачнуць разбурацца ў паскораным рэжыме. Толькі страх і асцярогі большасці краін-удзельніц АДКБ і ЕАЭС стрымліваюць іх ад таго, каб пачаць працэсы выхаду з такіх аб'яднанняў.
Такім чынам, дэканструкцыя Расіі як імперыі можа пачацца з самага першага і ідэалагічна ключавога Саюза - т.зв. Саюзнай дзяржавы.
Саюзная дзяржава – гэта аб'яднанне, якое прапаведуе ідэалогію рашызму, што можна назіраць у агульнай інфармацыйнай прасторы, наратывах, а таксама на канкрэтным прыкладзе перавыхавання ўкраінскіх дзяцей, незаконна вывезеных з акупаваных тэрыторый. Расія пры падтрымцы рэжыму Лукашэнкі планавала распаўсюдзіць ідэалогію рашызму на акупаваную Украіну, у выпадку поспеху т.зв. СВА.
З улікам таго, як пабудавана сістэма функцыянавання Саюзнай дзяржавы, якая апісана вышэй, можна канстатаваць, што дзяржаўныя органы рэжыму Лукашэнкі дастаткова шырока ўцягнуты ў працэсы, звязаныя як са здачай суверэнітэту Беларусі, так і з агрэсіўнымі дзеяннямі ў дачыненні да Украіны. Усе дзеянні, звязаныя з вайной супраць Украіны, здзяйсняюцца ў рамках функцыянавання Саюзнай дзяржавы.
Роля Саюзнай дзяржавы ў падрыхтоўцы і агрэсіі супраць Украіны
4 лістапада 2021 года Вышэйшай дзяржаўнай Радай Саюзнай дзяржавы была прынята Ваенная дактрына СД. Важна адзначыць, што прававой асновай Ваеннай дактрыны сталі: Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы ад 8 снежня 1999 года, Канцэпцыя бяспекі Саюза Беларусі і Расіі ад 28 красавіка 1999 года, Дагавор паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй аб ваенным супрацоўніцтве ад 19 снежня 1997 года, палажэнні Статута Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы (далей - АДКБ), міжнародныя абавязацельствы Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі ў ваеннай сферы.
Праз месяц пасля прыняцця Ваеннай дактрыны Саюзнай дзяржавы, у снежні 2021 года Пуціным і Лукашэнкам было прынята рашэнне аб правядзенні сумесных вучэнняў "Саюзная рашучасць-2022". 18 студзеня 2022 года на брыфінгу для замежных ваенных аташэ намеснік міністра абароны РФ Аляксандр Фамін паведаміў, што мэтамі вучэнняў з'яўляецца правядзенне пазапланавай праверкі войскаў і адпрацоўка розных варыянтаў сумесных дзеянняў па нейтралізацыі пагроз і стабілізацыі абстаноўкі на межах менавіта Саюзнай дзяржавы.
Менавіта пад прыкрыццём гэтых вучэнняў праз 4 дні пасля іх заканчэння адбылося ўварванне на тэрыторыю Украіны з тэрыторыі Саюзнай дзяржавы.
Нягледзячы на тое, што планы Пуціна і Лукашэнкі "ўзяць Кіеў за 3 дні" праваліліся, яны не адмовіліся ад галоўнай мэты - знішчэння ўкраінскай дзяржаўнасці і ўключэнне ў перспектыве яе ў склад Саюзнай дзяржавы. Далейшыя дзеянні Лукашэнкі па саўдзеле ў агрэсіі супраць Украіны рэалізоўваліся ў межах ваеннай дактрыны Саюзнай дзяржавы.
Напрыклад, сярод асноў ваеннай палітыкі СД абазначаны наступныя напрамкі:
каардынацыя планаў навукова-даследчых і даследнаканструктарскіх работ, вытворчасці, паставак узбраення, ваеннай і спецыяльнай тэхнікі для ўзброеных сіл дзяржаў-удзельніц, а таксама правядзення сумесных фундаментальных і прыкладных даследаванняў у галіне стварэння найноўшых ваенных тэхналогій, перспектыўных узораў узбраення, ваеннай і спецыяльнай тэхнікі;
развіццё і паглыбленне вытворчых і навукова-тэхнічных сувязей прадпрыемстваў дзяржаў - удзельніц у галіне распрацоўкі, вытворчасці і паставак прадукцыі, аказання паслуг ваеннага прызначэння, а таксама пры ажыццяўленні паставак неабходных для гэтага матэрыялаў, узораў, камплектуючых вырабаў, вучэбнай і дапаможнай маёмасці;
сумесная падрыхтоўка ваенных кадраў;
пашырэнне супрацоўніцтва з міжнароднымі арганізацыямі і іншымі дзяржавамі;
развіццё ваеннага і ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва з дзяржавамі - членамі АДКБ.
Такім чынам, перадача Беларуссю ваеннай тэхнікі і боепрыпасаў Расіі, навучанне расійскіх мабілізаваных, пашырэнне супрацоўніцтва ў сферы ВПК з саюзнікамі Расіі таксама адбываліся ў рамках СД.
Так, 10 кастрычніка 2022 года Лукашэнка аб'явіў аб стварэнні Рэгіянальнай групоўкі войскаў на аснове беларускіх узброеных сіл. У адпаведнасці з ваеннай дактрынай у перыяд нарастання ваеннай пагрозы (перыяд непасрэднай пагрозы агрэсіі) фарміруецца Аб'яднанае камандаванне РГВ(С), якое ў адпаведнасці са становішчам удакладняе прынятыя рашэнні (распрацаваныя планы) і ажыццяўляе кіраванне РГВ(С).
Разгортванне РГВ(С) ажыццяўляецца ў перыяд нарастання ваеннай пагрозы (перыяд непасрэднай пагрозы агрэсіі) па рашэнні Вышэйшай Дзяржаўнай Рады Саюзнай дзяржавы. РГВ(С) можа ўжывацца як самастойна, так і сумесна з групоўкамі нацыянальных узброеных сіл, іншых войскаў і вайсковых фармаванняў.
Асобна варта адзначыць, што сярод мер па забеспячэнні ваеннай бяспекі Саюзнай дзяржавы ў яе ваеннай дактрыне абазначана, што "ядзерная зброя Расійскай Федэрацыі будзе заставацца важным фактарам прадухілення ўзнікнення ядзерных ваенных канфліктаў і ваенных канфліктаў з прымяненнем звычайных сродкаў паражэння".
Менавіта на падставе гэтага пункта Лукашэнка прадпрымае дзеянні па размяшчэнні на тэрыторыі Беларусі ядзернай зброі, якую ён лічыць для сябе гарантыяй асабістай бяспекі. Можна канстатаваць, што з развіццём поспехаў украінскай арміі на франтах дыктатар вярнуўся да ядзернага шантажу як у адносінах да Украіны, так і краін НАТА.
Выснова
Беларусь пад кіраўніцтвам Лукашэнкі з'яўляецца непасрэднай пагрозай як мінімум для 4-х краін Еўропы (Украіна, Польшча, Літва, Латвія) да таго часу, пакуль знаходзіцца ў сферы ўплыву Расіі і ваенных саюзах заснаваных Расіяй. У сувязі з гэтым прыярытэтнай задачай з'яўляецца дэканструкцыя расійскіх інтэграцыйных аб'яднанняў як на базавым узроўні Саюзнай дзяржавы, так і на наступных базавых узроўнях - ЕАЭС, АДКБ, СНД.
Для гэтага крытычна важна стварыць умовы для таго, каб адарваць Беларусь ад расійскага цэнтра ўплыву і прыцягнення, а гэта значыць зрабіць праект Саюзнай дзяржавы максімальна таксічным.
У якасці стратэгічнай мэты дэмакратычных сіл Беларусі павінна стаць уступленне ў ЕС і НАТА.
Але прамежкавым этапам у дасягненні гэтай мэты можна разгледзець перспектыву далучэння Беларусі да фармату "Люблінскі трыкутнік", і ператварэнне яго ў "Квадрат". Дадзенае раўнапраўнае аб'яднанне, бо, як мы ведаем, у квадраце ўсе бакі роўныя, можа стаць той альтэрнатывай, якая дазволіць пачаць дэканструкцыю Саюзнай дзяржавы, а значыць, імперскай сутнасці Расіі.