Пошук па сайце

Тэатральная трупа «Вольныя Купалаўцы» працягвае гастрольную дзейнасць, гэтым разам прадстаўнікі трупы выступілі ў Германіі. У Дзюсельдорфе адбыўся паказ монадрамы «Moj Hleb» Зоі Белахвосцік, удзельніцы тэатральнай трупы «Вольныя Купалаўцы». Зоя Валянцінаўна, аддаўшая 38 гадоў служэнню Купалаўскаму тэатру, якая сыграла на яго сцэне больш за 100 спектакляў, распавяла гледачам Тэатра-Музея Дзюмона Ліндэмана пра лёс пяці пакаленняў тэатральнай дынастыі, Купалаўскага тэатра, пра творчасць ва ўмовах рэчаіснасці выгнання і пра свае крыніцы натхнення, якія даюць сілы верыць, што ўсё завершыцца добра. Мерапрыемства было арганізавана пры фінансавай падтрымцы каманды Паўла Латушкі – Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, а таксама Музея Вольнай Беларусі. Купалаўцы сустрэліся з беларускай суполкай «Паўночны Рэйн Вестфалія» (NRW), па запрашэнню якой яны наведалі фэдэральныя землі Дзюсельдорфу. Шаноўныя беларусы замежжа, калі вы таксама хочаце ўбачыць гэты кранальны спектакль ў сваім горадзе, для арганізацыі мерапрыемства звяртайцеся ў сацсеткі Купалаўцаў (Instagram, Facebook). Пры гэтым нагадваем, што YouTube-канал, сацсеткі і лагатып нашых улюбёных Купалаўцаў беларускі рэжым нядаўна прызнаў экстрэмісцкімі. Калі ласка, дбайце пра сваю бяспеку і карыстайцеся VPN.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Расія зарабляе на абыходзе санкцый праз Беларусь больш за 1,4 млрд еўра Мы ўжо даўно пераконваем нашых партнёраў аб неабходнасці гарманізацыі гандлёвых санкцый паміж рэжымам Лукашэнкі і Расіяй, бо яе адсутнасць стварае шчыліны для абыходу ўжо ўведзеных абмежаванняў. Шэраг каментатараў у сваю чаргу заяўляюць, што гарманізацыя штурхае рэжым Лукашэнкі ў бок Расіі і неабходна накладаць абмежаванні перш за ўсё супраць апошняй. Аднак, менавіта гарманізацыя санкцый будзе самай галоўнай санкцыяй супраць Расіі на беларускім кірунку і мы зараз раскажам чаму. Шэраг экспертаў спрабуюць пераканаць нас, што гарманізацыя не будзе мець эфекту або нават зусім нашкодзіць. На іх думку, за межамі беларускай сферы паслуг, прадстаўленай бухгалтэрыяй, кансалтынгам, IT, юрыспрудэнцыяй, інжынірынгам, якія не маюць дачынення да гандлю таварамі і могуць патэнцыйна пацярпець, ніякага макраэканамічнага эфекту ад гарманізацыі санкцый не будзе, «таму што санкцыйныя спісы ў дачыненні да Беларусі і Расіі ўжо вельмі блізкія». Аднак, факты кажуць пра адваротнае. Так, мы не маем доступу да поўных мытных дадзеных у дачыненні да грузаў, якія перамяшчаюцца праз мяжу ЕС-Беларусь і тым больш праз беларуска-расійскую мяжу, якая застаецца наогул адкрытай і адпаведна непадкантрольнай для якога-небудзь нагляду за выкананнем існуючых абмежаванняў.  Таму з улікам таго, што рэжым Лукашэнкі і Расія закрылі большую частку сваёй знешнегандлёвай статыстыкі, мы звернемся да дадзеных Еўрастата. Як шмат можна даведацца з адкрытай статыстыкі ЕС? Як высвятляецца, шмат цікавага. Возьмем два простыя прыклады. У красавіку 2022 года Еўрапейскі саюз прыняў пяты пакет санкцый супраць Расіі за агрэсію ў дачыненні да Украіны. Прычым значная частка абмежаванняў тычылася менавіта самой Расіі, але ніяк не закранала злачынны рэжым у Мінску, які, нагадаем, выступаў у ролі суагрэсара і дзякуючы менавіта яму гэтая агрэсія шмат у чым, калі не ў прынцыпе, змагла адбыцца. Дык вось, прыклад першы. Прыняты 9 красавіка 2022 года пяты пакет санкцый ЕС супраць Расіі, у прыватнасці, забараніў пастаўкі ў Расію 23 таварных пазіцый з трыццаць другой групы таварнай наменклатуры знешнеэканамічнай дзейнасці (ТН ЗЭД). Да 32 групы ТН ЗЭД адносяцца фарбы і лакі; экстракты дубільныя або фарбавальныя; фарбавальнікі і іх вытворныя; фарбавальнікі, пігменты і іншыя фарбуючыя рэчывы; шпатлёўкі і іншыя масцікі; паліграфічная фарба, чарнілы, туш або кажучы абагульнена розныя тэхнічныя лакі і фарбы, у тым ліку тыя, якія выкарыстоўваюцца ў аўтамабілевытворчасці, лёгкай прамысловасці, паліграфіі і г. д. Яшчэ ў дасанкцыйны перыяд Беларусь, паводле дадзеных Еўрастата, практычна не пастаўляла па чыгунцы з ЕС лакі і фарбы, якія ўваходзяць у таварную групу 32. За перыяд 2015-2020 гадоў Беларусь сумарна паставіла па чыгунцы з ЕС лакаў і фарбаў на суму 67,2 тыс. еўра (г. зн. у сярэднім у год 11,2 тыс. еўра, з улікам таго, што ў некаторыя гады такіх закупак і зусім не было). У 2021 годзе Беларусь паставіла па чыгунцы лакаў і фарбаў, якія ўваходзяць у 32 групу ТН ЗЭД, яшчэ на 59 тысяч еўра. Але 2022 год стаў анамальным у гандлі гэтага віду прадукцыі — з ЕС на тэрыторыю Беларусі нечакана чыгуначным шляхам было пастаўлена 10 тысяч тон лакафарбавай прадукцыі 32 групы ТН ЗЭД на 15,1 млн еўра або ў 260 разоў больш! Прычым значныя пастаўкі (на 704 тысячы еўра) пачаліся менавіта ў красавіку, тобок у месяцы ўвядзення санкцый супраць Расіі (у маі было ўжо 1,7 млн еўра, а ў чэрвені — 2,5 млн еўра). За першыя 11 месяцаў 2023 года еўрапейскія пастаўкі былі ажыццёўлены яшчэ на 11,36 млн еўра. Нагадаем, што Беларусь традыцыйна была ў дастатковай меры забяспечана айчыннай лакафарбавай прадукцыяй. Яе вытворчасцю ў нашай краіне займаецца больш за дзясятак прадпрыемстваў, многія з іх шырока вядомыя за межамі Беларусі. Таму для значнага росту патрэбы ў закупках гэтай групы тавараў у гэткіх вялікіх аб'ёмах на той момант не было абсалютна ніякай неабходнасці. Толькі пасля ўвядзення сектаральных санкцый на Расію, пры адсутнасці такіх на рэжым Лукашэнкі, лакі і фарбы з Еўропы 32 таварнай групы ТН ЗЭД хлынулі па чыгунцы на беларускі рынак, які відавочна не меў патрэбу ў такой іх колькасці. З чаго вынікае лагічная выснова, што гэтыя залішнія для нашага рынку лакі і фарбы перапраўляюцца з Беларусі на тэрыторыю Расіі ў абыход уведзеных санкцый. І толькі па гэтай адной таварнай групе гаворка ідзе пра дзясяткі мільёнаў еўра! Другі прыклад, звязаны не з пастаўкамі тавараў з ЕС на ўсход, а ўжо ў зваротным кірунку. У 2022 годзе ўвайшла ў дзеянне забарона на Імпарт шкла з Расіі ў ЕС у рамках згаданага ўжо пятага пакета санкцый у дачыненні да Расіі, у сваю чаргу на рэжым Лукашэнкі ніякіх такіх забаронаў накладзена не было. І калі ў 2016-2021 гадах экспарт шкла (група ТН ЗЭД 70 — Шкло і вырабы з яго) з Беларусі ў ЕС па чыгунцы складаў у сярэднім 5 млн еўра ў год, то ў 2022 годзе гэтыя пастаўкі шкла з Беларусі склалі рэкордныя 21,94 млн еўра, тобок больш чым у чатыры разы перавысілі аб'ёмы папярэдніх даваенных гадоў. Прычым гэты рост зноў жа пачаўся з красавіка — месяца прыняцця санкцый супраць Расіі. За наступныя 11 месяцаў 2023 года Беларусь экспартавала па чыгуначных шляхах на еўрапейскі рынак шкла і вырабаў з яго яшчэ на 18,18 млн еўра. Толькі на гэтых двух прыкладах зразумела, што адсутнасць гарманізацыі санкцый дазваляе ў першую чаргу той жа Расіі як прадаваць на Захад, так і атрымліваць праз тэрыторыю Беларусі на ўласны рынак падсанкцыйныя тавары на дзясяткі мільёнаў еўра. Такім чынам, закрыццё гэтай шчыліны стане магутнай санкцыяй як супраць самой Расіі, так і супраць рэжыму Лукашэнкі, які нажываецца на пасярэдніцтве пры гандлі падсанкцыйнай прадукцыяй. Аб'ёмы абыходу санкцый толькі па двух, не самых важных і буйных сектарах эканомікі, кажуць аб маштабах усяго ўхілення, якое адбываецца за кошт розніцы гандлёвых санкцый супраць Расіі і рэжыму Лукашэнкі. Толькі па гэтых двух таварных пазіцыях гаворка ідзе пра мільёны еўра, а калі ўзяць усе таварныя патокі (а гэта сотні таварных пазіцый, па якіх абмежавальныя меры паміж рэжымамі Пуціна і Лукашэнкі адрозніваюцца) можна казаць ужо пра мільярды. Так, згодна з дакладам «Санкцыі супраць Расіі як інструмент абароны правоў чалавека: парушэнні рэжыму кантролю за экспартам у Расію крытычна важных для вайны тавараў», падрыхтаваным Нарвежскім хельсінкскім камітэтам у кастрычніку 2023 года агульны памер выгады Расіі па абыходзе санкцый праз Беларусь толькі за кошт празмернага экспарту ЕС і ўскосных парушэнняў можа дасягаць, паводле самых сціплых ацэнак, 1,4 мільярда еўраў. Але гэтая лічба па факце значна большая. Больш за тое, акрамя галін, якія ўдзельнічаюць у фінансаванні рэжымаў Лукашэнкі і Пуціна, абыход тычыцца тавараў крытычна важных для ВПК абедзвюх краін, якія працуюць на патрэбы агрэсіі супраць Украіны. Аднак нават названыя раней дзве галіны эканомікі, здавалася, не маючыя прамога дачынення да ВПК, таксама працуюць на яго. Лакі і фарбы выкарыстоўваюцца, напрыклад, для афарбоўкі ваеннай тэхнікі і ўзбраенняў. Нядаўна Мінскі аўтазавод размясціў замову на куплю матэрыялаў для афарбоўкі кабін колеру хакі, якой хапіла б для афарбоўвання больш за 400 грузавікоў МАЗ. Я думаю тут не варта тлумачыць, каму і для якіх мэт трэба столькі грузавых аўтамабіляў ахоўнага колеру хакі. Валюта, выручаная ад продажу шкла на Захад, у сваю чаргу можа ісці на закупку на тым жа захадзе праз падстаўныя фірмы крытычна важных камплектуючых для вытворчасці ўзбраення. Адсачыць патокі камплектуючых і тэхнікі для ўзбраення яшчэ складаней, чым фарбу або шкло, так як гэтая сфера — самая важная для агрэсараў і адпаведна самая закрытая. Хтосьці скажа, што Расія ўсё роўна знойдзе, ды і знаходзіць іншыя шляхі для абыходу санкцый. І што ў гэтых схемах выкарыстоўваецца не толькі Беларусь. Гэта праўда. Аднак недаацэньваць і тым больш адмаўляць ролю рэжыму Лукашэнкі як у абыходзе санкцый, так і ў суагрэсіі супраць Украіны ў прынцыпе — нельга. І гэта наглядна відаць у тым ліку і з дадзенага матэрыялу. І тым больш нельга — і мы не будзем гэтага рабіць — закрываць на гэтую ролю вочы і дазваляць рэжыму Лукашэнкі і далей бесперашкодна дапамагаць Расіі. Таму мы працягнем працу па выяўленні шляхоў абыходу санкцый праз Беларусь і перадачы адпаведных матэрыялаў нашым партнёрам з мэтай далейшай гарманізацыі гандлёвых санкцый. Роўна як і працу па ўвядзенні санкцый непасрэдна датычных да сітуацыі ў самой Беларусі: сітуацыі з бесперапыннымі рэпрэсіямі і ростам колькасці палітвязняў. У сувязі з гэтым намі была падрыхтаваная прапанова аб прымяненні санкцый у дачыненні да тавараў, якія вырабляюцца з прыцягненнем прымусовай працы палітвязняў. Дадзеная прапанова была накіравана намі ўсім нашым міжнародным партнёрам і ўжо знайшло адлюстраванне ў Рэзалюцыі Еўрапарламента ад 8 лютага 2024 года.

Намеснік кіраўніцы Кабінета Павел Латушка пракаментаваў навіну пра смерць расійскага апазіцыянера Аляксея Навальнага «Смерць Навальнага. Не першае і не апошняе забойства палітычнага зняволенага, чалавечая трагедыя. Чаму гэта адбываецца? Першапрычына – рэжым, які дзейнічае ў Расіі. Які пачаў вайну. Які знішчае палітычных апанентаў. Гэтая трагедыя – чарговы сігнал, што задачай усяго цывілізаванага свету з'яўляецца ліквідацыя такіх рэжымаў. Калі дэмакратычны свет не дасць жорсткага і прынцыповага адказу на смерць Навальнага, дыктатары адчуюць беспакаранасць. Беларусь знаходзіцца пад кіраваннем маньяка, імя якому – Лукашэнка. Які ўжо прывёў да смерці чатырох палітычных зняволеных – Вітольда Ашурка, Мікалая Клімовіча, Алеся Пушкіна, Вадзіма Храсько. Шэсць чалавек знаходзяцца ў статусе інкамунікада каля года – Мікалай Статкевіч, Марыя Калеснікава, Максім Знак, Віктар Бабарыка, Ігар Лосік, Сяргей Ціханоўскі. У Беларусі тысячы палітвязняў! У выпадку, калі свет не дасць жорсткага і прынцыповага адказу на смерць Аляксея Навальнага, гэта развяжа рукі як Пуціну, так і Лукашэнку для павольнага забойства палітычных апанентаў у турмах. Што можа зрабіць дэмакратычны сьвет? Прыцягнуць да крымінальнай адказнасці дыктатараў і ўвесці руйнуючыя санкцыі ў дачыненні да рэжымаў у Беларусі і Расіі».

1,5% падаткаў беларусаў у Польшчы могуць пайсці на падтрымку Музея Вольнай Беларусі — праекта Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, які з'яўляецца месцам яднання і творчай супрацы беларусаў. Беларусы ў Польшчы, якія павінны складаць падатковую дэкларацыю (PIT), могуць накіроўваць 1,5% з агульнай сумы падаткаў на падтрымку пэўнай грамадска-карыснай арганізацыі. Адправіць суму на карысць Музея Вольнай Беларусі можна праз нашых партнёраў — фонд «Młodzi–Młodym». Як гэта зрабіць? Пры запаўненні падатковых формаў трэба ўпісаць наступнае: у пункце 147 — нумар KRS 0000270261; у пункце 148 — 1,5%; у пункце 149 — MUZEUM WOLNEJ BIAŁORUSI 18974 (абавязкова, каб нашыя партнёры ведалі, што падтрымка накіравана менавіта для нас). Пры вашай падтрымцы Музей зможа працягваць адкрываць свету імёны беларускіх творцаў, ладзіць тэатральныя прэм’еры і літаратурныя падзеі, здзіўляць мастацкімі выставамі і яскравымі канцэртамі, знаёміць з новымі музейнымі набыткамі, натхняць вас старонкамі беларускай гісторыі і расказваць пра сучасных герояў-беларусаў. За мінулы год Музей наведала звыш 9000 чалавек, былі падтрыманы дзесяткі беларускіх ініцыятыў, праведзена больш за 150 мерапрыемстваў для дзяцей і дарослых. Музей стаў прасторай, дзе беларусы нараджаюць новыя ідэі, ствараюць і рэалізуюць шматлікія праекты.

Рэжым Лукашэнкі, баючыся новых санкцый, не заўсёды хоча афішаваць сваё супрацоўніцтва з адміністрацыяй акупаваных Расіяй тэрыторый Украіны, а таксама развіццё з імі разнастайных сувязяў і кантактаў: эканамічных, інфармацыйна-ідэалагічных, палітычных і іншых. Але гэтыя сувязі і кантакты, насамрэч, вельмі шырокія. Такія сувязі і кантакты пачаліся яшчэ да поўнамаштабнага ўварвання расійскіх войскаў ва Украіну 24 лютага 2022 года. У прыватнасці, рэжым Лукашэнкі актыўна гандляваў з акупаваным Расіяй Данбасам. Па некаторых падліках яшчэ да 2020 года экспарт з так званай Данецкай Народнай Рэспублікі (ДНР) у Беларусь мог складаць каля 5% ад агульнага аб'ёму экспарту самаабвешчанага псеўдагасудартсва (гэта перш за ўсё былі тавары лёгкай прамысловасці), а імпарт з Беларусі ў ДНР — каля 25% (гэта ў асноўным тавары паўсядзённага спажывання: мясамалочныя прадукты, алкаголь і інш.). Гандаль паміж Беларуссю і акупаванымі тэрыторыямі Украіны адбываўся ў нелегальным фармаце на ўзроўні асобных юрыдычных асоб пры пасярэдніцтве расійскіх кампаній. Па сутнасці гэта быў ценявы бізнэс. Так, намеснік генеральнага дырэктара па камерцыйных пытаннях кандытарскай фабрыкі «Камунарка» Лілія Сівакова адкрыта прызнавалася, што «Так, мы працуем з Данецкам — гэта прамыя пастаўкі. Пастаўляем шакалад, шакаладныя цукеркі... Ніякіх праблем у нас там няма, працуем па перадаплаце. Разлічваюцца яны расійскімі рублямі... На Данецк у нас прыпадае некалькі адсоткаў экспарту». Першы намеснік дырэктара ААТ «Кобрынскі масларобна-сыраробны завод» Мікалай Токар таксама казаў, што яго прадпрыемства пастаўляла сыры і тварог праз расійскую фірму, якая з'яўлялася афіцыйным дыстрыбутарам. «Пункт прызначэння ў дакументах канкрэтна прапісваецца — Данецк, Луганск. У дакументах гэта пазначаецца НЕ як тэрыторыя Украіны, — адзначаў намеснік дырэктара, — прыкладна каля 20 тон у месяц мы туды пастаўляем». Дырэктар Бярозаўскага сыраробнага камбіната Уладзімір Папеня нават апісваў схему гандлю з акупаванымі расійскімі баевікамі Данецкам і Луганскам, прызнаючыся, што рабіла ягонае прадпрыемства гэта не афішуючы свае кантакты: «Працуем паспяхова, з дзвюма фірмамі, прэтэнзій ніякіх няма... Усё ідзе добра, паводле плану». У акупаваных Данецку і Луганску нават існуюць асобныя гандлёвыя кропкі, якія пазіцыянуюць сябе як афіцыйныя прадаўцы беларускай прадукцыі. Напрыклад, гэта салон «Двери Белоруссии» ў Луганску або крама «Мебель Белоруссии» ў Данецку, які гандлюе прадукцыяй прадпрыемства «Бобруйскмебель». Напрыклад, ТАА «Майстар-Гандаль» з'яўляецца буйным дыстрыбутарам прадуктаў харчавання з Беларусі ў так званыя ДНР і ЛНР. У прыватнасці, ТАА «Майстар-Гандаль» актыўна займаецца імпартам на акупаваныя тэрыторыі беларускага піва. Так, беларуская дзяржаўная піваварная кампанія «Крыніца» пастаўляла прадукцыю для ТАА «Майстар-гандаль», пад гэта нават рабілася спецыяльная марка піва «Юзбір». Аднак, піва «Крыніца» пастаўляла не наўпрост, а праз фірму-пракладку. Акрамя таго, прыватны завод «Слаўпрадукт» разліваў гарэлку на замову данецкай кампаніі «Белсвіт» — буйнога імпарцёра беларускай алкагольнай прадукцыі ў так званую ДНР. Схема працы была наступная: «Белсвіт» наймаў беларускага перавозчыка, які вёз прадукцыю праз Расію ў акупаваны Данецк. Яшчэ адна схема паставак на акупаваныя тэрыторыі была праз зарэгістраваную ў Ганконгу фірму Huge Sky LTD. Так дзейнічаў «Мазырскі спіртагарэлачны завод», які за гэта нават трапіў пад украінскія санкцыі ў 2019 годзе. Але пасля лютага 2022 года кантакты рэжыму Лукашэнкі з акупаванымі Расіяй тэрыторыямі Украіны сталі яшчэ больш інтэнсіўнымі і самае галоўнае, акрамя эканамічнага, выйшлі на афіцыйны палітычны ўзровень. Напрыклад, у маі 2022 года беларускі завод МТЗ заключыў кантракты з самаабвешчанымі ДНР і ЛНР на пастаўку трактароў, а 27 ліпеня 2022 года ў Брэст прыбыла з візітам дэлегацыя так званай Данецкай Народнай Рэспублікі (ДНР). Кіраўнік дэлегацыі Дзяніс Пушылін распавёў пра тое, што разам з намеснікам старшыні Брэсцкага аблвыканкама Дзмітрыем Гарадзецкім, старшынёй гарадскога Савета дэпутатаў Мікалаем Красоўскім і кіраўніком рэгіянальнай арганізацыі «Белая Русь» Аляксандрам Бахановічам абмеркаваў перспектывы ўзаемадзеяння Брэсцкай вобласці Беларусі і так званай Данецкай Народнай Рэспублікі (ДНР). У адказ на акупаваныя тэрыторыі з Беларусі таксама здзяйсняліся візіты, праўда яны былі куды менш прадстаўнічымі. У чэрвені 2022 года самаабвешчаную ДНР наведаў дэпутат парламента Лукашэнкі і лідар Ліберальна-дэмакратычнай партыі Беларусі Алег Гайдукевіч. А дэлегацыя з Беларусі, якая прыбыла ў снежні 2022 года ў Луганск, якая складаецца пераважна з прадстаўнікоў так званых ветэранскіх арганізацый і прапагандыстаў (старшыні аргкамітэта Беларускай партыі «Саюз» Сяргея Лушча і прапагандыста тэлеканала СТВ Рыгора Азаронка), заявіла, што дапаможа стварэнню ў так званай ЛНР беларускага нацыянальна-культурнага таварыства. Ужо ў сакавіку 2023 года прадстаўнікі расійскіх акупацыйных адміністрацый заяўлялі, што хочуць прыцягнуць на акупаваныя Расіяй тэрыторыі інвестыцыі з Беларусі. Лукашэнка ў сваю чаргу таксама пачаў заяўляць пра гатоўнасць дапамагаць з аднаўленнем Данбаса. Падчас агрэсіі Расіі супраць Украіны рэжым Лукашэнкі пачаў шэраг як ён сам называў «гуманітарных» акцый на акупаваных тэрыторыях Украіны, перш за ўсё арганізацыі незаконнага вывазу ўкраінскіх дзяцей у Беларусь. Нарэшце, 18 красавіка 2023 года самаабвешчаны прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка правёў сустрэчу з часовым выканаўцам абавязкаў кіраўніка так званай ДНР Дзянісам Пушыліным як з асобай у статусе кіраўніка суб'екта Расійскай Федэрацыі, у рамках якой прапанаваў дапамогу ў аднаўленні і развіцці гэтага акупаванай Расіяй тэрыторыі. «Працы наперадзе вельмі шмат. Трэба аднаўляцца. Трэба прамысловыя прадпрыемствы адраджаць, сельскую гаспадарку. Урэшце людзі там жыць будуць. Гэта 100%. І карміць людзей жа трэба. Таму мы гатовыя аказаць адпаведную дапамогу і падтрымку для таго, каб не чужыя нам людзі там нарэшце перасталі пакутаваць. Таму я чакаю такога адкрытай ад вас размовы. Давайце падзелімся думкамі», — заявіў тады Лукашэнка. Па выніках гэтай сустрэчы пачалася рэзкая інтэнсіфікацыя кантактаў паміж акупацыйнай адміністрацыяй і нелегітымнымі ўладамі Беларусі. Ужо 8 чэрвеня 2023 года так званы міністр аграпрамысловай палітыкі і харчавання так званай ДНР Арцём Крамарэнка правёў рабочую сустрэчу з тагачасным міністрам сельскай гаспадаркі і харчавання Беларусі Ігарам Брыло. Праз некалькі дзён на палях Пецярбургскага міжнароднага эканамічнага форуму, які праходзіў з 14 па 17 чэрвеня 2023 года, кіраўнік так званай Данецкай Народнай Рэспублікі (ДНР) Дзяніс Пушылін і пасол Беларусі ў Расіі Дзмітрый Крутой падпісалі пагадненне аб супрацоўніцтве. Бакі дамовіліся развіваць супрацоўніцтва ў сельскай гаспадарцы, машынабудаванні, вугальнай галіне і пастаўках харчовай прадукцыі. У чэрвені 2023 года так званы старшыня ўрада ДНР Яўген Сонцаў заявіў, што першая кампанія з Беларусі пачала экспарт збожжа праз порт Марыўпаля. Па словах прадстаўніка акупацыйнай адміністрацыі, неназваная фірма да таго моманту арандавала складскія памяшканні і працавала ў порце ўжо каля двух месяцаў. У жніўні 2023 года Яўген Сонцаў і кіраўнікі профільных міністэрстваў так званай ДНР азнаёміліся з працай дзвюх беларускіх кампаній — МАЗ і кіруючай кампаніяй холдынгу «Амкадор». Дэлегаты намецілі планы па далейшым супрацоўніцтве з беларускімі прадпрыемствамі. У прыватнасці, Сонцаў падпісаў пагадненне аб супрацоўніцтве з «Амкадорам» — буйным вытворцам тэхнікі. «Тут вельмі салідная канструктарская група, якая зможа спраектаваць тэхніку „на заказ“. Любой складанасці. У сціснутыя тэрміны. Разлічваем на доўгатэрміновае супрацоўніцтва», — напісаў тады чыноўнік расійскай акупацыйнай адміністрацыі. Таксама бакі дамовіліся аб пастаўках тэхнікі МАЗ, а кіраўніцтва Мінскага аўтазавода зацікавіла прапанова па лакалізацыі часткі зборачнай вытворчасці на тэрыторыі так званай ДНР. Таксама ў жніўні 2023 года самаабвешчаная ДНР выступае ўжо як суб'ект федэрацыі Расіі падпісала пагадненне аб супрацоўніцтве з «Магілёўліфтмашам». Дэлегацыя так званай ДНР таксама пабывала на вытворчасці «Магатэксу» і «Першай прамысловай кампаніі», паабяцаўшы і там куплю беларускай прадукцыі. Усяго, як адзначыў Яўген Сонцаў, папярэдне пакет дамоўленасцей з беларускімі прадпрыемствамі ацэньваецца ў 3 мільярды расійскіх рублёў у год. Супрацоўніцтва беларускіх прадпрыемстваў з акупаванымі тэрыторыямі Украіны адбывалася і ў рамках рознага роду гуманітарных акцый. Напрыклад, так званая ДНР атрымала ад прадпрыемства з Беларусі 12 тон шпалераў (каля 14 000 рулонаў, якія павінны былі быць выкарыстаны ў Новаазоўскім раёне). За гэта акупацыйная адміністрацыя Новаазоўскага раёна ДНР нават уручыла падзяку ААТ УКХ «Беларускія шпалеры» ў асобе генеральнага дырэктара Каляды Аляксандра Уладзіміравіча. У верасні 2023 года дзяржсакратар Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі Дзмітрый Мезенцаў у рамках «гуманітарнай дапамогі» па рашэнні Лукашэнкі і Пуціна перадаў 100 ноўтбукаў беларускай вытворчасці і чатыры трактары МТЗ навучальным установам самаабвешчанай ЛНР. Акрамя эканамічнага супрацоўніцтва, кантакты інтэнсіфікаваліся на ўзроўні створаных рэжымам Лукашэнкі грамадскіх арганізацый. У прыватнасці, актыўна ў гэтым напрамку працуе так званы маладзёжны парламент пры Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь. Яшчэ 12 жніўня 2022 года каардынатар Асацыяцыі моладзевых парламентаў Прыволжскай федэральнай акругі Расіі Уладзімір Маскаленка правёў відэаканферэнцыю з старшынёй моладзевых парламентаў ЛНР, ДНР і Рэспублікі Беларусь. А ўжо 4 лістапада 2023 года (у расійскае свята «Дзень народнага адзінства») у Данецку адбылася сустрэча прадстаўнікоў моладзевага парламента пры Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь і палаты маладых заканадаўцаў пры Савеце Федэрацыі Федэральнага Сходу Расійскай Федэрацыі з так званым старшынёй народнага савета Данецкай Народнай Рэспублікі Арцёмам Уладзіміравічам Жога. Пасля заканчэння гэтай сустрэчы так званы старшыня моладзевага парламента Беларусі Мікіта Рачылоўскі ўручыў Ганаровую грамату моладзевага парламента Арцёму Жога і падзякаваў яму за падтрымку і актыўнае супрацоўніцтва. Тады ж прайшло падпісанне пагаднення паміж моладзевым парламентам пры Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь і моладзевым парламентам так званай ДНР, які атрымаў удзячны ліст ад Мікіты Рачылоўскага за супрацоўніцтва на карысць моладзі Саюзнай дзяржавы. З расійскімі моладзевымі арганізацыямі на акупаваных тэрыторыях актыўна развівае супрацоўніцтва і Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі — найбуйнейшая моладзевая арганізацыя рэжыму Лукашэнкі. Акрамя супрацоўніцтва з ДНР і ЛНР, нелегітымныя ўлады Беларусі развіваюць афіцыйныя адносіны з акупаваным Крымам. У пачатку сакавіка 2023 года кіраўніцтва Віцебскага аблвыканкама і ўлады анэксаванага Расіяй Крыма падпісалі пагадненне аб гандлёва-эканамічным супрацоўніцтве. Кіраўнік акупацыйнай адміністрацыі Крыма Сяргей Аксёнаў і старшыня Віцебскага аблвыканкама Аляксандр Субоцін дамовіліся ўмацоўваць адносіны паміж рэгіёнамі і пазначылі перспектывы сумеснай працы. Аксёнаў тады падкрэсліў, што «беларускім прадпрыемствам заўсёды рады на крымскай зямлі». Паводле афіцыйнага сайта Кіраўніцтва справамі Лукашэнкі, дзяржаўная мэдычная ўстанова «Санаторый “Белоруссия"» — арганізацыя, якая знаходзіцца ў Ялце, у Крыме і належыць кіраўніцтву справамі Лукашэнкі, размяшчаецца на тэрыторыі Расіі, то бок кіраўніцтва справамі прызналі, што Крым належыць Расійскай Фэдэрацыі. У сваю чаргу кіраўнік парламенцкай камісіі па міжнародных справах, дэпутат Андрэй Савіных у эфіры расійскай праграмы «Салаўёў live» заявіў, што дэ-факта і дэ-юрэ Крым быў прызнаны беларускім бокам расійскім. Падобнымі дзеяннямі рэжым Лукашэнкі афіцыйна адмаўляе тэрытарыяльную цэласнасць Украіны і наўпрост прызнае анэксію ўкраінскіх тэрыторый Расіяй. Акрамя таго, нелегітымныя ўлады Беларусі вырашылі не пазней за 1 ліпеня 2024 года адкрыць у Растове-на-Доне Генеральнае консульства Рэспублікі Беларусь замест аддзялення пасольства. Гэтая консульская акруга будзе ўключаць акупаваныя Расіяй рэгіёны Украіны. І гэта толькі невялікая частка фактаў супрацоўніцтва рэжыму Лукашэнкі з акупаванымі Расіяй тэрыторыямі Украіны.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол За апошнія месяцы сам Лукашэнка і прадстаўнікі яго рэжыму зрабілі стаўку на ўзмацненне мілітарысцкай актыўнасці і прамыя пагрозы цэламу шэрагу краін. Быць пагрозай — цяпер асноўны палітычны падыход Лукашэнкі як у замежнай палітыцы, так і ва ўнутранай. Рэжым Лукашэнкі павялічвае выдаткі на абарону. У 2024 годзе на гэтыя мэты рэжым выдаткуе на 29% больш, чым у папярэднім годзе. Сістэматычна праводзяцца вучэнні на палігонах па ўсёй краіне, заняткі па мабілізацыі матэрыяльных рэсурсаў прадпрыемстваў на выпадак вайны, створана т. зв. народнае апалчэнне, абноўлена Ваенная дактрына і Канцэпцыя нацыянальнай бяспекі, створаныя спецпадраздзяленні ўнутраных войскаў з удзелам баевікоў Вагнера ў Мінску, Брэсце, Гродне, Гомелі, Астраўцы і іншых гарадах, створаныя расійскія вучэбна-баявыя цэнтры сумеснай падрыхтоўкі ваенных у Гродне і Баранавічах. Расія выкарыстоўвае ваенныя аэрадромы ў Зябраўцы і Лунінцы, на тэрыторыі Беларусі функцыянуюць ваенныя аб'екты Расіі. Павялічваецца аб'ём закупак Беларуссю зброі, а на тэрыторыі краіны размешчана ядзерная тактычная зброя. Разам з тым рэжым Лукашэнкі актыўна транслюе ўнутр краіны і грамадства ваенізаваную прапаганду, адначасова наладжваючы войскі супраць беларусаў такімі ўказамі, як указ №37. Навошта? Рыхтуе яе да падаўлення антываенных пратэстаў? Лукашэнка не плануе спыняцца. Не плануе нікуды дыстанцыянавацца ад Расіі, а толькі шчыльней звязвае з ёй нашу краіну пад выглядам «інтэграцыі» і асабліва ў ваеннай сферы. Нагадаем, што з лістапада 2021 года паміж Беларуссю і Расіяй дзейнічае абноўленая Ваенная дактрына т. зв. Саюзнай дзяржавы. Дзейнічае сумесная рэгіянальная групоўка войскаў і сіл Саюзнай дзяржавы. Рэжым Лукашэнкі мілітарызуецца на вачах паскоранымі тэмпамі. Беларускі ВПК ужо стаіць на ваенных рэйках, ужо працуе на вайну, фактычна як частка ВПК Расіі. Прапаганда навязвае грамадству ваеннае мысленне. Нормы заканадаўства, хоць ні заканадаўствам, ні нормамі гэта назваць нельга — па сутнасці прыводзяцца ў адпаведнасць з прынцыпамі ваеннага часу. Такімі тэмпамі праз два-тры гады, калі не раней, большая частка беларускай арміі, якая больш за ўсіх падвяргаецца ваенізаванай прапагандзе, сапраўды будзе гатовая пачаць вайну, у тым ліку супраць Захаду. Гэта зусім не выглядае як нерэальны сцэнар. Нам важна пераконваць людзей, схільных уплыву рэжымнай прапаганды. Абараняць ад яе нашых дзяцей. Не дазваляць падмяніць нашы каштоўнасці, нашу гісторыю і нашу ідэнтычнасць чужымі «каштоўнасцямі» і ідэямі агрэсіўнага «рускага свету». У нас, беларусаў, няма ворагаў. Ні ва Украіне, ні ў Еўрасаюзе, ні ў НАТА. І мы не павінны дазволіць рэжыму Лукашэнкі гэта змяніць.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Так званы прадстаўнік Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь начальнік аддзела знешніх сувязяў Анатоль Грушкоўскі прыняў удзел у 154-й сэсіі Выканаўчага камітэта Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, якая праходзіла ў г. Жэневе. Здавалася б, ну прыняў і прыняў. Але праблема ў тым, што ў прадстаўнікоў рэжыму дагэтуль ёсць не проста магчымасць удзельнічаць у такіх мерапрыемствах, але выказвацца і трансляваць адкрытую хлусню на міжнародных пляцоўках. Так зрабіў і Грушкоўскі, распавёўшы ўдзельнікам сэсіі ў корані недакладную і скажоную інфармацыю аб праблемах з пастаўкамі замежнай фармпрадукцыі ў Беларусь. Сярод іншага прадстаўнік Міністэрства аховы здароўя рэжыму Лукашэнкі заявіў, што (цытата) «у ліку неспрыяльных знешніх фактараў адзначаюцца праблемы з пастаўкай лекавых прэпаратаў і вырабаў медыцынскага прызначэння з-за ўведзеных у дачыненні да Беларусі аднабаковых абмежавальных мер. Гэта наносіць шкоду найбольш уразлівым групам насельніцтва, якія залежаць ад падтрымкі дзяржавы». Мы ўжо неаднаразова абвяргалі падобныя заявы адносна лекаў, аднак дадзены прапагандысцкі тэзіс працягвае набіраць абароты і выходзіць на міжнародны ўзровень. Падобную сітуацыю мы назіралі і з хлуслівым наратывам пра пагрозу «сусветнага голаду», якая нібыта выкліканая санкцыямі на калійныя ўгнаенні. Метадычная праца па абвяржэнні дадзенага наратыву дала свае вынікі і хлусню рэжыму на дадзены момант атрымоўваецца купіраваць. У выпадку ж з лекамі, маніпуляцыі рэжыму ў сваім абсурдызме заходзяць яшчэ далей. Бо ў рэальнасці абсалютна ніякіх санкцый на лекавыя прэпараты і вырабы медыцынскага прызначэння не ўводзіліся. Больш за тое, сама магчымасць прымянення такіх абмежаванняў нават не абмяркоўвалася. Пры гэтым шматлікія кампаніі, сярод іх ёсць і фармакалагічныя, па ўласнай ініцыятыве адмаўляюцца ад супрацоўніцтва з Беларуссю. Але прычынай гэтага з'яўляюцца не эканамічныя санкцыі, а таксічнасць непасрэдна рэжыму Лукашэнкі, з якім міжнародны бізнэс не хоча мець спраў: з-за масавых рэпрэсій, з-за дзеянняў рэжыму, якія падрываюць міжнародную бяспеку, такіх як захоп грамадзянскага самалёта, справакаваны рэжымам міграцыйны крызіс, але галоўным чынам — з-за ўдзелу рэжыму ў ваеннай агрэсіі супраць Украіны. Але нават пры гэтым, па статыстычных дадзеных Еўрастата, Беларусь за апошнія 8 гадоў штогод павялічвае закупкі еўрапейскай фармацэўтычнай прадукцыі, у тым ліку ў папярэднія тры санкцыйныя гады. Такім чынам, нават нібыта «ва ўмовах аднабаковых санкцый», на якія спрабуюць скардзіцца нелегітымныя прадстаўнікі Беларусі ў ААН, імпарт лекаў пастаянна расце.  Аж да таго, што Лукашэнка збіраецца нарошчваць пастаўкі лекаў ва Узбекістан, што даказвае: рэальнага дэфіцыту няма. Імкнучыся даказаць адваротнае, так званы прадстаўнік Міністэрства аховы здароўя Грушкоўскі прывёў некалькі прыкладаў, якія на яго думку, паказваюць на ўздзеянне санкцый на пастаўкі лекаў у Беларусь. Першы прыклад тычыўся шведскай кампаніі Molnlycke Health Care. Па словах Грушкоўскага гэтая кампанія адмаўляецца пастаўляць у Беларусь перавязачныя матэрыялы, неабходныя для паліятыўнага лячэння дзяцей, якія пакутуюць ад прыроджанага генетычнага захворвання — булёзны эпідэрмаліз. Пра гэта ж заяўляла Алена Доўгань — нібыта незалежны спецдакладчык ААН па правах чалавека, а па факце прадстаўнік цяперашніх нелегітымных уладаў Беларусі. Яна нават накіравала ліст па гэтым пытанні ў адрас урада Швецыі. Аднак зноў жа — санкцыі не маюць да гэтага ніякага дачынення. Дадзеная кампанія абмежавала пастаўкі сваёй прадукцыі ў Расію і Беларусь, якая па віне рэжыму Лукашэнкі стала саўдзельнікам расійскай агрэсіі, адкрыта заявіўшы сваю салідарнасць з Украінай, пра што нават размясціла інфармацыю на сваім афіцыйным сайце. У сваім адказе спадарыні Доўгань урад Швецыі адзначыў, што рашэнні не прадаваць пэўныя прадукты ў Беларусь — гэта прыватнае рашэнне прыватнай кампаніі. Шведскія прыватныя кампаніі не знаходзяцца пад кантролем урада і могуць свабодна прымаць уласныя рашэнні. Са свайго боку можам выказаць здагадку, што дадзенае рашэнне кампаніі абумоўлена тым, што перавязачныя матэрыялы могуць актыўна выкарыстоўвацца для патрэб Узброеных сіл Расійскай Федэрацыі ў ходзе агрэсіі супраць Украіны. І ў гэтым кантэксце рашэнне выглядае больш чым лагічным і абгрунтаваным. Акрамя таго, урад Швецыі лічыць дапушчаную Аленай Доўгань інтэрпрэтацыю кіруючых прынцыпаў ААН у галіне бізнесу ў аспекце правоў чалавека занадта шырокай, паколькі яна паказвае на адказнасць кампаній па пастаўцы медыцынскай прадукцыі на канкрэтныя рынкі. Аднак жа, адказнасць за забеспячэнне адэкватнай медыцынскай дапамогі ляжыць у першую чаргу на дзяржавах. За забеспячэнне неабходнымі лекамі жыхароў Беларусі адказвае беларуская дзяржава, якая на гэты момант захопленая рэжымам Лукашэнкі. Як адзначыў урад Швецыі, рэзідэнты ЕС могуць свабодна весці свой бізнэс па сваім меркаванні, у адпаведнасці з заканадаўствам ЕС і нацыянальным заканадаўствам. Гэта азначае, што прыватныя кампаніі, такія як Molnlycke Health Care, могуць пачаць, працягваць ці спыняць свой бізнэс з трэцімі краінамі. Што тычыцца рэдкага захворвання булёзнага эпідэрмалізу, якім спрабуе спекуляваць Доўгань — раней дапамогу дзецям з гэтым захворваннем аказваў дабрачынны фонд «Шанец». Напрыклад, яшчэ 11 ліпеня 2017 года Міжнародны дабрачынны фонд дапамогі дзецям «Шанец» і Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь падпісалі новую праграму «Дапамога дзецям з булёзным эпідэрмалізам». Аднак падзеі апошніх двух гадоў у Беларусі, звязаныя з надыходам на структуры грамадзянскай супольнасці і масавымі рэпрэсіямі, адбіліся на працы фонду наўпрост. Да прыкладу, «Шанец» упершыню застаўся без спонсарскай дапамогі «Белгазпрамбанка», які на працягу 13 гадоў быў адным з галоўных партнёраў фонду.  А старшынёй апякунскага савета фонду «Шанец» быў... так, Віктар Бабарыка, які і быў ініцыятарам праграмы дапамогі дзецям з гэтым рэдкім захворваннем. Зараз жа Віктар Бабарыка з'яўляецца палітычным зняволеным. Гэта значыць, зноў жа, галоўным вінаватым сітуацыі, якая склалася, з'яўляецца менавіта рэжым Лукашэнкі, а не нехта яшчэ. Іншыя кампаніі, якія згадваліся так званым прадстаўніком Міністэрства аховы здароўя на сэсіі Выканаўчага камітэта СААЗ і па прыведзеных дадзеных спынілі пастаўкі асобных лекаў на беларускі рынак, вырабляюць лекі, якія маюць шматлікія аналагі, якія пастаўляюцца ў Беларусь. Так, па дадзеных таго ж Міністэрства аховы здароўя, польская кампанія Tarchomin Pharmaceutical Works Polfa S. A. з 2022 года спыніла пастаўляць у Беларусь прэпараты Клоназепам, Рэліум і іншыя лекі, неабходныя для лячэння эпілепсіі і саматычных захворванняў. Аднак Клоназепам мае некалькі поўных аналагаў, якія вырабляюцца на Кіпры і ў Расіі, а таксама 183 назалагічных аналагі, якія выпускаюцца больш чым у дзесятцы краін свету. Прэпарат Рэліум мае таксама больш за 50 аналагаў (напрыклад, такіх як Сібазон, Дыязепекс), якія вырабляюцца ў некалькіх краінах, у тым ліку ў Расіі. Акрамя таго, Рэліум або Дыязепам з'яўляецца прэпаратам спісу IV у Канвенцыі аб псіхатропных рэчывах ААН. Гэта азначае, што ў дачыненні да рэчываў, уключаных у спіс IV, устаноўленыя патрабаванні да вытворцаў, экспарцёраў і імпарцёраў, згодна з якімі яны павінны весці рэгістрацыйныя запісы, паказваючы колькасць вырабленых, экспартаваных і імпартаваных рэчываў. Брытанская кампанія Atnahs Pharma UK Limited, цяпер – Pharmanovia, якая па дадзеных Міністэрства аховы здароўя Беларусі спыніла пастаўкі прэпаратаў Бонвіва і Рокальтрол, якія ўжываюцца для лячэння астэапарозу, таксама з'яўляецца не адзіным вытворцам дадзеных лекаў. Бонвіва і Рокальтрол маюць шматлікія аналагі, што вырабляюцца ў Беларусі, Расіі, Германіі, Аўстрыі, Партугаліі, Індыі, ААЭ, Турцыі, Казахстане. Як заявіў Анатоль Грушкоўскі, наглядным органам Вялікабрытаніі (Агенцтва па рэгуляванні лекавых сродкаў і тавараў медпрызначэння) нібыта ўсяляк зацягвалася працэдура выдачы ліцэнзіі на экспарт у Беларусь таблетак марфіну, якія ўжываюцца для палягчэння стану пацыентаў, якія пакутуюць ад анкалагічных захворванняў і наступстваў цяжкіх траўмаў. Пры гэтым аналагі брытанскіх таблетак марфіну шырока прадстаўлены на беларускім і расійскім рынку. А разам з тым марфін актыўна выкарыстоўваецца ў вайсковай медыцыне — гэта значыць у ваенных патрэбах. Што зноў жа прыводзіць да лагічнага адказу — замежныя фармкампаніі папросту не хочуць дапамагаць ваенным агрэсарам. Такім чынам, лекі, якія спынілі або збіраліся спыніць пастаўляць на беларускі рынак шэраг вышэйпералічаных еўрапейскіх кампаній, маюць аналагі і прадаюцца ў Беларусі. Галоўнай жа прычынай недахопу асобных лекаў на беларускім рынку з'яўляецца палітыка самога рэжыму Лукашэнкі. Так, Дзмітрый Піневіч — да нядаўняга часу так званы міністр аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, кажучы пра неабходнасць імпартазамяшчэння ў фармацэўтычнай галіне, заявіў, што (цытата) «задача для нас вельмі складаная, вельмі жорсткая — да канца 2025 года фармулярны пералік павінен складацца на 70% з прэпаратаў айчыннай вытворчасці, і мы прыкладаем для гэтага ўсе намаганні». Палітыка штучнага імпартазамяшчэння на беларускім фармакалагічным рынку прывяла да росту цэн і скарачэння асартыменту лекаў у рознічнай аптэчнай сетцы Беларусі. Так, цэны на лекі ў Беларусі растуць удвая хутчэй інфляцыі. У 2023 годзе яны павялічыліся на 13,36%. Прычына гэтага крыецца ў тым, што шэраг лекаў дзяржава закупляе оптам часам у разы даражэй, чым яны каштуюць, напрыклад, у расійскіх аптэках — падрабязны аналіз нядаўна прадставіў Беларускі даследчыцкі цэнтр. Дыктаваць свае цэны некаторыя вытворцы і пастаўшчыкі могуць з-за абмежаванай канкурэнцыі, якая выклікана ў тым ліку ўскладненай працэдурай рэгістрацыі аналагаў медыцынскіх прэпаратаў. У Беларусі сітуацыя ўскладняецца тым, што любы, ну ці амаль любы чыноўнік на сваім шляху валодае правам вета, якое можа вельмі моцна затармазіць ці ўвогуле разбурыць ідэю рэгістрацыі нейкага прэпарата. Натуральна, калі ў гандлі любым прэпаратам будзе зацікаўлены чалавек, набліжаны да ўлады, то ніхто іншы канкурэнта не прапусціць на рынак. Спрабуючы штучна падняць праблему недахопу лекаў у Беларусі, рэжым Лукашэнкі імкнецца ўсяляк замаўчаць, што тысячы палітычных зняволеных, якія знаходзяцца ў папраўчых установах МУС Беларусі, наўмысна пазбаўленыя доступу да гэтых самых лекаў і неабходнага ім медыцынскага абслугоўвання. Пра гэта кажуць звесткі праваабаронцаў. У гуманітарныя спісы, складзеныя праваабаронцамі і актывістамі, уключана больш за 200 палітвязняў. Усе яны маюць сур'ёзныя праблемы са здароўем і адпаведна тэрмінова маюць патрэбу ў медыцынскім абслугоўванні і лячэнні, але гэтую праблему прадстаўнікі рэжыму ўсяляк хаваюць. Таму наша задача ўзмацніць ціск на рэжым Лукашэнкі з мэтай іх вызвалення. На гэта накіраваны прапанаваны намі спецыяльны санкцыйны пакет на групы тавараў, аналагі якіх вырабляюцца палітвязнямі ў так званых папраўчых установах адкрытага і закрытага тыпу. Адпаведныя прапановы ўжо накіраваныя намі ў органы ЕС, а таксама дыпламатычным службам асобных краін-членаў Еўрасаюза. У выніку гэтыя прапановы на сённяшні дзень нават знайшлі адлюстраванне ў рэзалюцыі Еўрапарламента ад 8 лютага 2024 года.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Я ніколі не ведаў асабіста Рыгора Барадуліна, ніколі з ім не сустракаўся, але аднойчы, будучы міністрам культуры, атрымаў ад яго адзін з самых дарагіх падарункаў: кнігу вершаў Барадуліна з уласнаручным допісам аўтара. Гэты ўласнаручны допіс, які я не хацеў бы агучваць публічна, з’яўляецца адным з самых дарагіх для мяне як чалавека, як для асобы, як для беларуса. Гэта былі вельмі важныя і кранальныя словы. Толькі некалькі самых блізкіх людзей ведаюць змест гэтага допіса. Але да гэтай пары, калі я ўзгадваю гэты падарунак, шмат у чым тыя словы мяне матывуюць. Гісторыя маіх завочных узаемаадносінаў з Рыгорам Барадуліным пачалася з таго, што да мяне як да міністра культуры, прыйшоў ксёндз Уладзіслаў Завальнюк — пробашч касцёла святых Сымона і Алены ў Мінску — з прапановай адсвяткаваць 75-гадовы юбілей славутага беларускага паэта. Гэта не была ініцыятыва самаго спадара Барадуліна, але гэта была ініцыятыва беларускай грамадскасці. Памятаю, што праз некаторы час у мяне была сустрэча з Лукашэнкам. Падчас гэтай сустрэчы сярод іншых я падняў і пытанне юбілея Рыгора Барадуліна — аднаго з апошніх народных паэтаў Беларусі. І была прапанова з боку грамадскасці, каб гэтая падзея адбылася ў Палацы Рэспублікі. Не магу сказаць, што гэты аб’ект мне шчыра падабаецца, але ідэя была ў тым, каб выкарыстаць пляцоўку, у якой можна змясціць як мага большую колькасць людзей — і Палац Рэспублікі для гэтага пасаваў. Лукашэнка на гэта адрэагаваў адмоўна, але не выказаў пярэчанняў на карэкціроўку прапановы, бо былі і запасныя варыянты — Беларуская дзяржаўная філармонія і Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы. Лукашэнка быў супраць і тэатра імя Янкі Купалы як месца святкавання юбілею, але махнуў галавой на філармонію. Мы пачалі рыхтаваць мерапрыемства, я даў пісьмовае даручэнне Белдзяржфілармоніі, планаваў і сам пайсці на юбілей, каб асабіста павіншаваць народнага паэта Беларусі Рыгора Барадуліна. Але літаральна за дзень да гэтага раздаўся тэлефонны званок. Тэлефанавала Наталля Петкевіч, на той час першая намесніца кіраўніка адміністрацыі Лукашэнкі. І сказала, што катэгарычна забараняе мне прысутнічаць на гэтым свяце, бо лічыць, што гэта будзе правакацыя, што я фактычна магу аказацца асобай, міністрам, членам урада, які такім чынам падтрымае беларускую апазіцыю. Аднак выйсце тады знайсці ўдалося: я накіраваў на гэтае свята аднаго са сваіх намеснікаў — і ён прысутнічаў на гэтым мерапрыемстве. Для мяне было важна, што гэта адбылося, што мы тады ўшанавалі гонар выбітнейшага беларуса Рыгора Барадуліна. Рыгор Барадулін нарадзіўся на Ушаччынне — зямлі, на якой нарадзілася шмат выбітных пісьменнікаў і паэтаў: народны пісьменнік Васіль Быкаў, народны паэт Пятрусь Броўка, вядомая паэтэса Еўдакія Лось. Барадулін быў сапраўдным беларусам, які перадаў беларускую самаідэнтычнасць у сваіх творах. Аднак гэты каштоўны падарунак Барадуліна я дагэтуль часта ўзгадваю, перачытваючы творы славутага аўтара.

Сёння, 8 лютага 2024, Еўрапейскім парламентам была прынята рэзалюцыя ў сувязі з новай хваляй масавых арыштаў у Беларусі — нядаўнімі рэйдамі КДБ, накіраванымі супраць актывістаў, членаў сем'яў палітвязняў і былых палітвязняў. Паводле апошняй інфармацыі пад гэтыя рэйды трапіла як мінімум 224 чалавекі. Якім жа стаў адказ Еўрапейскага парламента і якія прапановы ў новую Рэзалюцыю ўнесла каманда Народнага антыкрызіснага ўпраўлення? 1. Асуджэнне рэпрэсій, патрабаванне іх неадкладнага спынення, роўна як і неадкладнага і безумоўнага вызвалення палітвязняў з выплатай кампенсацый і поўным аднаўленнем правоў пацярпелых ад рэпрэсій. Гэты пункт, нягледзячы на ўяўленні аб клішэ, важны таму, што тэма рэпрэсій захоўваецца на парадку дня Еўрапарламента і дадзеныя патрабаванні застаюцца нязменнымі. Рэжым Лукашэнкі не зможа разлічваць на змяненне палітыкі ЕС у дачыненні да яго датуль, пакуль гвалт і рэпрэсіі не спыняцца і палітвязні не будуць вызваленыя. 2. Еўрапарламент — і гэта важна — сярод іншага адзначае выкарыстанне рэжымам прымусовай працы палітвязняў і заклікае да ўзмацнення ціску на рэжым Лукашэнкі. У тэкст рэзалюцыі ўключаны пункт з канкрэтнымі мерамі ціску, а менавіта — увядзеннем санкцый у дачыненні да тавараў, якія вырабляюцца з прыцягненнем прымусовай працы. Гэта першае з прапаноў каманды НАУ, уключанае ў тэкст рэзалюцыі. Акрамя таго, мы падрыхтавалі аналіз адпаведных сектараў і груп тавараў з абгрунтаваннем мэтазгоднасці прымянення такіх санкцый. Дадзены падыход быў абраны намі як найбольш эфектыўны спосаб факусіроўкі на праблеме менавіта палітвязняў і прасоўвання прыняцця адпаведнага санкцыйнага пакета. Рэжым Лукашэнкі здзейсніў мноства злачынстваў, у тым ліку і ваенных, і павінен быць прыцягнуты за іх да адказнасці. Аднак нам таксама важна, каб у рамках адказнасці не размывалася праблема з палітвязнямі і злачынствамі ў дачыненні да канкрэтна беларусаў. Каб канкрэтныя меры былі прыняты нашымі партнёрамі менавіта ў гэтым кірунку. 3. Еўрапарламент таксама заклікае працягваць дакументаванне парушэнняў правоў чалавека ў Беларусі, падтрымліваць пераўтварэнне экспертызы Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека па сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ў цалкам незалежны механізм расследавання, падтрымліваць мандат Спецыяльнага дакладчыка ААН па правах чалавека ў Беларусі і, што вельмі важна — спрыяць прыцягненню рэжыму да адказнасці праз экстэрытарыяльную і ўніверсальную юрысдыкцыю. Дадзены пункт Рэзалюцыі таксама быў уключаны ў яе тэкст па ініцыятыве каманды НАУ. 4. Адзначаючы сітуацыю з сістэматычнымі парушэннямі правоў і свабод чалавека ў Беларусі, Еўрапарламент таксама заяўляе аб сваёй пазіцыі з нагоды адсутнасці празрыстасці, свабоды і справядлівасці напярэдадні так званых парламенцкіх і мясцовых «выбараў» у Беларусі і заклікае ЕС, яго дзяржавы-члены і міжнародную супольнасць не прызнаваць іх вынікі. Дадзены пункт — таксама вынік нашых кансультацый з шэрагам дэпутатаў Еўрапарламента ў ходзе падрыхтоўкі Рэзалюцыі. У рэжыму Лукашэнкі не павінна заставацца і ценю надзеі нават на частковае аднаўленне легітымнасці і прызнання праз імітацыю выбараў, якія ён запланаваў. 5. Акрамя таго, Еўрапарламент заклікае ўлады дзяржаў-членаў ЕС даць беларусам магчымасць атрымліваць візы і віды на жыхарства. Гэта значыць, што нашыя партнёры ўсведамляюць важнасць праблемы з легалізацыяй беларусаў за мяжой і нацэленыя на яе рашэнне. Натуральна, для нас, беларусаў і прадстаўнікоў беларускіх дэмакратычных сілаў, канкрэтныя дзеянні важнейшыя за словы і заклікі. Але абапіраючыся сярод іншага на такія дакументы, як рэзалюцыі Еўрапарламента, ПАСЕ і іншых арганізацый высокага ўзроўню і тым больш удзельнічаючы ў іх падрыхтоўцы, мы атрымліваем значна больш магчымасцяў і важкіх аргументаў для тых самых канкрэтных дзеянняў.

Павел Латушка: больш за 2100 дзяцей былі незаконна вывезеныя ў Беларусь з Украіны, а Лукашэнка асабіста падпісаў рашэнне аб фінансаванні іх вывазу Крыніца: holosameryky.com Больш за 2100 украінскіх дзяцей былі незаконна вывезеныя ў Беларусь з часова акупаваных тэрыторый Украіны ў перыяд паміж вераснем 2022 года і маем 2023 года. Самаабвешчаны прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка асабіста падпісаў дакументы, у якіх ён прыняў фінансаванне вывазу ўкраінскіх дзяцей. Пра гэта ў інтэрв'ю ўкраінскай службе Голасу Амерыкі заявіў Павел Латушка, намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення і былы міністр культуры Беларусі. Паводле слоў Латушкі, украінскіх дзяцей прымусова вывозілі ў Беларусь яшчэ ў 2021 годзе. Дзясяткі з гэтых дзяцей пазней знайшлі на тэрыторыі Расіі, дзе яны прайшлі праз працэдуру ўсынаўлення, і дзе яны, верагодна, знаходзяцца да гэтага часу. Дэпартацыя дзяцей у Беларусь адбывалася з чатырох акупаваных абласцей Украіны — у прыватнасці гэта тычылася Данецкай і Луганскай абласцей — і мінімум 20 населеных пунктаў. У размове Латушка адзначыў, што дзяцей спачатку вывозяць з Украіны ў Расію, у прыватнасці ў Растоў-на-Доне, пасля чаго яны трапляюць у Беларусь. Частка дзяцей потым могуць вяртаць у Расію, таму прасачыць іх цяперашняе месца знаходжання няпроста. Каманда Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, кіраўніком якой з'яўляецца Павел Латушка, ужо неаднаразова перадавала ў міжнародныя структуры доказы незаконнага перамяшчэння ўкраінскіх дзяцей з часова акупаваных тэрыторый Украіны на тэрыторыю Беларусі. У прыватнасці, апошняя партыя доказаў на мінулым тыдні была перададзена ў Міжнародную незалежную камісію ААН па расследаванні парушэнняў ва Украіне, якая месціцца ў Вене. Таксама дакументы з доказамі, якія сведчаць аб датычнасці вышэйшага кіраўніцтва Беларусі да дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей, былі перададзеныя ў Міжнародны крымінальны суд у Гаазе. Са слоў Латушкі, перадаючы доказы па гэтай справе ў МКС у чэрвені і лістападзе 2023 года, яго каманда падала «дакументы, падпісаныя асабіста Лукашэнкам, дзе ён прыняў рашэнне аб фінансаванні вывазу ўкраінскіх дзяцей». У дадатак у МКС былі пададзеныя дакументы, падпісаныя ў рамках Саюзнай дзяржавы Расіі і Беларусі, якія тычацца вялікага кола асоб, арганізацый і фондаў, такіх як, напрыклад, кампанія «Беларуськалій», якія былі датычныя да арганізацыі вывазу ўкраінскіх дзяцей. «Наш пункт гледжання — ёсць усе падставы, каб выдаць ордэр на арышт Лукашэнкі», — заявіў Латушка, спасылаючыся на шырокі спектр доказаў, уключаючы заявы самога Лукашэнкі, сабраныя Народным антыкрызісным упраўленнем. Заклікаючы да больш цеснага супрацоўніцтва з украінскім бокам у гэтым пытанні, Латушка дадаў, што яго каманда працягне расследаванне і збор доказаў, аб'ём якіх, на думку юрыстаў арганізацыі, ужо цяпер з'яўляецца цалкам дастатковым для выдачы міжнароднага ордэра на арышт Лукашэнкі. Нагадаем, што ў сакавіку 2023 года, Міжнародны крымінальны суд выдаў ордэр на арышт прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна і ўпаўнаважанага па правах дзяцей Марыі Львовай-Бяловай па абвінавачванні ў здзяйсненні ваенных злачынстваў, у прыватнасці выкрадання ўкраінскіх дзяцей з часова акупаваных тэрыторый.

Павел Паўлавіч Латушка: намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, пасол Нармалізацыя забойстваў нязгодных: пра што кажа ўказ Лукашэнкі, які дазваляе ваенным страляць у беларусаў, у тым ліку — без папярэджання 1 лютага Лукашэнка падпісаў указ №37, якім ён дазваляе вайскоўцам без папярэджання ўжываць агонь на паразу ў дачыненні да беларусаў. І вызваляе іх ад адказнасці за наступствы. Важна разумець, што пры такім дыктатарскім рэжыме, як у Беларусі, любы дазвол сілавікам да ўжывання гвалту ці зброі будзе трактавацца не проста як іх «законнае» права, а нават як абавязак. Умоўна кажучы, калі да прыняцця гэтага ўказа, вайсковец яшчэ мог бы адмовіцца ад прымянення зброі, то цяпер мы можам нават не сумнявацца, што рэжымам будзе праводзіцца актыўная праца па ўкараненні ў розумы ваенных дадзенага ім гэтым указам «права» такім чынам, каб іншыя варыянты дзеянняў (гэта значыць — непрымяненне зброі) не разглядаліся імі як пераважныя. Тут варта ўзгадаць, як у перыяд пратэстаў у Беларусі кіраўнік ГУБАЗіК МУС, а цяпер намеснік міністра ўнутраных спраў Мікалай Карпянкоў на злітых аўдыёзапісах інструктаваў сілавікоў забіваць пратэстоўцаў. Цяпер такія ж інструктажы варта чакаць у вайсковых часцях, у войску. Больш за тое, дадзены ўказ будзе працаваць на тое, каб зрабіць невыкананне ваенным загаду страляць на паразу ў выпадку, напрыклад, падаўлення вулічных пратэстаў з прыцягненнем арміі немагчымым. Гэта значыць такім чынам на заканадаўчым узроўні (як вядома ўказы Лукашэнкі ў Беларусі маюць сілу закона, а па сутнасці — стаяць над законам) для вайскоўцаў ухіляюцца і маральныя, і службовыя абмежаванні, і стрымліваючыя фактары. Цяпер загад забіваць без папярэджання — больш не з'яўляецца злачынным. Злачынствам, хутчэй, будзе з'яўляцца яго невыкананне. Варта таксама звярнуць увагу на павелічэнне колькасці выпадкаў асвятлення ў дзяржаўных СМІ эпізодаў з ужываннем сілавікамі зброі пры затрыманнях. Тое, што рэжым раней больш ахвотна хаваў, цяпер спакойна выносіцца ў публічную прастору. Нядаўна рэжым Лукашэнкі таксама дазволіў страляць па пратэстоўцах супрацоўнікам КДБ, яшчэ раней — ужываць зброю пры падаўленні пратэстаў супрацоўнікам МУС. Нельга сказаць, што сілавікі не рабілі гэтага раней. Мы памятаем, як 10 жніўня 2020 года ў Мінску быў забіты Аляксандр Тарайкоўскі стрэлам у грудзі з кароткай дыстанцыі з траўматычнай зброі. Мы памятаем, як 11 жніўня 2020 года ў Брэсце стрэлам у галаву быў забіты Генадзь Шутаў — стрэлам ужо з агнястрэльнай зброі. Ніхто з сілавікоў не панёс за гэта адказнасці нават тады, калі законы дазвалялі і нават абавязвалі да адказнасці. Зараз жа законы рэжыму Лукашэнкі, наадварот, заахвочваюць і матывуюць сілавікоў, а цяпер і ваенных — забіваць. Адначасова з гэтым з сакавіка 2023 года ў Беларусі дзейнічае закон, які прадугледжвае смяротнае пакаранне для службовых асоб і ваенных за дзяржздраду. Такім чынам, Лукашэнка фактычна ператварае беларускае войска ў акупацыйнае. Акупацыйнае войска для акупацыі яе ж уласнай краіны. А ў комплексе ўсё гэта выглядае як мэтанакіраваная кампанія па нармалізацыі забойстваў, нармалізацыі прымянення агнястрэльнай зброі супраць нязгодных з рэжымам і любых беларусаў у прынцыпе. Кампанія па прывучванні адных — да «права» забіваць, у тым ліку — без папярэджання, а іншых — быць забітымі.

Павел Латушка і каманда НАУ перадалі доказы ваенных злачынстваў Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў у камісію ААН па расследаванні парушэнняў ва Украіне Матэрыялы аб датычнасці Лукашэнкі і шэрагу іншых асоб да незаконнага перамяшчэння ўкраінскіх дзяцей у Беларусь былі перададзены падчас сустрэчы намесніка кіраўніцы Кабінета, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі і экспертаў НАУ з прадстаўнікамі Незалежнай міжнароднай камісіі па расследаванні парушэнняў ва Украіне ў штаб-кватэры ААН у Вене. Камісія ўпаўнаважаная праводзіць расследаванні парушэнняў правоў чалавека і міжнароднага гуманітарнага права ў кантэксце агрэсіі Расіі супраць Украіны, выяўляць адказных асоб і структуры, а таксама прадастаўляць рэкамендацыі па прыцягненні вінаватых да адказнасці і забеспячэнні доступу ахвяр да правасуддзя. Перададзеныя камандай НАУ доказы дазволяць умацаваць намаганні міжнароднай супольнасці па забеспячэнні адказнасці за адпаведныя ваенныя злачынствы. Факты ўчынення ваенных злачынстваў Лукашэнкам і яго саўдзельнікамі з гэтага моманту знаходзяцца ў міжнароднай камісіі, якая створана Саветам па правах чалавека ААН. Цяпер яны могуць запрошвацца адтуль следчымі і судовымі інстанцыямі. Камісія прадстаўляе справаздачы па ваенных злачынствах ва Ўкраіне Генеральнай асамблеі ААН і Савету па правах чалавека ААН. Перададзена інфармацыя аб фактах вывазу ўкраінскіх дзяцей у Беларусь пачынаючы са жніўня 2021 (да ўварвання). Прадстаўлена інфармацыя аб вядомых выпадках наступнага вывазу дзяцей, якія былі ў Беларусі ў 2021, у Расію для наступнага іх усынаўлення або ўстанаўлення над імі апекі/папячыцельства. Перададзены доказы арганізацыі шырокамаштабнай праграмы незаконнага перамяшчэння дзяцей з акупаваных Расеяй тэрыторый Украіны ў Беларусь пад эгідай Саюзнай дзяржавы за перыяд верасень 2022-май 2023. Большасць такіх дзяцей былі ва ўзросце ад 5 да 15 гадоў, сярод іх многія з'яўляліся сіротамі або выхадцамі з малазабяспечаных або няпоўных сем'яў з 4 акупаваных абласцей Украіны. Колькасць населеных пунктаў складана падлічыць, але па ўскосных сведчаннях можна зрабіць выснову, што такія праграмы вывазу закранулі большасць населеных пунктаў Данецкай і Луганскай абласцей, мы налічылі больш за 20. Хоць мы перакананыя, што іх значна больш. Прадастаўлена падрабязная інфармацыя аб асноўных арганізацыях, уцягнутых у працэс незаконнага перамяшчэння, а таксама асобах, якія ўнеслі найбольшы ўклад у ваеннае злачынства супраць гэтых дзяцей. Можна казаць, што ў цэлым з пачатку поўнамаштабнага ўварвання колькасць незаконна перамешчаных дзяцей перавысіла 3 тысячы. Гэта было пацверджана прадстаўнікамі рэжыму публічна. Мы дакументальна можам пацвердзіць, што іх колькасць з пачатку поўнамаштабнага ўварвання па май 2023 перавысіла 2100.