Рэжым «Incommunicado»

Фота ілюстратыўнае

Юрыдычная кваліфікацыя:

Артыкул 7(1)(f) Рымскага статута: Пыткі (уключаючы прычыненне моцных псіхалагічных пакут).

Артыкул 7(1)(k): Іныя бесчалавечныя дзеянні (наўмыснае стварэнне сітуацыі невядомасці для сям’і, выкарыстанне ізаляцыі як пакарання).

Е.К. была жонкай вядомага апазіцыйнага палітыка, асуджанага на 12 гадоў пазбаўлення волі па абвінавачанні ў «арганізацыі масавых беспарадкаў». Першыя паўгода пасля прысуду былі цяжкімі, але прадказальнымі. Муж знаходзіўся ў калоніі, паміж імі ішла перапіска. Раз на тыдзень яму дазвалялі званок. Раз на тры месяцы да яго пускалі адваката.

Усё змянілася ў адзін дзень. У сакавіку 2023 года Е.К. прыйшла на чарговую сесію сувязі з адвакатам, каб даведацца навіны. Адвакат выйшаў з калоніі бледны. «Мяне да яго не пусцілі, — сказаў ён. — Начальнік калоніі заяўляе, што зняволены... адмовіўся ад сустрэчы са мной. Напісаў пісьмовую адмову».

Е.К. ведала свайго мужа. Ён ніколі б не адмовіўся ад адзінай сувязі з воляй. Гэта была хлусня. На наступным тыдні перасталі прыходзіць лісты. Яе лісты, якія яна адпраўляла кожны дзень, пачалі вяртацца з паметкай «адрасат адмовіўся ад атрымання». Званкі спыніліся.

Е.К. пачала аббягаць парогі. Яна паехала ў калонію на прыём да начальніка. «Ён здаровы? Што з ім?» — спытала яна. Начальнік калоніі, чалавек з пустымі вачыма, адказаў: «З вашым мужам усё ў парадку. Ён адбывае пакаранне згодна з рэжымам. Ён адмаўляецца ад перапіскі і сустрэч. Гэта яго права».

«Але чаму?» — крычала Е.К.

«Верагодна, не хоча з вамі размаўляць. Разбірайцеся ў сваёй сям’і самі», — ухмыльнуўся ён.

Пачаўся рэжым incommunicado. Поўная інфармацыйная блакада. Е.К. пісала скаргі ў Дэпартамент выканання пакаранняў (ДВП), у Генпракуратуру. Ёй прыходзілі адпіскі: «Парушэнняў рэжыму ўтрымання не выяўлена».

Мінуў месяц. Два. Пяць. Восем.

«Я не ведала, жывы ён ці не, — распавядала Е.К. праваабаронцам. — Гэта самая страшная катаванне, якую можна прыдумаць. Ты прачынаешся кожную раніцу з думкай: "Ён яшчэ жывы? Ці яго ўжо няма, а мне проста не гавораць?". Ты прадстаўляеш сабе самае страшнае. Што яго збіваюць у ШІЗА. Што ён парэзаў сабе вены. Што ён памёр ад хваробы, а яны гэта хаваюць».

Яна спрабавала перадаць яму перадачу з лекамі (у яго было хранічнае захворванне). Перадачу не прынялі. «Зняволены не мае права на атрыманне перадачы, бо знаходзіцца ў штрафным ізалятары». Гэта была першая зачэпка. Значыць, ён у ШІЗА. Але за што? І чаму так доўга?

Праз дзесяць месяцаў поўнай цішыні Е.К. атрымала вестку. Былы зняволены, які вызваліўся з той жа калоніі, знайшоў яе праз сацсеткі. «Ваш муж жывы, — напісаў ён. — Я бачыў яго. Яго трымаюць у ПКТ (памяшканні камернага тыпу). Ён увесь сівы і вельмі худы. Яму наўмысна ствараюць невыносныя ўмовы. Падсяляюць да яго "актывіста", які правакаваў яго на бойкі. Яму рвуць лісты, не перадаюць лекі. Адміністрацыя робіць усё, каб яго зламаць. Ён прасіў перадаць вам толькі адно слова: "Трымайся"».

Е.К. расплакалася проста над тэлефонам. Ён быў жывы.

«Я зразумела, што гэты рэжым incommunicado — гэта наўмысная катаванне, — казала яна. — Яны катавалі не толькі яго, ізаляваўшы ад свету. Яны катавалі мяне і ўсю нашу сям’ю гэтай невядомасцю. Яны хацелі, каб мы звар'яцелі ад страху і гора. Каб мы кожны дзень уяўлялі яго смерць. Гэта іх метад. Забойства на адлегласці, расцягнутае ў часе».

---