«Справа аб каментарыях»

Фота ілюстратыўнае

Юрыдычная кваліфікацыя:

• Артыкул 7(1)(h) Рымскага статута: пераслед ідэнтыфікуемай групы (крытыкаў улады) па палітычных матывах.

• Артыкул 7(1)(e): самавольнае пазбаўленне волі.

А.Б., 45 гадоў, працаваў слесарам-рамонтнікам на Мінскім трактарным заводзе. Ён быў з тых, каго называюць «працоўнай костачкай» — 20 гадоў на адным прадпрыемстве, павага ў цэху, двое дзяцей, іпатэка. У палітыку ніколі не ўмешваўся, але ў 2020 годзе яго «прарвала». Ён бачыў, як яго калег, што выйшлі на страйк, звальнялі, білі, цягалі ў КДБ. Унутранае абурэнне патрабавала выхаду.

Выхадам стаў Telegram. Падпісаўся на некалькі, на думку ўлады, «экстрэмісцкіх» каналаў і па вечарах, пасля змены, пачаў «ваяваць» у каментарыях. Пад выдуманым нікам «МТЗ-Сіла» ён пісаў тое, што думаў.

У 2021 годзе, пасля чарговага жорсткага прысуду, ён пакінуў пад пастом пра аднаго суддзю каментар: «Гарэць табе ў пекле, прыслужнік». А пад фота амапаўца, які біў жанчыну, напісаў: «Спадзяюся, дзеці гэтага … (нецэнзурна) пабачаць, хто іх бацька». Гэта было некалькі радкоў чыстага, бяссільнага гневу. Напісаў — і забыўся.

Праз восем месяцаў, у 5:30 раніцы, у яго кватэру ўламаліся байцы СОБР. Яны не звонілі. Яны выразалі замок. А.Б. сцягнулі з ложка, скруцілі рукі. На вачах у спалоханай жонкі і дзяцей на яго надзелі кайданкі. «Што адбываецца?!» — крычаў ён. «Дапісаўся, "Сіла"», — усміхнуўся адзін з сілавікоў.

Яго адвезлі ў Следчы камітэт. Следчы, малады лейтэнант, кінуў перад ім тэчку з распечаткамі яго каментарыяў. Нік быў дэананімізаваны.

«Вашы?» — спытаў следчы.

А.Б. быў ашаломлены. «Мае… напэўна… Я не памятаю. Гэта ж проста словы ў інтэрнэце».

«"Проста словы", — пераймаў следчы. — А вось Крымінальны кодэкс так не думае».

А.Б. выставілі абвінавачанні па двух артыкулах:

• Артыкул 369 КК РБ: «Абраза прадстаўніка ўлады» (за каментар пра суддзю).

• Артыкул 130 КК РБ: «Развіццё сацыяльнай варожасці і розні» (за каментар пра амапаўца, аднесенага да «сацыяльнай групы» сілавікоў).

«Якое разпаліванне? — не разумеў А.Б. — Я проста раззлаваўся!»

«Вашы каментары, — манатонна зачытваў следчы, — фарміравалі ў грамадстве негатыўны вобраз прадстаўнікоў улады, падрывалі яе аўтарытэт і спрыялі эскалацыі напружанасці, разпалваючы сацыяльную варожасць па прыкмеце прафесійнай прыналежнасці».

А.Б. змясцілі ў СІЗА на «Валадарцы». 45-гадовы рабочы апынуўся ў камеры з дваццаццю такімі ж «палітычнымі»: айцішнікам, студэнтам, анархістам, урачом. Усе яны сядзелі за «словы».

Суд быў паказальным. Судзілі яго ў тым самым судзе, суддзю з якога ён «абразіў». Суддзя (уже іншы) вёў працэс з відавочнай непрыязнасцю. Адвакат спрабаваў давесці, што ў каментарыях не было «разпалівання», а была «эмацыйная ацэначная рэакцыя». Што «супрацоўнікі АМАП» не з’яўляюцца асобнай «сацыяльнай групай».

Прокурор запатрабаваў 4 гады калоніі.

У апошнім слове А.Б. спрабаваў дастукацца:«Ваша гонар, я 20 гадоў адпрацаваў на заводзе. Я сумленны работнік. Я не тэрарыст. Я не экстрэміст. Я проста не мог маўчаць, калі бачыў несправядлівасць. Няўжо за словы, сказаныя ў эмоцыях, можна сажаць на 4 гады? У мяне дзеці…»

Прысуд: 4 гады калоніі агульнага рэжыму.

Калі яго выводзілі, жонка крыкнула: «Я люблю цябе!»Ён абярнуўся і сказаў канваірам: «За што, мужыкі? За словы?» Канваіры адвярнуліся.

«Справа аб каментарыях» стала адной з тысяч. Дзяржава паставіла на паток крыміналізацыю любога іншадумства. Звычайны рабочы быў прыраўнены да небяспечнага злачынца і кінута ў турму за некалькі радкоў у інтэрнэце — таму што рэжым абвясціў вайну не толькі дзеянням, але і думкам сваіх грамадзян.

---