Пошук па сайце

Прэс-рэліз Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі 2 снежня 2022 Са жніўня 2020 года Аляксандр Лукашэнка і прадстаўнікі яго рэжыму здзяйсняюць цэлы шэраг злачынстваў на нацыянальным і міжнародным узроўнях. Да такіх злачынстваў адносяцца грубыя парушэнні правоў чалавека грамадзян Беларусі і замежных грамадзян, злачынствы супраць чалавечнасці, угон самалёта, гібрыдная міграцыйная вайна, саўдзел у агрэсіі Пуціна ў дачыненні да Украіны. Гэтыя злачынствы дагэтуль застаюцца беспакаранымі. Так, Аляксандр Лукашэнка фактычна захапіў уладу, здзейсніўшы «фальсіфікацыю выбараў», яго рэжым ажыццявіў знішчэнне грамадзянскай супольнасці шляхам незаконных затрыманняў і незаконных прысудаў за антырэжымныя погляды, і ўсё гэта суправаджалася і суправаджаецца бясконцымі бесчалавечнымі катаваннямі. Праз масавыя арышты ў Беларусі прайшлі больш за 60 000 чалавек, больш за 40 000 з іх падвергліся катаванням, у турмах утрымліваюцца 1446 палітвязняў, узбуджана не менш за 4691 крымінальнай справы па палітычных матывах, 1469 чалавек прызнаныя экстрэмістамі. 11 чалавек-чыгуначныя партызаны, якія праводзілі акцыі па спыненні паставак зброі расейскай арміі падчас нападу на Украіну з тэрыторыі Беларусі, прызнаныя рэжымам Лукашэнкі тэрарыстамі. Акрамя таго, 23 мая 2021 года ўлады Лукашэнкі здзейснілі незаконную прымусовую пасадку рэйса 4978 авіякампаніі Ryanair, які перавозіў больш за 100 пасажыраў па маршруце Афіны-Вільня у Мінску ў адказ на меркаваную пагрозу бомбы на борце самалёта. Пасля расследавання ІКАО ўстаноўлена, што рэжым Лукашэнкі сфабрыкаваў пагрозу з мэтай арышту беларускага журналіста і палітычнага актывіста, які ў розшуку беларускім урадам. Гэты акт паветранага пірацтва з’яўляецца яшчэ адным злачынствам тэрарызму, учыненым Лукашэнкам, якое павінна прывесці яго да міжнароднай крымінальнай адказнасці. Больш таго, пасля расійска-беларускіх ваенных вучэнняў «Саюзная рашучасць 2022», якія праходзілі ў Беларусі з 10 па 20 лютага, рэжым Лукашэнкі падтрымлівае і фінансуе Расійскую Федэрацыю — дзяржаву, якая прызнана тэрарыстычнай. Апагеем гэтай сітуацыі стала саўдзел лукашэнкаўскага рэжыму ў вайне супраць Украіны шляхам прадастаўлення сваёй тэрыторыі расійскім войскам для нападу на паўночныя раёны Украіны, аказання расійскай арміі розных відаў падтрымкі - ад медыцынскай дапамогі і абслугоўвання тэхнікі да забеспячэння расійскай арміі ўласнай зброяй, а таксама размяшчэння ракетных комплексаў і прадастаўлення беларускіх аэрадромаў для палётаў знішчальнікаў для паветраных атак на Украіну. Вышэназваныя злачынствы рэжыму ўяўляюць сабой тэрарызм, так як у адпаведнасці з нацыянальным і міжнародным заканадаўствам, тэрарызмам у тым ліку прызнаюцца злачынныя дзеянні супраць грамадзянскага насельніцтва, учыненыя з намерам прычыніць смерць або сур’ёзныя цялесныя пашкоджанні з мэтай выклікаць стан тэрору ў насельніцтва, запалохаць насельніцтва або прымусіць урад або міжнародную арганізацыю здзейсніць або ўстрымацца ад здзяйснення якога-небудзь дзеянні. Больш за тое, злачынныя дзеянні рэжыму Лукашэнкі адпавядаюць пяці з адзінаццаці відаў дзяржаўнага тэрарызму, замацаваным Жэнеўскай дэкларацыяй аб тэрарызме. Відавочна, што дзеянні нелегітымнага рэжыму Лукашэнкі-масавыя і сістэматычныя парушэнні правоў чалавека, катаванні і пазасудовыя расправы з мэтай запалохвання насельніцтва Беларусі пасля фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў, ілжывая пагроза выбуху бомбы для захопу самалёта, саўдзел у злачынстве агрэсіі супраць Украіны — даюць шырокія падставы для кваліфікацыі гэтых фактаў як тэрарыстычнай дзейнасці. Каманда Аб’яднанага пераходнага Кабінета ўжо падрыхтавала і перадала факталагічнае і прававое абгрунтаванне для прызнання рэжыму Лукашэнкі на міжнародным узроўні дзяржаўным тэррарызмам і на дыпламатычным узроўні сумесна з дэмакратычнымі краінамі, перш за ўсё краінамі ЕС, ЗША, Канады, Вялікабрытаніі зараз ўзгадняе неабходны механізм такога прызнання. Палітычныя рашэнні аб прызнанні рэжыму Лукашэнкі дзяржаўным тэррарызмам адыграюць важную ролю ў міжнароднай ізаляцыі рэжыму Лукашэнкі, спыненні яго фінансавання з замежных крыніц, стварэнні перадумоў для пачатку незалежнага міжнароднага расследавання ўчыненых злачынстваў.

Павел Латушка пра Сяргея Алейніка Характарызуючы Сяргея Алейніка, трэба сказаць, што мы яшчэ два месяцы таму з нашых крыніц у сістэме МЗС і атачэння Лукашэнкі атрымалі інфармацыю аб тым, што Алейнік разглядаецца на пасаду міністра замежных спраў замест Макея. У дачыненні да яго былі распачатыя ўсе неабходныя праверкі. Пра гэта таксама ведаў і Макей — гэта неабходна прыняць да ўвагі. Алейнік з’яўляўся блізкім сябрам Макея, разам з жонкай былі сведкамі на вяселлі Уладзіміра Макея і Веры Паляковай-Макей. У апошні час склалася ўражанне, што ў іх дружбе намеціўся раскол, які можна звязаць з тым, што Макею стала вядома пра тое, што Алейнік рыхтуецца замяніць яго на пасадзе міністра замежных спраў. Сяргея Алейніка я ведаю з перыяду яго працы на пасадзе начальніка службы дзяржаўнага пратакола МЗС Беларусі. Служба дзяржаўнага пратакола забяспечвае ўсе візіты Лукашэнкі за межы краіны — афіцыйныя і неафіцыйныя, начальнік службы знаходзіцца ў непасрэднай блізкасці каля дыктатара пры правядзенні гэтых візітаў. Таксама ён забяспечвае ўсе пратакольныя мерапрыемствы з удзелам дыктатара ўнутры краіны. Такім чынам, у той перыяд Алейнік атрымаў пэўную ступень даверу і камунікацыю з Лукашэнкам. Трэба разумець, што дыктатар не прызначае на такія пасады людзей, якіх ён дасканала не вывучыў або калі ён мае хоць найменшы недавер да чалавека. Сяргей Алейнік працаваў таксама пастаянным прадстаўніком Беларусі ў Жэневе і адначасова паслом Беларусі ў Ватыкане і пры Мальтыйскім Ордэне. Менавіта Алейнік стаіць за перамовамі з Ватыканам па цяперашняй сітуацыі ў Беларусі. Перш за ўсе, з ім праводзяць кансультацыі паслы заходніх краін, тыя, што засталіся ў Беларусі. Так што яго роля ў камунікацыі з Ватыканам можа прадстаўляць пэўную цікавасць для Лукашэнкі. За апошні час Алейнік тройчы выязджаў у Швейцарыю для кантактаў са швейцарскай фірмай, якая займаецца вырашэннем канфліктаў у розных частках свету, у тым ліку адказвала за вырашэнне канфлікту ў сувязі з анэксіяй Крыма, што дэманструе яе адносную «эфектыўнасць». Прадстаўнікі гэтай фірмы прыязджалі на сустрэчу да Макея і ў адміністрацыю Лукашэнкі. За ўсімі гэтымі перамовамі стаіць Алейнік. У перыяд працы паслом у Вялікабрытаніі на працягу 6 гадоў Алейнік аброс досыць шырокімі сувязямі ў элітах Вялікабрытаніі, што, тэарэтычна, таксама можа быць выкарыстана рэжымам у сваіх інтарэсах. Алейнік таксама апошнім часам ажыццяўляў камунікацыю з некаторымі чыноўнікамі Еўракамісіі. Алейнік — гэта дастаткова шматслоўны чалавек, які вельмі цяжка перадае сутнасць пытанняў, адданы сістэме і асабіста Лукашэнку цалкам, для якога нацыянальная самасвядомасць, беларуская мова і культура не знаходзяцца ў яго асабістым парадку дня, але ён адначасова той, хто схільны ўсталёўваць камунікацыі з Захадам. Таму, дзве галоўныя прычыны, па якіх Лукашэнка прыняў такое рашэнне: асабісты давер; наяўнасць неабходных сувязяў. Дадзенае прызначэнне можа сведчыць аб жаданні Лукашэнкі паменшыць уплыў Расіі і павялічыць камунікацыю з Захадам. Разам з тым, мяркую, нічога істотнага ні салдат Лукашэнкі Алейнік, ні сам дыктатар не могуць прапанаваць сёння Захаду.

Намеснік кіраўніка Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі Павел Латушка правёў у Празе сустрэчу з кіраўніком ніжняй палаты Парламента Чэхіі Маркетай Адамава Раней, падчас сустрэчы Паўла Латушкі і Маркеты Адамавай у Варшаве, была дасягнутая дамоўленасць аб правядзенні адмысловай дыскусіі па тэматыцы Беларусі ў парламенце Чэхіі. Патранат над гэтым мерапрыемствам прыняла асабіста кіраўніца парламенту Чэшскай Рэспублікі. Падчас размовы старшыня парламенту праінфармавала аб ходзе рэалізацыі тых дамоўленасцей, якія былі дасягнуты падчас першай сустрэчы ў Варшаве. Маркета Адамава праінфармавала, што прапанавала накіраваць падпісаны па яе ініцыятыве ліст жанчынамі-кіраўнікамі парламентаў Кіпру, Літвы, Польшчы, Германіі і Бельгіі са зваротам аб вызваленні Дар'і Лосік. Абяцала далей падтрымліваць усе магчымыя крокі па вызваленню палітвязняў. Прэзідэнтам Чэхіі падпісаны чэшскі «акт Магніцкага», які дае магчымасці на нацыянальным узроўні чэшскаму ўраду прымяняць нацыянальныя санкцыі ў адносінах да рэжыму Лукашэнкі за рэпрэсіі супраць беларусаў і саўдзел у агрэсіі супраць Украіны. Павел Латушка перадаў старшыні парламенту прапановы аб увядзенні нацыянальных санкцый у адносінах да некалькіх сот прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі: суддзяў, чыноўнікаў, прапагандыстаў, парламентарыяў, якія павінны адказваць за рэпрэсіі ў адносінах да беларусаў, якім павінны быць забаронены ўезд у Чэхію, у Еўрапейскі саюз. Кіраўніца парламенту праінфармавала аб тым, што правела адмысловую сустрэчу з міністрам замежных спраў Чэхіі, дзе яны абмеркавалі далейшыя крокі па падтрымцы беларускага грамадства ў гэты складаны перыяд. Сярод такіх крокаў будзе ўважліва разгледжана прапанова аб прызнанні КДБ і ГУБАЗіК МУС тэрарыстычнымі арганізацыямі ў Чэшскай Рэспубліцы, таксама адбудзецца абмеркаванне на ўрадным узроўні магчымасцяў выкарыстання інструментаў універсальнай крымінальнай юрысдыкцыі. Павел Латушка прывёў у якасці прыклада рэзалюцыю Сойму Літвы па праблематыцы правоў чалавека ў Беларусі, у якой утрымліваюцца ўжо згаданыя тэзісы. Чэшскія парламентарыі ў камітэце па замежных справах абмяркуюць магчымасць прыняцця адмысловай рэзалюцыі на ўзроўні чэшскага парламенту — абяцанне Маркеты Адамавай. Асаблівая ўвага была нададзена абмеркаванню праблематыкі, звязанай з саўдзелам рэжыму Лукашэнкі ў агрэсіі Расіі супраць Украіны і прымянення міжнародных інструментаў адказнасці ў адносінах да рэжыму за злачынства супраць Украіны і ўкраінскага народу. Пасля завяршэнні сустрэчы ў парламенце Чэхіі адбылася арганізаваная кіраўніком парламенту дыскусія аб праблематыцы Беларусі, дамоўленасць аб правядзенні якой была дасягнутая падчас сустрэчы Паўла Латушкі і Маркеты Адамавай у Варшаве. У дыскусіі прысутнічалі і прынялі ўдзел паслы і дыпламаты Украіны, Еўрапейскага саюзу і іншых краінаў свету, чэшскія парламентарыі і супрацоўнікі апарату парламенту, таксама прадстаўнікі СМІ, грамадскасці. Павел Латушка асабліва падкрэсліў важнасць таго, што Чэхія становіцца адным з лідараў у Еўропе па падтрымцы беларускага грамадства да пабудовы дэмакратычнай краіны. Таксама Павел Латушка даў інтэрвʼю цэнтральным СМІ Чэхіі, падкрэсліваючы важнасць раздзяляць рэжым Лукашэнкі і беларускае грамадства і не забываць пра драматычную сітуацыю, якая складваецца ў Беларусі.

Намеснік кіраўніка НАУ Уладзімір Астапенка пра Пераходны Кабінет і Прадстаўніцтва ў Бруселі Чым вы зараз займаецеся ў Аб'яднаным Пераходным Кабінеце Беларусі? Я займаюся пытаннямі, звязанымі з фармаваннем прыярытэтаў і плана дзеянняў Кабінета. Вельмі складана сцісла апісаць увесь вялікі аб'ём працы, які нам сёння прыходзіцца праробліваць, але ў аснове гэтай працы галоўная тэза: стварыць усе неабходныя ўмовы для абароны суверэнітэту і незалежнасці Рэспублікі Беларусь. Мы канстатуем, што Беларусь з'яўляецца фактычна акупіраванай расейскімі войскамі. Мы бачым, як нелегітымны рэжым Лукашэнкі губляе суверэнітэт у розных сферах, пачынаючы з ваенна-палітычнай і працягваючы гаспадарчымі і любымі іншымі пытаннямі. Таму задача забеспячэння незалежнасці і суверэнітэту Беларусі — гэта галоўная задача ў знешнепалітычным парадку дня Кабінета, якой мы займаемся падчас нашых сустрэч з міжнароднымі партнёрамі, выступаючы на міжнародных канферэнцыях, падтрымліваючы кантакты з палітыкамі высокага ўзроўню ва ўсіх еўрапейскіх краінах. Вельмі важна адзначыць, што мы сустракаем іх разуменне, гатоўнасць аказваць нам усялякае садзейнічанне ў гэтай рабоце, і мы ўпэўнены, што з гэтай падтрымкай міжнародных партнёраў мы зможам забяспечыць вырашэнне гэтай задачы. Калі прадстаўніцтва дэмакратычнай Беларусі ў Брусэлі будзе адкрытае для беларусаў? Я рады аб'явіць аб тым, што Місія дэмакратычнай Беларусі ў Бруселі адчыняе свае дзверы для беларусаў. Мы ўжо запланавалі на снежань правядзенне шэрагу інфармацыйных і аналітычных мерапрыемстваў па актуальных праблемах Беларусі. Запрашаю ўсіх жадаючых далучацца да іх. Місія ў Брусэлі адкрытая для ўсіх беларусаў, і мы спадзяемся, што гэты пункт на мапе Еўропы стане чарговым месцам прасоўвання беларускіх нацыянальных інтарэсаў.

Прэс-рэліз Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі 2 снежня 2022 З чэрвеня 2020 года сілавыя структуры КДБ і ГУБАЗіК, цалкам падкантрольныя Лукашэнку, здзейснілі шэраг тэрарыстычных злачынстваў на нацыянальным і міжнародным узроўнях. Да такіх злачынстваў адносяцца масавыя парушэнні правоў чалавека як грамадзян Беларусі, так і замежных грамадзян, злачынствы супраць чалавечнасці, захоп самалёта Ryanair, выкарыстанне замежных грамадзян у развязанай рэжымам Лукашэнкі гібрыднай міграцыйнай вайне на межах Беларусі і ЕЗ. Аднак, нягледзячы на нядаўнюю прынятую рэзалюцыя Еўрапарламента ад 23 лістапада 2022 года, у якой ЕЗ заклікае рэжым Лукашэнкі спыніць пераслед, катаванні і жорсткае абыходжанне з народам Беларусі, уключаючы гвалт жанчын і ўразлівых груп і гвалтоўныя знікненні, падпарадкаваныя Лукашэнку структуры, з асаблівай стараннасцю, працягваюць здзяйсняць у Беларусі гэтыя злачынствы ў гэты момант. Злачынствы, здзяйсняныя дадзенымі арганізацыямі, задакументаваныя ў: Справаздачы АБСЕ ў рамках Маскоўскага механізму аб парушэннях правоў чалавека ў сувязі з прэзідэнцкімі выбарамі 9 жніўня 2020 года ў Беларусі; Дакладах Міжнароднага камітэта па расследаванні катаванняў у Беларусі, Справаздачах Праваабарончага цэнтра «Вясна»; Дакладах беларускіх праваабарончых арганізацый аб сітуацыі з правамі чалавека ў Поствыбарчы перыяд, апублікаваны Беларускім Хельсінскім камітэтам. Вызначэнне дзеянняў, па сваім характары або кантэксту якія з’яўляюцца тэрарызмам, змяшчаецца ў шэрагу міжнародных прававы актаў і прававое рэгуляванне ў дачыненні да дадзеных злачынстваў змяшчаецца ў мінімум пяці міжнародных канвенцыях. Напрыклад, Дырэктыва 2017/541 ад 15 сакавіка 2017 года аб барацьбе з тэрарызмам падтрымлівае рэзалюцыю 1566 (2004) Савета Бяспекі ААН ад 8 кастрычніка 2004 і ўключае ў тэрарыстычныя злачынствы «напады на жыццё чалавека, якія могуць прывесці да смерці» або «на фізічную недатыкальнасць чалавека», накіраваныя на «сур'ёзнае запалохванне насельніцтва» або «сур'ёзную дэстабілізацыю або разбурэнне фундаментальных палітычных, канстытуцыйных, эканамічных ці сацыяльных структур краіны». А Канвенцыя Савета Еўропы аб папярэджанні тэрарызму (CETS 196) устанаўлівае, што тэрарыстычныя злачынствы і злачынствы супраць чалавечнасці, кім бы яны ні здзяйсняліся, ні пры якіх абставінах не могуць быць апраўданыя меркаваннямі палітычнага, філасофскага, ідэалагічнага, расавага, этнічнага, рэлігійнага ці іншага падобнага характару. У выпадку немагчымасці прадухілення дадзеных злачынстваў члены Савета Еўропы абавязваюцца пераследваць і забяспечваць, каб такія злачынствы караліся мерамі пакарання, якія ўлічваюць іх цяжкі характар. Сабраныя доказы і міжнародная заканадаўчая база ў поўнай меры дае дэмакратычным дзяржавам права прызнаць дадзеныя арганізацыі тэрарыстычнымі. Камандай прадстаўніка Аб’яднанага пераходнага Кабінета Беларусі па транзіце ўлады падрыхтавана і накіравана ў Міністэрства юстыцыі і парламенты дэмакратычных краін шэрагу краін разгорнутае прававое абгрунтаванне, якое змяшчае больш за 50 фактаў тэрарыстычных злачынстваў, учыненых за апошнія 2 гады КДБ і ГУБАЗіК, якое ў поўнай меры дазваляе дадзеным краінам прыняць рашэнне аб прызнанні КДБ і ГУБАЗіК тэрарыстычнымі арганізацыямі як на лакальным, так і на міжнародным узроўнях. Што чакае членаў КДБ і ГУБАЗіК пасля прызнання? Кожны з чальцоў гэтых «груповак» сустрэне крымінальны пераслед за сваю тэрарыстычную актыўнасць з боку дэмакратычных дзяржаў, а іх не менш за 166 з 197. У кожнай з гэтых краін іх чакае арышт і турэмныя тэрміны не менш за 10 гадоў і да пажыццёвага зняволення. Грошы, атрыманыя ад рэжыму яны таксама не змогуць захаваць — па дадзеных злачынствах спадарожным пакараннем з’яўляецца канфіскацыя. Каманда працягне працаваць над пашырэннем спісу краін, гатовых прызнаць дадзеныя арганізацыі тэрарыстычнымі, з улікам іх асаблівасцяў і нацыянальных працэдур, а таксама рыхтуе факталагічную базу па прызнанні іншых арганізацый рэжыму Лукашэнкі тэрарыстычнымі.

Трыбунал для Лукашэнкі, прызнанне Кабінета, акупацыя Беларусі, санкцыі У чым каштоўнасць гэтага дакумента? 1) Рэзалюцыя вітае стварэнне Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі — першае задакументаванае міжнароднае прызнанне Кабінета на такім узроўні. Задача — распаўсюджванне гэтага прызнання на органы выканаўчай улады і яго трансфармацыя ў прызнанне Кабінета пераходным урадам Новай Беларусі. 2) Еўрапарламент адзначае, што «Лукашэнка і звязаныя з ім асобы нясуць роўную адказнасць за ваенныя злачынствы ва Украіне і павінны несці адказнасць перад міжнародным трыбуналам і Міжнародным крымінальным судом». Грамадзяніну Лукашэнку і ягоным памагатым — вялікае прывітанне з будучага трыбунала. Вы не ўцячэце ад адказнасці. 3) Мы дабіліся падтрымкі нашай пазіцыі аб неабходнасці прызнання Беларусі акупаванай тэрыторыяй (п. 10 Рэзалюцыі). Таксама Еўрапарламент далучыцца да патрабавання аб неадкладным вывадзе расійскіх войскаў з Беларусі і Украіны. Афіцыйнае прызнанне факта акупацыі стварае падставы для афіцыйнага прызнання Кабінета, для дэакупацыі Беларусі і легальны статус для ўсіх удзельнікаў нацыянальна-вызваленчага руху. 4) Еўрапарламент заклікаў Савет ЕС і Еўракамісію прадухіляць ухіленне ад санкцый і люстрана прымяняць у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі санкцыі, уведзеныя супраць Расіі — і прымяняць гэты падыход у будучых раундах санкцый. Дадзенага падыходу мы дамагаліся з самага пачатку вайны. Задача — дамагчыся адпаведных санкцыйных рашэнняў на практыцы. Таксама Еўрапарламент заклікае дапрацаваць прававы рэжым, каб канфіскоўваць актывы, замарожаныя ЕС, у тым ліку актывы Лукашэнкі, яго сям'і і бліжэйшага акружэння. І накіроўваць гэтыя рэсурсы на падтрымку ахвяраў рэпрэсіяў і падтрымку дэмсілаў. Прыняцце Рэзалюцыі — вынік працы дэмсіл і Кабінета за апошнія месяцы. Вынік — гэта сінхранізацыя стратэгіі дэмсіл і нашых партнёраў па ціску на рэжым. За ім — сотні сустрэч і лістоў, аналітычных матэрыялаў і іншых дакументаў, перададзеных нашым партнёрам. Так, гэта прамежкавы вынік. Але шлях наперад адчынены. А значыць — час дзейнічаць!

Прадстаўнік Аб’яднанага Пераходнага Кабінета па транзіце ўлады Павел Латушка прызначыў двух намеснікаў — Арцёма Праскаловіча і Юрыя Губарэвіча Арцём Праскаловіч будзе адказваць за юрыдычныя пытанні ў справе пераследу прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі на падставе міжнароднага права. Да гэтага ён 14 гадоў працаваў на дзяржаўнай службе — у судзе Партызанскага раёна г. Мінска, Міністэрстве юстыцыі, Адміністрацыі прэзідэнта — і звольніўся 13 жніўня 2020 года ў знак пратэсту. Мае вялікі досвед у рабоце з заканадаўствам па пытаннях канстытуцыйнага будаўніцтва і праваахоўнай дзейнасці. Апошнія два гады працуе ў Народным антыкрызісным упраўленні і адказвае за юрыдычныя пытанні. Юрый Губарэвіч будзе займацца пытаннямі падрыхтоўкі кадравага рэзерву для новай Беларусі. У першай палове 2000-х гадоў Губарэвіч быў дэпутатам, намеснікам старшыні Белаазёрскага гарадскога савета. З’яўляецца старшынёй руху «За Свабоду». У камандзе Народнага антыкрызіснага упраўлення адказвае за пытанні рэгіянальнага развіцця. Прызначэнне ў Аб’яднаны Пераходны Кабінет Беларусі вопытных спецыялістаў дазволіць сістэмна і інстытуцыйна працаваць над набліжэннем пераменаў у Беларусі.

Намеснік кіраўніка НАУ Уладзімір Астапенка прыняў удзел у працы Пражскага еўрапейскага саміту, які прайшоў 10−11 лістапада ў Чэхіі. Арганізатары саміту прапанавалі правядзенне спецыяльнай дыскусіі на тэму «Беларусь у цені Расіі: будучыня і перспектывы». У сваім выступленні перад шматлікімі экспертамі і аналітыкамі Уладзімір Астапенка расказаў аб стварэнні і прыярытэтах дзейнасці Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, а таксама аб усебаковай падтрымцы Украіны ў яе барацьбе супраць расійскай агрэсіі, якая ажыццяўляецца пры садзейнічанні рэжыму Лукашэнкі. Таксама была падкрэслена нарастальная пагроза для суверэнітэту Беларусі і неабходнасць кансалідацыі намаганняў усіх міжнародных партнёраў для падтрымкі дэмакратычных сіл і стварэння аптымальных умоў пабудовы ўстойлівай сістэмы рэгіянальнай бяспекі і супрацоўніцтва. Падчас саміту Уладзімір Астапенка даў інтэрв'ю прадстаўнікам СМІ («Чэшскае радыё», «Радыё Свабода», бізнес-газета «Е15»), якія праявілі цікавасць да праблематыкі вырашэння беларускага ўнутрыпалітычнага крызісу і саўдзелу нелегітымнага рэжыму ў агрэсіўнай вайне супраць Украіны. Уладзімір Астапенка выказаў упэўненасць у непазбежнасці перамогі дэмакратыі ў Беларусі і ў нязменнай актуальнасці лозунгу «Viva Belarus» — «Жыве Беларусь».

Уступіць ці не ўступіць Беларусь у вайну супраць Украіны ў межах наземнай аперацыі - гэтае пытанне не сыходзіць з вуснаў замежных журналістаў, палітолагаў, палітыкаў і дыпламатаў. Чаму мы лічым, што бліжэйшым часам гэтае пытанне можа стаць другасным? Таму што ваенная пагроза рэжыму Лукашэнкі зараз перарастае ў ядзерную пагрозу. Паводле наяўных звестак, рэжым Лукашэнкі сумесна з Расіяй правёў падрыхтоўчыя мерапрыемствы па прыёме тактычнай ядзернай зброі і размяшчэнні яе на тэрыторыі Беларусі. Калі гэты план будзе рэалізаваны і рэжым атрымае расейскую ядзерную зброю — прычым, незалежна ад таго, хто будзе мець кантроль над «кнопкай» — пытанне ўдзелу Беларусі ў наземнай аперацыі перастане быць самым ключавым для выпрацоўкі стратэгіі Захаду ў дачыненні да рэжыму. Якой, дарэчы, як не было, так і няма — нягледзячы на ​​актыўны ўдзел рэжыму Лукашэнкі ў вайне супраць Украіны з самага першага дня. Нягледзячы на ​​чарговае нарошчванне расійскай ваеннай прысутнасці ў Беларусі, стварэнне новых вучэбна-баявых цэнтраў і фактычную паэтапную рэалізацыю плана па стварэнню сумесных узброеных сіл Расіі і Беларусі. Якімі, дарэчы, таксама незразумела, хто будзе камандаваць — але здагадацца не складана. У выпадку ж з’яўлення на тэрыторыі Беларусі ядзернай зброі, увесь рэгіён увойдзе ў новую рэальнасць — рэальнасць, дзе прама на межах з Еўразвязам, ва ўсіх на вачах паўстала другая Паўночная Карэя з таталітарным і цалкам прарасійскім, марыянеткавым рэжымам. Паўночная Карэя з псіхічна нестабільным дыктатарам на чале, якая мае ядзерную зброю і пагражае ўсім сваім суседзям яе прымяненнем. Нават калі кантроль над кнопкай будзе знаходзіцца ў руках Расіі. Якія ж тры пытанні краінам Захаду варта задаць сабе ў гэтых умовах? На якія тры пытанні важна адказаць для выпрацоўкі стратэгіі па Лукашэнку — калі прамаруджванне пагражае ўжо ўсяму рэгіёну? Першае пытанне: якія і наколькі радыкальныя меры неабходна прыняць у самай кароткатэрміновай перспектыве для недапушчэння з’яўлення ядзернай зброі ў Беларусі? Другое пытанне: калі Захад у бліжэйшы час не гатовы разглядаць аніякіх радыкальных мер — то ці гатовыя нашы заходнія суседзі да пераходу ў новую рэальнасць жыцця на парахавой ядзернай бочцы? Трэцяе пытанне: калі з тэрыторыі Беларусі будзе прыменена расійская ядзерная зброя, то па якой краіне будзе нанесены ўдар у адказ? У свеце ўжо ёсць адна Паўночная Карэя. На нашых вачах вось-вось з’явіцца другая, але ўжо ў цэнтры Еўропы. І мы выдатна ведаем, што ніякага дна ў гэтай Паўночнай Карэі 2.0 няма. Пытанне толькі ў тым, ці ёсць дно ў «глыбокай заклапочанасці» Захаду. І ці ёсць палітычная воля адштурхнуцца ад гэтага дна і пачаць дзейнічаць рашуча. Як палітык і прадстаўнік Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі на штодзённай аснове я працую з нашымі партнёрамі, пераконваючы іх у важнасці папераджальных — а не даганяючых дзеянняў. Сёння, менавіта зараз Лукашэнка павінен атрымаць выразны сігнал, прэвентыўны ультыматум з пералікам усіх наступстваў з’яўлення ядзернай зброі ў Беларусі для яго асабіста. Стратэгія не можа ўвесь час аглядацца на тое, што адбылося. Інакш гэта не стратэгія — а рэакцыя. Але пакуль менавіта гэта і адбываецца са стратэгіяй Захаду ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Калі ў Беларусі з’явіцца ядзерная зброя, калі Беларусь ператворыцца ў другую Паўночную Карэю пад расейскім кантролем рэагаваць будзе занадта позна.

Мы, беларусы, чуем, як Захад паўтарае гэтыя словы ўжо больш за два гады, але да гэтага часу не разумеем, што яны азначаюць. Мы не разумеем, колькі гэта — «колькі неабходна»? Колькі яшчэ часу спатрэбіцца? Бо Захаду сапраўды патрэбна занадта шмат часу, каб усвядоміць, што рэжым Лукашэнкі разумее толькі мову рэальнай сілы. І чым больш часу на гэта спатрэбіцца — тым больш разбураных і аднятых жыццяў беларусаў і ўкраінцаў, жудасных злачынстваў і непапраўных трагедый гэта будзе каштаваць. Не трэба шмат часу, каб сказаць, што рэжым Лукашэнкі нелегітымны, незаконны ці злачынны. Або ўсё адразу. Не трэба шмат часу, каб выказаць «заклапочанасць», «глыбокую заклапочанасць» ці «вельмі глыбокую заклапочанасць». Або ўсё адразу. І не трэба шмат часу, каб сказаць, што Захад стаіць на баку беларускага народа. Але Захаду сапраўды патрабуецца занадта шмат часу, каб устаць і дзейнічаць хутка і рашуча. Занадта шмат часу патрабуецца, каб зразумець, што было і застаецца неабходным прымяніць рэальную сілу супраць Лукашэнкі — каб прымусіць яго спыніць рэпрэсіі ў Беларусі, спыніць гвалт і спыніць ягоны ўдзел у вайне супраць Украіны. Што было і застаецца неабходным увядзенне не паэтапных і адкладзеных санкцый, а шокавых і паралізуючых усю сістэму Лукашэнкі. Было і застаецца неабходным публічнае ўзбуджэнне крымінальных справаў супраць Лукашэнкі і ягоных памагатых. Што было і застаецца неабходным спыніць з ім усе дыпламатычныя адносіны, выключыць ягоных прадстаўнікоў з усіх міжнародных арганізацый. Што было і застаецца неабходным прызнаць рэжым Лукашэнкі тэрарыстычным. Што было і застаецца неабходным прызнаць Беларусь часова акупаванай краінай, а тэрарыстычны рэжым Лукашэнкі — марыянеткавым і падкантрольным Расіі. Ці сапраўды неабходна так доўга чакаць, каб зрабіць усё гэта? Ці, можа, усё, што для гэтага трэба — гэта моцная палітычная воля? Я б сказаў, што наяўнасць такой моцнай палітычнай волі вельмі неабходная. І гэта адзінае, што вельмі неабходна выказаць у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі замест усялякіх заклапочанасцяў. Таму што быць на баку беларусаў - як і на баку ўкраінцаў - у той час як рэжым Лукашэнкі стаіць за іх спінамі, раўнасільна таму, што быць на баку закладнікаў, пакуль тэрарысты трымаюць іх на мушцы. Ня ведаючы, колькі часу пройдзе, пакуль яны зноў пачнуць страляць. Вы дастаткова доўга былі на нашым баку. Але зараз прыйшоў час дзейнічаць.

У Кіеве прадстаўнік па замежных справах Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Валер Кавалеўскі і прадстаўніца па нацыянальным адраджэнні Аліна Коўшык правялі працоўную сустрэчу з лідарамі Міжфракцыйнага дэпутацкага аб’яднання Вярхоўнай Рады Украіны «За дэмакратычную Беларусь» Аляксеем Ганчарэнкам, Вадзімам Галайчуком і Багданам Ярэменкам. На сустрэчы: абмеркаваны пазіцыі па ўдзеле рэжыму Лукашэнкі ў вайне супраць Украіны; вызначаны супольныя дзеянні ў палітычнай галіне; акрэслены напрамкі супрацоўніцтва ў сферы нацыянальнага адраджэння; вырашана пашыраць кантакты паміж грамадзянскімі супольнасцямі дэмакратычнай Беларусі і Украіны; вырашана развіваць двухбаковыя адносіны і падтрымліваць працоўную камунікацыю дзеля дасягнення супольных мэтаў — абароны незалежнасці і суверэнітэту Беларусі і Украіны.

Вы ніколі не зможаце быць дастаткова заклапочаныя, каб спыніць вайну супраць Украіны. Каб спыніць масавыя рэпрэсіі ў Беларусі. Каб спыніць дыктатара У нас у Беларусі ёсць такі выраз: «дна няма». Беларусы выкарыстоўваюць яго, калі ў нашай краіне адбываецца нешта, што яшчэ ўчора было неймаверна. Калі чарговыя дзеянні Лукашэнкі прабіваюць чарговае дно і ў чарговы раз даказваюць, што жорсткасці, вар’яцтву і цынізму ягонага рэжыму проста няма мяжы. А зараз пачуйце мяне: у Беларусі няма дна. Няма нічога, на што Лукашэнка не быў бы гатовы і здольны пайсці, каб застацца ва ўладзе. І якой бы глыбокай ні была ваша заклапочанасць, яна ніколі не знойдзе і не дасягне гэтага дна. Калі для таго, каб застацца ва ўладзе, трэба забіваць, катаваць, гвалтаваць і калечыць беларусаў, ён будзе працягваць гэта рабіць. Калі для гэтага спатрэбіцца правесці праз арышты і турмы больш за 60 000 чалавек — ён не спыніцца на гэтым. Калі для таго, каб утрымацца ва ўладзе пры падтрымцы Крамля, Лукашэнка павінен быў упусціць у Беларусь расейскія войскі, фактычна перадаць ім кантроль над тэрыторыяй і інфраструктурай, каб яны 24 лютага ўварваліся ва Украіну — ён гэта зрабіў. Калі для гэтага Беларусь ужо больш за 8 месяцаў павінна быць стартавай пляцоўкай для расейскіх ракет, узлётна-пасадачнай паласой для расейскіх рэактыўных самалётаў і беспілотнікаў-камікадзэ — ён не будзе супраць. Калі для гэтага трэба ўвесці сумесную расейска-беларускую групоўку войскаў, дапусціць расейскую акупацыю ці нават анэксію Беларусі — ён гэта зробіць. Уласна, ён гэта робіць прама зараз. А калі спатрэбіцца размясціць у Беларусі расейскую ядзерную зброю — ён будзе гэтаму толькі рады. Бо ён марыў пра гэта з самага першага дня свайго праўлення. Сёння на тэрыторыі Беларусі ўжо размешчаны ракетныя комплексы падвойнага прызначэння «Іскандэр-М», ідзе мадэрнізацыя самалётаў СУ-25М, здольных несці ядзерную зброю. А гэта значыць, што Лукашэнка робіцца пагрозай не толькі для Украіны, але і для ўсяго рэгіёну. Фактычна, ён ужо ўяўляе сабой вайсковую пагрозу, але гэтая пагроза можа стаць ядзернай. Ці падобна гэта на падставу для заклапочанасці? Заўтра гэта будзе проста новая рэальнасць. Бо ў Беларусі няма дна, памятаеце? Пытанне ў тым, што вы збіраецеся з гэтым рабіць? Я ведаю, ёсць меркаванне, што праблема з Лукашэнкам вырашыцца сама сабой пасля таго, як вырашыцца праблема з Пуціным. І што Пуцін выглядае значна больш сур’ёзнай праблемай, пра якую варта непакоіцца. Добра, але ўсё ж пытанне не мяняецца — што вы збіраецеся з гэтым рабіць? Немагчыма не бачыць відавочнага. Няздольнасць вырашыць праблему з Лукашэнкам у 2020 годзе прывяла да таго, што ў 2022 годзе Пуцін змог выкарыстаць яго для акупацыі Беларусі і ўварвання ва Украіну. Без Лукашэнкі ніякай вайны магло б і не быць. Дык ці сапраўды Лукашэнка з’яўляецца другаснай праблемай, якую можна пакуль адкласці ў бок? Альбо ж ён з’яўляецца часткай глабальнай праблемы, якая ўзнікла менавіта таму, што гэтая частка выклікала больш выразаў заклапочанасці, чым рэальных дзеянняў? Ці не занадта я крытычны? Давайце паглядзім. Санкцыі прымаліся паэтапна, з затрымкамі, з выключэннямі, са шчылінамі. Дыпламатычныя адносіны з Лукашэнкам не былі цалкам разарваныя. Супраць яго і яго хаўруснікаў не было ўзбуджана крымінальных спраў, хоць механізм універсальнай юрысдыкцыі гэта дазваляў. Ці варта працягваць? Момант, калі трэба было дзейнічаць хутка і рашуча, калі пратэсты яшчэ не былі прыгнечаныя, калі магутны вонкавы ціск на рэжым мог дапамагчы ціску на яго знутры — гэты момант быў выпушчаны. Праз год найглыбейшых заклапочанасцяў і занепакоенасцяў з нагоды масавых рэпрэсій у Беларусі Лукашэнка адчуў сябе досыць упэўнена, каб здзейсніць захоп грамадзянскага самалёта. А следам за гэтым — зладзіць маштабны міграцыйны крызіс на мяжы з Еўразвязам. Праз два гады — ён стаў ваенным агрэсарам разам з Пуціным. І зараз гісторыя паўтараецца. Праблема з Лукашэнкам зноў не вырашаецца і сыходзіць на другі план. Так, санкцыі супраць яго нарэшце ўзмацніліся. Санкцыі, у прынцыпе, сталі па-сапраўднаму жорсткімі толькі з пачаткам вайны. Але рэжым Лукашэнкі ў іх хутчэй ідзе «другім вагонам». І яны па-ранейшаму не ідэнтычныя санкцыям супраць Расіі. Што тычыцца пытання аб стварэнні міжнароднага трыбунала па злачынствах рэжыму Лукашэнкі супраць чалавечнасці — гэтае пытанне пакуль вісіць ў паветры. У той жа час тэрор у Беларусі працягваецца (ён ніколі і не спыняўся), расейскія вайсковыя эшалоны прыбываюць, пагражаючы Украіне новым уварваннем з беларускага плацдарма, і пагроза размяшчэння ў нашай краіне ядзернай зброі таксама не ілюзорная. Хочацца спытаць: можа быць на гэты раз усё ж не варта ўпускаць зручны момант? Можа быць, надышоў час увесці супраць рэжыму Лукашэнкі тыя ж санкцыі, што і супраць Расеі - ці нават больш жорсткія? Можа быць, надышоў момант паставіць дыктатара перад асабістым ультыматумам, замест глыбокай заклапочанасці? Можа быць, надышоў той самы момант, калі частка глабальнай праблемы — рэжым Лукашэнкі - можа стаць яе рашэннем? Можа быць, надышоў час узмацніць ціск на Лукашэнку — галоўнага саюзніка Расіі - настолькі, каб ён не вытрымаў яго і быў вымушаны выйсці з гульні? Можа быць, пазбавіўшы Пуціна ягонага саюзніка і беларускага плацдарму, мы зможам дапамагчы Украіне перамагчы значна хутчэй? Але для гэтага патрэбная рэальная палітычная воля, а не выказванне заклапочанасці. Я таксама ведаю, што праблему з Лукашэнкам павінны вырашаць самі беларусы, а не нехта іншы. І што існуе меркаванне, што беларусы паўстануць, калі Лукашэнка аддасць сваёй арміі загад уступіць у вайну супраць Украіны. Але якія шанцы на поспех такога паўстання ў цывільнага насельніцтва, калі знешняя дапамога яму зноў не будзе аказана своечасова? Не таму, што ў беларусаў няма волі. Не таму, што беларусы раптам змяніліся і большасць з іх зараз сталі падтрымліваць Лукашэнку і выступаць за вайну супраць Украіны. Не, не сталі. А таму, што мы зноў рызыкуем паўтарыць сітуацыю 2020 года, калі пратэстуючым беларусам трэба было дапамагчы не словамі глыбокай заклапочанасці, а магутным знешнім ціскам на Лукашэнку — і калі гэты момант быў упушчаны. А з таго часу ў Беларусі прайшло два гады беспрэцэдэнтных па маштабах і жорсткасці рэпрэсій, калі ў турмах апынуліся тысячы палітвязняў, знішчаныя ўсе грамадзянскія арганізацыі і незалежныя СМІ. І гэта нельга не ўлічваць. Таксама не трэба мець ілюзій наконт беларускага войска. Хутчэй за ўсё, яно выканае загад Лукашэнкі і перасячэ беларуска-ўкраінскую мяжу. Так, найхутчэй будуць спробы сабатажу. І найхутчэй, перайшоўшы мяжу, частка беларускіх салдатаў будзе старацца здацца ў палон і не ваяваць. Але ставіць толькі на гэта — вялікая памылка. Бо мы маем справу з таталітарнай сістэмай. А рэжым у Беларусі, несумненна, ператварыўся з аўтарытарнага ў таталітарны. Гэта таталітарная дыктатура на службе ў Расійскай Федэрацыі, якая існуе ўжо 28 гадоў. Магчыма, мы, беларусы, самі не да канца разумелі гэта 2 гады таму — але выйграць гэтую бітву мірнымі пратэстамі і ў адзіночку нават тады было малаверагодна. А зараз, праз два гады, я б сказаў, што знешні ціск на рэжым крытычна важны для таго, каб у гэтай бітвы быў шанец. І не, я не хачу перакладаць адказнасць з беларускага народа на знешнія сілы. Я не хачу здымаць адказнасць з сябе, з Аб’яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі. Але я хачу нагадаць аб тым, што праблема Лукашэнкі ўжо даўно перарасла межы Беларусі. І зараз гэта наша агульная адказнасць. Нам патрэбныя санкцыі, здольныя цалкам паралізаваць сыстэму Лукашэнкі. Санкцыі супраць усяго яго чыноўніцкага і сілавога апарата — санкцыі па прынцыпе прыналежнасці да дзяржапарату і сілавых структур. Нам патрэбны публічна адкрытыя крымінальныя справы супраць Лукашэнкі асабіста, супраць ягоных памагатых, супраць ягоных сілавікоў. Нам патрэбна гэтая знешняя сіла. І яна ёсць. І ў яе ёсць усе гэтыя прылады ціску. Але выглядае, у нашых заходніх партнёраў пакуль не хапае палітычнай волі выкарыстоўваць сваю сілу ў дачыненні да рэжыму па-сапраўднаму, стратэгіі як не было, так і няма. Магчыма, мае чаканні выглядаюць занадта завышанымі. Але ў той жа час занадта прыніжаным выглядае жаданне нашых міжнародных партнёраў выкарыстоўваць свае магчымасці па максімуме. На вачах усяго свету адна еўрапейская краіна вось-вось ператворыцца ў новую Паўночную Карэю. А іншая перажывае сапраўдны генацыд і вайну, якую Еўропа не бачыла з часоў Другой сусветнай. І калі гэта не матывуе цывілізаваны свет сабраць волю ў кулак — то што тады наогул здольна яго матываваць? Калі ўвесь цывілізаваны свет не здольны знайсці ў сабе волю і сілы, каб паставіць на месца ўсяго толькі аднаго дыктатара, які зарваўся — то як гэты свет збіраецца зладзіцца з агрэсіўнай імперыяй, якая стаіць у яго за спіной? Лукашэнка — гэта менавіта тое слабое месца глабальнай праблемы, выдаліўшы якое мы можам паскорыць крах імперскіх амбіцый Расіі. І менавіта той прыклад, калі замест прафілактыкі, патрэбна хірургічнае ўмяшанне. Паўтару: у цывілізаванага свету ёсць усе неабходныя інструменты для гэтага. Засталося толькі выкарыстаць іх. Каб дапамагчы Беларусі. Каб дапамагчы Украіне. Каб свету больш не давялося «выказваць заклапочанасць», «глыбокую заклапочанасць» ці «вельмі глыбокую заклапочанасць» наконт Лукашэнкі.